◄ سهم گردشگری دریایی ایران از اقتصاد دریامحور

تین نیوز | اگرچه سالانه حدود 10 میلیون نفر سفر دریایی در کشورمان انجام می شود اما تقریبا اغلب آنها به قصد خرید از بازارهای قشم و کیش است؛ این فرصت بسیار خوبی برای رونق بخشیدن به گردشگری دریایی است.

به گزارش تین نیوز، صنعت توریسم که "صادرات نامریی" لقب گرفته، در ساختار اقتصادی کشورها نقش مهمی را ایفا می کند.

سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) در سال 2012 با برپایی کمپین "یک میلیارد گردشگر، یک میلیارد فرصت" شکستن رکورد جابجایی بالغ بر یک میلیارد گردشگر را به جشن نشست. این صنعت در سال 2012 به میزان یک هزار میلیارد دلار (معادل پنج درصد GDP دنیا) را عاید کشورها نموده و حدود 250 میلیون شغل (معادل 9 درصد کل مشاغل دنیا) را ایجاد کرده است، در این میان گردشگری دریایی که به "کروز توریسم" مشهور شده نیز به عنوان یکی از انواع مهم و متنوع گردشگری در حال رشد و توسعه می باشد، به نحوی که رشد سالیانه 8 درصدی را در جهان شاهد هستیم.

در سال 2012 تعداد 16 میلیون نفر در جهان سفر دریایی داشته اند و در سال 2013 این رقم به 20 میلیون نفر با درآمدی معادل 34 میلیارد دلار بالغ شد. چنانکه رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید، در سال 92 تعداد چهار میلیون و 500 هزار گردشگر وارد ایران شدند که پنج میلیارد دلار برای کشور درآمد ارزی داشتند، اما خروج گردشگر از ایران هفت میلیون تن بوده که 10 میلیارد دلار از کشور خارج کرده اند.

به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی، طی هشت سال گذشته، صنعت گردشگری ایران، تراز منفی داشته و هیچ اقدامی برای تحقق اهداف سند چشم انداز 20 ساله انجام نشده است. بر پایه این سند، ایران باید در سال 1404 به میزان 20 میلون نفر گردشگر ورودی با 25 میلیارد دلار درآمد ارزی داشته باشد. بیان این نکته ضروری است که ایران در بین 190 کشور جهان، رتبه دوازدهم را از لحاظ جاذبه های طبیعی داراست اما عملا در سال 2012 رتبه 54 را در جذب گردشگر در جهان کسب کرده است.

لزوم توسعه گردشگری دریایی در کشور
حلقه مفقوده اقتصاد دریایی کشورمان مبحث گردشگری دریایی است، در حالی که ایران در این رابطه دارای "مزیت مطلق" (Absolutes Advantage) است.

وجود سه هزار و 600 کیلومتر نوار ساحلی در شمال و جنوب، وجود جاذبه های دریایی در جنوب و شمال کشور نظیر جزیره آشوراده بندر ترکمن، وجود تالاب های بین المللی انزلی و میان کاله ـ خلیج گرگان، مناظر بسیار زیبا در سواحل چابهار، شهرهای توریستی رامسر، محمودآباد و... همگی مزیت های قابل توجه را برای کشورمان به وجود آورده که می توان با در نظر گرفتن مسایل فرهنگی و ارزش های اسلامی از آنها استفاده بهینه کرد.

متأسفانه علیرغم اینکه سالانه حدود 10 میلیون نفر سفر دریایی در کشورمان انجام می شود اما تقریباً اغلب آنها به قصد خرید از بازارهای مناطق آزاد قشم و کیش است و این فرصت بسیار خوبی است که می توان از آن در رونق توریسم دریایی استفاده بهینه کرد.

در ساحل بندرعباس، حتی یک تور یا شناور گردشگری دریایی وجود ندارد، در حالی که در دوبی با اندک تغییراتی در شناورهای سنتی لنج، آنها را به لنج های توریست دریایی تبدیل کرده و گردشگران دریایی طی 2 ساعت گشت دریایی در آب های ساحل دوبی و صرف شام در عرشه کشتی، خاطره خوشی را از سفر به همراه می برند. این سفر به ازای هر نفر بین 200 الی 300 درهم برای اقتصاد آن کشور ارز آوری و درآمدزایی دارد. این تور دریایی به صورت خانوادگی انجام شده و در آن موازین اسلامی نیز رعایت می شود.

اگر کشورمان در ورود به برخی صنایع دریایی پیچیده، مزیت کمتری دارد اما در توریسم دریایی دارای مزیت مطلق است که باید با ارتقای فرهنگ دریایی در میان مردم و نیز حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی فعال در این زمینه، توسعه و رونق بیشتری به وجود آید. وجود برخی تورهای دریایی گردشگری در جزیره کیش و استقبال بسیار چشمگیر مردم از آنها، لزوم توسعه این صنعت را در سایر شهرهای ساحلی کشورمان توجیه پذیرتر می کند.

ایجاد زمینه های شغلی برای مردم شهرهای ساحلی در قبال توسعه گردشگری دریایی، زمینه حذف شغل های کاذب و قاچاق کالا و سوخت را نیز فراهم آورده و به رشد و توسعه مناطق محروم ساحلی کمک می‌کند.

جاذبه های گردشگری دریایی استان هرمزگان


در این راستا دریانوردان، کاپیتان ها و خدمه کشتی، جهت فراهم آوردن سفر ایمن و لذت بخش برای مسافران دریایی، تلاش های زیادی انجام می دهند. بنابراین توجه به حقوق قانونی آنها نظیر حقوق و دستمزد مناسب، تسهیلات رفاهی، بیمه، غذای مناسب، حق سختی کار، امکانات پزشکی، قرارداد استخدام و مکان مناسب زندگی در کشتی بسیار حائز اهمیت است که تمام این موارد در کنوانسیون کار دریایی (MLC2006) تدوین شده و امید است با طی سریع تر مراحل الحاق به سازمان جهانی کار و سایر روندهای اداری آن، این قانون هر چه سریع تر به طور کامل در کشورمان اجرا شود.

پیشنهاداتی جهت توسعه گردشگری دریایی در ایران
1- طرح تبدیل جزیره ابوموسی به منطقه گردشگری دریایی به صورت جدی تر پیگیری شود.
2- ساخت پل خلیج فارس که متصل کننده قلمرو اصلی کشور به جزیره قشم بوده و طول آن حدود 2 الی 3 کیلومتر می باشد، در دستور کار قرار گیرد. متأسفانه ساخت پل در حال حاضر بلاتکلیف رها شده و صرفاً چند پایه پل ساخته شده است.
3- تبلیغ بیشتر رسانه های عمومی نظیر صدا و سیما، مطبوعات و... از جاذبه های گردشگری دریایی کشور.
4- در دسترس بودن شناورهای مناسب و با استاندارد جهت سفرهای دریایی که خوشبختانه طی سال های اخیر، شاهد تحولات عمده ای در این زمینه هستیم. به عنوان مثال، اتوبوس های دریایی از فعالیت عرصه دریایی کشور از سال 1390 حذف شده اند. همچنین سازمان بنادر و دریانوردی با اختصاص وام بدون بهره درقالب "وجوه اداره شده" به مالکان شناورهای مسافری، فعالیت و سرمایه گذاری را در این زمینه اقتصادی تر کرده است.
5- تنوع بخشیدن به مسیرهای دریایی باید در دستور کار قرار گیرد تا امکان سفر دریایی با مدت زمان کمتر و متنوع تر فراهم شود.
6- اعزام حجاج به مکه مکرمه از طریق بندر بوشهر به بندر دمام عربستان سعودی از طریق خلیج فارس یا بندرعباس به بندر جده از طریق دریایی سرخ می تواند در دستور کار قرار گیرد.
7- توسعه تورهای گردشگری دریایی، آژانس های فعال در این زمینه، اکوتوریسم و... می تواند نقش مهمی در رونق گردشگری دریایی ایفا کند.
8- تربیت افراد متخصص تحت عنوان تورلیدر (Tour Leader) دریایی که بتواند جاذبه های دریایی را طی سفر دریایی برای بازدیدکنندگان توضیح دهند.
9- ساخت مراکز اقامتی هتل، رستوران های دریایی با سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی. به عنوان نمونه جزیره هرمز با سابقه کهن و جذابیت دریایی، فاقد حتی یک هتل و رستوران است.
10- دولت باید در استراتژی خود، اهداف و برنامه هایی را اجرایی کند که سفر دریایی، ارزان و قابل دسترس باشد، در غیر این صورت مردم ترجیح می دهند به کشورهای ترکیه، مالزی و امارات و... سفر کنند.
به عنوان نمونه هزینه رفت و برگشت یک دستگاه خودرو سواری با چهار سرنشین از بندرلنگه به جزیره کیش با کشتی در نوروز 93، برابر با 560 هزار تومان بود که مبلغ بالایی به نظر می رسد. همچنین اخذ عوارض 100 هزار تومانی ورود خودرو به جزیره کیش توسط سازمان منطقه آزاد کیش و 60 هزار تومان توسط سازمان منطقه آزاد قشم هم هزینه های سفر دریایی را افزایش می دهد. بیان این نکته ضروری است که مجموع هزینه تور هوایی سه روزه به استانبول (شامل بلیت هواپیما، هتل و...) تنها 900 هزار تومان است!

* کارشناس و نویسنده حمل و نقل و گردشگری دریایی