ظرفیت بازار گردشگری روسیه را دریابیم
روسیه یکی از کشورهای همسایه ایران است و ما تاکنون در جذب گردشگر از این کشور چندان موفق نبوده‌ایم. این درحالی است که کشورهایی مانند ترکیه تا پیش از بروز مشکلات سیاسی سالانه درآمد کلانی از این بازار هدف کسب می‌کردند و درحال‌حاضر نیز با وجود تمامی مشکلات دیپلماتیک، روس‌ها همچنان به این کشور سفر می‌کنند.
روسیه یکی از کشورهای همسایه ایران است و ما تاکنون در جذب گردشگر از این کشور چندان موفق نبوده‌ایم. این درحالی است که کشورهایی مانند ترکیه تا پیش از بروز مشکلات سیاسی سالانه درآمد کلانی از این بازار هدف کسب می‌کردند و درحال‌حاضر نیز با وجود تمامی مشکلات دیپلماتیک، روس‌ها همچنان به این کشور سفر می‌کنند.
اگرچه به گفته کارشناسان مهم‌ترین مشکل در جذب گردشگران روسی کمبود راهنمای گردشگری آشنا به زبان روسی است، با این همه به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی روسیه، آفتاب ایران یکی از جاذبه‌های گردشگری پرطرفدار در میان روس‌ها به شمار می‌رود. به گفته کارشناسان گردشگری بیشترین قشر گردشگران روسی را گردشگران تفریحی تشکیل می‌دهد و با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان گردشگران سالمند علاقه‌مند به فرهنگ این کشور همسایه را برای سفر به ایران ترغیب کرد. نخستین گام برای اجرای برنامه‌های جذب گردشگر از این کشور، چگونگی خدمات‌رسانی به سالمندان در ایران است.
به گفته بسیاری از کارشناسان گردشگری، بسیاری از هتل‌های ایران امکانات موردنیاز برای خدمات‌رسانی به سالمندان را ندارند و به‌طور کلی گردشگری ایران از استانداردهای لازم برای خدمات‌رسانی به سالمندان برخوردار نیست. به هر روی روس‌ها گردشگران دست و دلبازی هستند که به صنایع‌دستی ایران علاقه بسیاری دارند و جذب آنها می‌تواند برای ایران ارزآوری خوبی داشته باشد.
آسیب‌شناسی کاستی‌های یک ظرفیت
زهرا احمدی‌پور، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، آسیب‌شناسی با تاکید براینکه موارد مرتبط با بازار گردشگری روسیه از اقدامات مهمی است که باید در دستورکار قرار گیرد؛ معتقد است می‌توان با برنامه‌ریزی‌های مناسب از بازار وسیع گردشگری روسیه سهم مشخصی داشته باشیم.
وی در نشست فعالان بازار گردشگری روسیه که چند روز پیش برگزار شد با اشاره به اینکه برگزاری این جلسات اقدامات عملیاتی و اجرایی به دنبال خواهد داشت، تاکید کرد: ناموفق بودن ما در جذب گردشگر از کشورهایی که ارتباط سیاسی خوبی با آنها داریم موضوعی است که باید به‌طور جدی مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد.
او ادامه داد: رئیس‌جمهوری هم در ایام نوروز درباره این موضوع صحبت کردند که چرا جریان گردشگری ما با کشورهای روسیه، ترکیه، گرجستان و... یک‌طرفه است و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و فعالان این بخش چه برنامه‌ای برای برقراری توازن گردشگر بین این کشورها و ایران دارند.
اقدامات لازم برای جذب روس‌ها
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ادامه داد: راه‌اندازی پویش، حضور جدی‌تر در نمایشگاه‌ها، برگزاری دوره‌های آموزشی برای راهنمایان گردشگری، آموزش راهنمایان گردشگری مسلط به زبان روسی، ترجمه و انتشار اطلاعات مربوط به جاذبه‌های متنوع کشور به‌زبان روسی و تعدیل هزینه سفر از مهم‌ترین اقداماتی هستند که برای به‌دست آوردن سهم مناسبی از بازارهای گردشگری روسیه در دستورکار سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قرار دارد؛ اما همکاری بخش‌خصوصی در اجرا و عملیاتی کردن این برنامه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او افزود: باید اقدامات و تمهیدات لازم با هدف توازن‌بخشی ورودی و خروجی گردشگر بین ما با روسیه انجام شود و این امر مهم بدون مشارکت بخش‌خصوصی محقق نمی‌شود.
حمایت از فعالان بخش خصوصی
احمدی‌پور ادامه داد: سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از فعالان بخش خصوصی که در این راستا حرکت می‌کنند، حمایت و اقدامات عملیاتی و اجرایی را با جدیت پیگیری می‌کند. او تصریح کرد: استفاده از فرصت برگزاری جام جهانی فوتبال در روسیه موضوع دیگری است که باید به آن توجه کرد. باید امکانات و ظرفیت‌های موجود را برای استفاده بهینه از این فرصت به‌کار گیریم. معاون رئیس‌جمهوری اضافه کرد: هر آژانسی که در بخش خروجی فعال است باید برای ورود گردشگر از روسیه به ایران نیز فعالیت کند و برنامه داشته باشد.
پیگیری فرآیند لغو روادید گروهی
به گفته معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، روسیه یکی از کشورهایی است که در فهرست کشورهای هدف‌گردشگری ایران قرار دارد. به گفته مرتضی رحمانی‌موحد در ۳ سال اخیر جریان توسعه گردشگری بین ایران و روسیه به‌عنوان یکی از موضوع‌های مهم در تعاملات بین دو کشور مطرح شده است. امضای برنامه اقدام مشترک با رئیس آژانس فدرال گردشگری روسیه و برگزاری جلسات برای اجرایی کردن این برنامه مشترک از اقدامات مهمی است که برای توسعه گردشگری بین دو کشور انجام شده است. این جلسات درنهایت به عزم برای لغو روادید گروهی بین ایران و روسیه منجر شد، اما در فرآیند اجرای لغو روادید در کشور روسیه زمان‌بر است.
رحمانی‌موحد ادامه داد: با رایزنی‌هایی که با سفارت ایران در روسیه داشتیم، ملاقات با مدیر اجرایی انجمن تورگردانان روسیه انجام شد و در این ملاقات مقرر شد تورگردانان روسی در اکتبر ۲۰۱۷، برای آشنایی با ظرفیت‌ها و جاذبه‌های ایران به کشورمان سفر کنند. میزبان تورگردانان روس، جامعه تورگردانان ایران است و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نقش حامی را برعهده دارد.
معرفی ایران به روس‌ها
به عقیده کارشناسان گردشگری، روسیه بازار مهم و بزرگی است و اگر قصد جذب گردشگران آن را داریم باید تبلیغات و بازاریابی گسترده‌ای انجام دهیم. ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران گفت: بازار روسیه بسیار بزرگ و مهم است و برای موفقیت در این حوزه باید برنامه‌های جدی و هدفمند داشته باشیم. او ادامه داد: شناخت مردم کشور روسیه از ایران بسیار کم است و به همین دلیل برگزاری فم‌تور یکی از موضوع‌هایی است که باید با جدیت به آن توجه کرد. همچنین شرکت در نمایشگاه‌ها از دیگر موضوع‌هایی است که می‌تواند زمینه آشنایی مردم روسیه را با جاذبه‌ها و ظرفیت‌های کشور ما فراهم کند. پورفرج اضافه کرد: ما برای ورود به بازار مهم روسیه به یک سرمایه‌گذاری اولیه برای تبلیغات و معرفی ایران نیاز داریم که باید دولت برعهده بگیرد. همچنین تعدیل نرخ بسته سفر از موضوع‌های مهم دیگری است که باید پیگیری شود، زیرا درحال‌حاضر ۴۵ تا ۵۰درصد هزینه سفر به ایران مربوط به هتل است.
گردشگری غذا، ظرفیت مورد توجه روس‌ها
با این همه کارشناسان گردشگری براین باورند برای جذب گردشگران روسی باید در حوزه‌های مختلف گردشگری تلاش کرد و نباید به دلیل نبود امکانات گردشگری تفریحی از این بازار هدف دست کشید و ناامید شد.
مصطفی سروی، عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر مسافرتی استان تهران در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» اظهار کرد: اینکه بخشی از گردشگران روسی به دلیل ساحل و آفتاب ساحلی سفر می‌کنند درست است، اما تنها قشر گردشگران روسی را گردشگران تفریحی تشکیل نمی‌دهند و گردشگران روسی علاقه‌های متفاوتی دارند. او افزود: یکی از تجربه‌های موفقی که من درباره گردشگران روسی داشتم در زمینه گردشگری غذا بوده است. گردشگران روسی علاقه بسیاری به غذا دارند و ایران نیز تنوع و کیفیت بسیار خوبی در غذاهای مختلف دارد. گردشگری غذا یکی از حوزه‌هایی است که می‌تواند در جذب گردشگران روسی به ما کمک کند.
سروی درباره اینکه ایران ظرفیت‌های بسیار خوبی در گردشگری ساحلی دارد اما خدمات و امکانات مناسبی در این زمینه ندارد، بیان کرد: به دلیل قوانین و عرف جامعه نمی‌توان در این زمینه اقدامات چندانی انجام داد و گردشگری ساحلی تنها در زمینه گردشگری حلال قابل استفاده است. البته نمی‌توان انکار کرد که در گردشگری حلال نیز امکانات و خدمات مناسب برای گردشگری ساحلی فراهم نبوده و حتی در گردشگری داخلی نیز امکاناتی برای استفاده مردم کشورمان از سواحل وجود ندارد.
برگزاری تورهای طبیعت‌گردی
سروی درباره تورهای طبیعت‌گردی بیان کرد: طبیعت‌گردی یکی از حوزه‌هایی است که می‌تواند برای گردشگران روسی جذاب باشد و درحال‌حاضر ۲ آژانس گردشگری در حال برگزاری تورهای طبیعت‌گردی برای روس‌ها هستند. به طور کلی طبیعت‌گردی حوزه‌ای است که در تمامی کشورهای دنیا طرفداران خود را دارد و به طور حتم روس‌ها نیز به این حوزه علاقه‌مند هستند. دریاچه‌های خروشان و رودخانه‌های ایران نیز برای طرفداران گردشگری آبی مناسب است. این عضو جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی افزود: تمامی گردشگران روسی نیز جوان نیستند و گردشگران مسن و میانسالی دارند که به گردشگری فرهنگی بسیار علاقه‌مند هستند. باید تلاش کنیم آن دسته‌ای از گردشگران روسی را جذب کنیم که امکانات مورد نیاز برای آنها را داریم. برای گردشگران جوان روسی مقصدهای مناسب‌تری وجود دارد و نمی‌توانیم آنها را مجبور کنیم به ایران سفر کنند.
او درباره اینکه امکانات لازم برای گردشگران سالمند و میانسال در کشور وجود ندارد، اظهار کرد: متاسفانه این یکی از ضعف‌های کشور ما در بخش گردشگری است و باید امکانات مورد نیاز برای گردشگران میانسال و سالمند را فراهم کنیم، زیرا بیشترین قشر گردشگران خارجی ایران را گردشگران فرهنگی تشکیل می‌دهند که بیشتر آنها نیز سالمند هستند.
سروی با اشاره به قشر مسلمان روسی بیان کرد: می‌توان در زمینه گردشگری زیارتی نیز گردشگران روسی مسلمان را جذب کرد و راه‌های مختلفی برای جذب گردشگران روسی وجود دارد و نمی‌توان گفت به دلیل اینکه بخشی از گردشگران روسی گردشگران تفریحی هستند پس باید از این بازار هدف چشمپوشی کنیم.
موانعی به نام مشکلات ساختاری
سروی درباره مشکلات گردشگری گفت: مشکلات ساختاری یکی از موانع برای جذب گردشگران خارجی از جمله روس‌ها به شمار می‌رود. نبود هتل‌های مناسب و استاندارد به میزان کافی، کمبود سرویس‌های بهداشتی مناسب، نبود امکانات برای معلولان و سالمندان به میزان کافی و نبود زیرساخت‌های مناسب حمل‌ونقلی از چالش‌های جذب گردشگران خارجی هستند.
سروی با اشاره به اینکه بسیاری از گردشگران روسی جاذبه‌ها و ظرفیت‌های ایران را نمی‌شناسند، بیان کرد: اطلاع‌رسانی و تبلیغات یکی از اقدامات اولیه برای جذب گردشگران روسی است و برای جذب بازار هدف روسیه باید بازاریابی را جدی گرفت. او با تاکید براینکه شرایط گردشگری ایران ایده‌آل نیست، اظهار کرد: باید با استفاده از شرایط موجود تلاش کنیم جذب گردشگران خارجی را افزایش دهیم، اما دولت اگر قصد دارد گردشگران روسی را جذب کند باید تسهیلات و امکانات را در اختیار بخش خصوصی قرار داده و زیرساخت‌ها را تکمیل کند، زیرا جذب گردشگر با نشست، میزگرد و کمیسیون ممکن نمی‌شود.
سخن پایانی
قصد داریم بازار هدف روسیه را جذب کنیم، اما حتی راهنمای گردشگری روسی زبان هم نداریم. از خدمات مورد نیاز روس‌ها بی‌بهره‌ایم و اجازه بهره بردن روس‌ها از آفتاب کشور را نیز نمی‌دهیم. روس‌ها بازار هدف مناسبی هستند اما برای جذب آنها به طور حتم باید آسیب‌شناسی کرد.
