افزایش درآمدهای گردشگری با اصلاح ساختاری

برخی از فعالان گردشگری معتقدند برای ورود ارز حاصل از گردشگران خارجی بهتر است آژانس های گردشگری به طور موقت از مالیات معاف شوند، اما با درنظر گرفتن این نکته که تمام اصناف و فعالان اقتصادی موظف به پرداخت مالیات هستند، چنین اقدامی برای ورود ارز به کشور منطقی به نظر نمی رسد.

از حدود ۳ هزار آژانس گردشگری فعال در کشور فقط ۱۰۰ تا ۱۵۰ آژانس در زمینه تورهای ورودی فعالند و دیگر آژانس ها در حوزه گردشگری داخلی، تورهای خروجی و حوزه های تخصصی گردشگری مانند طبیعت گردی فعالیت می کنند. ۱۶ آژانس گردشگری نیز در زمینه گردشگری سلامت فعال هستند.

اما این مسئله که درآمد حاصل از گردشگران ورودی از سوی برخی آژانس ها وارد کشور نمی شود، به یکی از تخلفات جدی فعالان این حوزه بدل شده است.آژانس های گردشگری که در زمینه گردشگری داخلی و تورهای ورودی فعالیت می کنند نیز تخلفاتی مانند استفاده از وسایل حمل ونقل غیرمناسب مرتکب می شود. نبود قرارداد مکتوب بین آژانس گردشگری و راهنمای سفر از جمله مشکلاتی است که از ابتدای فعالیت راهنمایان سفر در سال ۷۶ وجود داشته و تاکنون حل نشده است. پرداخت نکردن حق و حقوق راهنمایان سفر و دستمزد آنها به طور کامل نیز از دیگر تخلفاتی است که برخی آژانس های گردشگری مرتکب می شوند که فعالان حوزه گردشگری به طور مشخص در خواست رفع این اشکالات در دولت دوازدهم را دارند.

به گفته فعالان حوزه گردشگری، پرداخت نکردن پول راهنمایان سفر ازجمله تخلفاتی است که برخی آژانس های گردشگری مرتکب می شوند. نبود قرارداد مکتوب بین راهنمایان سفر و آژانس های گردشگری نیز یکی دیگر از مشکلات راهنمایان سفر است؛ هرچند از زمان آغاز فعالیت راهنمایان سفر هرگز چنین قراردادی وجود نداشته و به گفته فعالان این بخش مقصر اصلی در این نقص قانونی، بیشتر متوجه سیاست های گردشگری است تا آژانس های گردشگری.

فرار از مالیات تخلف است

اگر وارد نکردن درآمدهای ارزی از سوی آژانس های گردشگری به مالیات مرتبط باشد تخلف مالیاتی به شمار می آید و فعالان آژانس های گردشگری نمی توانند عنوان کنند این امر مسئله ای شخصی بوده و به آنها ارتباطی ندارد.

مرتضی برزویی، استاد گردشگری با اشاره به تخلفاتی که در برخی از آژانس های گردشگری انجام می شود به «گسترش تجارت» گفت: به طور کلی حق و حقوق راهنمایان سفر در برخی از آژانس های گردشگری رعایت نمی شود. از آغاز به کار راهنمایان گردشگری در سال های ۷۷-۷۶ تاکنون هرگز آژانس های گردشگری با راهنمایان سفر قرارداد کتبی امضا نکرده اند.

برزویی با اشاره به تخلفات مالی برخی آژانس های گردشگری نیز گفت: مشاهده شده گاهی آژانس هایی که در زمینه گردشگری ورودی کار می کنند، بخش بزرگی از درآمد خود را به کشور وارد نمی کنند و به حساب خود در بانک های دیگر کشورها سرمایه گذاری می کنند.

در صورتی که بیشترین ارزآوری در گردشگری با تورهای ورودی به کشور وارد می شود و اگر آژانس های گردشگری درآمد خود را در بانک های خارجی ذخیره کنند بخش بزرگی از درآمد و ارزآوری گردشگری وارد کشور نمی شود و در حقیقت سود حاصل از گردشگری در خارج از کشور سرمایه گذاری می شود.

این کارشناس گردشگری با اشاره به اینکه دولت باید راهکارهای مناسب برای نظارت بر درآمد آژانس های گردشگری در نظر بگیرد، اظهار کرد: دولت باید راهکارهایی در نظر بگیرد تا بتواند روی درآمد آژانس های گردشگری نظارت کامل داشته باشد. شاید بهتر باشد آژانس های گردشگری را تا مدتی معاف از مالیات کنند، در این صورت آژانس های گردشگری با آسودگی خیال و بدون ترس از مالیات درآمدهای خود را وارد کشور می کنند.

وی با اشاره به اهمیت درآمدهای ارزی تورهای ورودی بیان کرد: اگر گردشگری خارجی در کشورهای پیشرو در گردشگری مانند ترکیه، گرجستان و چین اهمیت دارد به دلیل ارزآوری آن است.

نمی توان تخلف را به همه تعمیم داد

به عقیده مدیران آژانس های گردشگری، هر فردی مختار است پول خود را در هر فعالیت قانونی اقتصادی و مالی یا بانک معتبر و قانونی در هر گوشه ای از دنیا سرمایه گذاری کند و نباید به کسی در این باره جواب پس بدهد. با اینهمه بسیاری از مدیران آژانس های گردشگری تابعیت کشور دیگری را دارا هستند و می توانند به راحتی در آن کشور حساب باز کنند.

کیوان بیانی، فعال آژانس گردشگری درباره ذخیره بخشی از درآمد برخی از آژانس های گردشگری فعال تورهای ورودی، در بانک های خارج از کشور به «گسترش تجارت» گفت: هر کسی اختیار پول خود را دارد و مالکان و مدیرعامل های آژانس های گردشگری نیز مختار هستند پول خود را در هر بانکی در دنیا که می خواهند پس انداز کنند یا هر فعالیت قانونی دیگری را در هر نقطه ای از دنیا انجام دهند.

وی درباره مشکلات آژانس های گردشگری با راهنمایان سفر بیان کرد: متاسفانه چند آژانس گردشگری ناشی و کارشکن دستمزد راهنمایان سفر را به درستی و براساس قانون پرداخت نکرده اند، اما نمی توان این عملکرد را به همه آژانس ها تعمیم داد. در حقیقت بیشتر آژانس های گردشگری نخست دستمزد راهنمایان گردشگری را از مسافران دریافت می کنند. در کل دستمزد راهنمایان گردشگری بخش کوچکی از هزینه های سفر را شامل می شود و دلیلی ندارد در پرداخت آن خساست به خرج داده شود. بیانی اضافه کرد: آژانس های گردشگری هزینه های بسیار بیشتری برای حمل ونقل، هتل و رستوران ها پرداخت می کنند و به طور حتم دستمزد راهنمایان سفر که نقش اصلی و تعیین کننده در برگزاری تورها برعهده دارند و بیشترین زحمت سفرها برعهده آنهاست را پرداخت می کنند.

وی با اشاره به وجود صنف های مختلف راهنمایان سفر بیان کرد: راهنمایان و آژانس های گردشگری هریک دارای تشکل های مختلف در کشور هستند و درباره لزوم قرارداد مکتوب و تخلفاتی که از سوی هر یک از این دو گروه انجام می شود با یکدیگر نشست های متوالی گذاشتند، اما به نتیجه نرسیدند. با اینهمه در صورت تخلف از سوی راهنمایان سفر یا آژانس های گردشگری می توان به تشکل های مربوط مراجعه کرده و با تنظیم شکایت نسبت به رفع مشکل اقدام کرد.

خودروها چینی ارزان در سفرها

استفاده از وسایل حمل ونقل غیرایمن از دیگر مشکلات آژانس های گردشگری است. سانحه ای مانند تصادف میدل باس حامل گردشگران آلمانی که به شیراز سفر می کردند و حادثه آفرین شده و موجب کشته شدن ۲ نفر از گردشگران شد یکی از نمونه های آن است.

به گفته حمیدرضا اسلامی، سرپرست راهنمایان آلمانی زبان، بارها از آژانس ها خواسته شده از میدل باس های چینی در تورها استفاده نکنند، اما متاسفانه به دلیل شرایط اقتصادی و گرانی خدمات، برخی دست به این کار می زنند، درحالی که این میدل باس ها به هیچ وجه مناسب تور نیستند و ایمنی بالایی ندارند.

وی با اشاره به این موضوع که پلیس نظارت کافی روی فعالیت آژانس های گردشگری ندارد، اظهار کرد: اگر کنترل نهادهای ناظری مثل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و پلیس وجود داشت، شاهد این اتفاق نبودیم.

به طور حتم و به تجربه، پلیس در گزارشی که از این سانحه تهیه می کند به کیفیت پایین وسیله نقلیه مورد استفاده در این تور اشاره خواهد کرد، اما سوال این است چه کسی مجوز تردد این وسایل را در جاده ها صادر می کند؟

سهیل شاهزاده صفوی، راهنمای گردشگری آلمانی زبان نیز در گفت وگو با «گسترش تجارت» گفت: متاسفانه برخی آژانس های گردشگری به دلیل ارزان تر شدن هزینه حمل ونقل از خودروهای نامناسب و غیرقابل اعتماد استفاده می کنند و گردشگران نیز به دلیل ارزان تر شدن سفر آن را می پذیرند، آنچه نمی دانند هزینه های جانی و خطرات احتمالی این وسایل حمل ونقل در سفر است.

سخن آخر

از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرفته تا وزارت امورخارجه و دیگر نهادها تلاش می کنند شرایط را برای ورود گردشگران خارجی تسهیل کنند، زیرساخت ها را ارتقا دهند و خدمات رسانی را بهبود بخشند تا شرایط برای حضور گردشگران خارجی فراهم و برای کشور ارزآوری شود. هر چند از سفر گردشگران خارجی به داخل کشور رستوران ها، هتل ها و سامانه حمل ونقل سود می برد، اما ارز اصلی از طریق درآمد آژانس ها وارد می شود که در صورت ذخیره آن در بانک های خارجی، کشور از به جریان افتادن این ارز محروم می شود. مشکلات دیگری مانند استفاده نکردن از سامانه حمل ونقل مناسب برای مسافران، پرداخت نکردن دستمزد راهنمایان سفر، نبود قرارداد مکتوب بین راهنمای گردشگری و آژانس گردشگری از دیگر تخلفات این آژانس ها هستند که با نظارت بیشتر از سوی سازمان های مربوط ازجمله سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری می توان اصلاح ساختاری این مشکلات را برطرف کرد تا به درآمدهای حاصل از توسعه گردشگری دست یافت.