ایران صدرنشین رشد خروج گردشگر
تازه‌ترین گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) درباره روندهای سفر در قاره کهن نشان می‌دهد ایران پررشدترین کشور آسیا و اقیانوسیه در فرستادن گردشگران خروجی است.
چین، پیشتاز سفرهای خروجی
اما براساس گزارش UNWTO، مردم کشورهای آسیا و اقیانوسیه در سال ۲۰۱۶ در سفرهای خارجی خود ۴۷۳ میلیارد دلار هزینه کرده‌اند که ۳۹ درصد از کل مقدار جهانی را تشکیل می‌دهد و نسبت به میزان ۲۰ درصدی سال ۲۰۰۰ افزایش قابل توجهی یافته است. این میزان هم گردشگران با اقامت شبانه را دربرمی‌گیرد و هم گردشگران یک روزه را. در همین حال، شمال شرقی آسیا بزرگ‌ترین بخش این هزینه‌کردها را تشکیل می‌دهد. چین همچنان صدرنشین سفرهای بینالمللی است و منجر به رشد سفرهای ورودی به کشورهای زیادی در آسیا، ایالات متحده آمریکا و برخی کشورهای اروپایی شده است. این کشور اکنون بیش از نیمی از هزینه‌کرد سفرهای خارجی آسیا یعنی ۵۵ درصد را بر عهده دارد و ۲۱ درصد از عواید توریسم بینالمللی را ایجاد می‌کند. هزینه‌کرد مسافران چینی در سال ۲۰۱۶ افزایش ۱۲ درصدی پیدا کرده است.
طبق این گزارش، کره‌جنوبی دومین کشور در آسیا است که بیشترین هزینه‌کرد را بر عهده دارد و مخارجی معادل ۲۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ در این زمینه داشته است. استرالیا نیز پس از این دو کشور با ۲۵ میلیارد دلار در رده سوم قرار دارد. از سوی دیگر تقاضای چین برای سفرهای بینالمللی می‌تواند در حجم سفرهای برون‌مرزی این کشور نیز دیده شود. مسافران سرزمین اصلی چین (یعنی چین بدون احتساب مناطقی همچون هنگ‌کنگ)، ۱۳۵ میلیون سفر به خارج را در سال ۲۰۱۶ ثبت کردند که بیشتر آنان به شمال شرقی آسیا و جنوب شرقی این قاره می‌رفتند. این موضوع موجب می‌شود چین بزرگ‌ترین سفرها را در آسیا و جهان در اختیار داشته باشد. سایر بازارها براساس میزان خروج از کشور، کره جنوبی و هند هستندکه هر دو ۲۲ میلیون سفر خارجی در سال ۲۰۱۶ ثبت کرده بودند. علاوه بر این کشورها، ژاپن با ۱۷ میلیون و تایوان با ۱۵ میلیون سفر خارجی دررده‌های بعدی قرار داشتند.
روند خروج گردشگران از ایران
اما چنان‌که اشاره شد، سریع‌ترین رشد در قاره آسیا و اقیانوسیه در خروج گردشگران از کشور متعلق به ایران است. براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد در روندهای سفر به آسیا، میزان سفرهای خروجی ایران با افزایشی ۳۶ درصدی به ۹ میلیون نفر رسیده است. نگاهی به آمارهای گردشگران خروجی ایران در داده‌های بانک جهانی نشان می‌دهد در سال ۱۹۹۵ حدود یک میلیون ایرانی سفر خارجی داشتند. این رقم در سال‌های بعد روند افزایشی پیمود و در سال ۲۰۰۰ ایران با عبور از مرز دو میلیون گردشگر خروجی، حدود ۳/ ۲ میلیون گردشگر به خارج از کشور فرستاد. در سال ۲۰۰۲ نیز این رقم به حدود ۳ میلیون نفر رسید، اما پس از آن اطلاعاتی در مورد گردشگران خروجی ایرانی تا سال ۲۰۱۴ به چشم نمی‌خورد.
در سال ۲۰۱۴ آمار گردشگران ایرانی حدود ۷/ ۷ میلیون و در سال ۲۰۱۵ حدود ۶۲/ ۶ میلیون نفر ذکر شده است و اکنون منابع جهانی از سفر ۹ میلیون ایرانی به خارج از کشور در سال ۲۰۱۶ خبر می‌دهند؛ اتفاقی که قطعا اگر معطوف به گردشگری داخلی می‌شد، می‌توانست منجر به اشتغال‌زایی و درآمدزایی مناسبی شود. همین امر لزوم تدوین سیاست‌های درست در این زمینه را نشان می‌دهد. پس از ایران نیز کره‌جنوبی از نظر میزان سفرهای خروجی با رشد ۱۶ درصدی قرار دارد. هزینه‌کرد مسافران منطقه آسیا و اقیانوسیه نسبت به جمعیت آن هنوز اندک است و متوسط مخارج آنها به‌طور سرانه به ۱۱۵ دلار می‌رسد که در قیاس با میانگین جهانی ۱۶۳ دلار هنوز کمتر است. با این حال تفاوت زیادی بین هزینه‌کرد مناطق مختلف وجود دارد. برای مثال، بیشترین هزینه‌کرد مربوط به اقیانوسیه با ۷۳۲ دلار است که بیشتر ناشی از هزینه‌کرد بالای مسافران در هر سفر به استرالیا و نیوزیلند است.
محیط کلی اجتماعی- اقتصادی موثر بر توریسم
آسیا و اقیانوسیه بزرگ‌ترین منطقه جهان از نظر اقتصادی محسوب می‌شود. براساس این گزارش جهانی، مقدار تولید ناخالص داخلی این قاره در سال ۲۰۱۶ در مجموع به ۸/ ۲۵ تریلیون دلار رسید و برای نخستین بار، از قاره آمریکا که تولید ناخالص داخلی آن ۲/ ۲۵ تریلیون دلار است، پیشی گرفت. این منطقه حدود یک‌سوم از اقتصاد جهان، یعنی ۳۴ درصد را به خود اختصاص می‌دهد و بیشتر آن ناشی از فعالیت‌های اقتصادی منطقه شمال شرقی آسیا است. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶، آسیا سریع‌ترین رشد اقتصادی را در بین تمام مناطق جهان تجربه کرده است که عمدتا ناشی از رشد قابل توجه اقتصاد در کشورهای چین و هند است. تولید ناخالص داخلی این منطقه در هر سال تقریبا ۵ درصد رشد می‌کند؛ این درحالی است که در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ رشد ۷ درصدی را تجربه کرد و این رشد در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ به بیش از ۸ درصد نیز رسید.
این رویداد عمدتا ناشی از افزایش آزادسازی اقتصادی و حرکت در جهت اقتصاد بازار، توسعه گسترده زیرساخت‌ها و پدید آمدن طبقات متوسط بوده است. چین بزرگ‌ترین اقتصاد در این منطقه و دومین اقتصاد جهان محسوب می‌شود و در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب رشد ۹/ ۶ درصدی و ۷/ ۶ درصدی را تجربه کرده است. سطوح درآمدی در آسیا و اقیانوسیه نیز از دهه گذشته افزایش یافته‌اند و تولید ناخالص داخلی سرانه این منطقه عملا ۲ برابر شده و از ۳۱۷۰ دلار در سال ۲۰۰۵ به ۶۲۴۰ دلار در سال ۲۰۱۶ رسیده است. رشد اقتصادی سریع در منطقه‌ای که نیمی از جمعیت جهان را در خود جای داده است، در کنار افزایش ارتباطات حمل‌ونقل هوایی، باز شدن بازارها و همچنین تسهیل و ارتقای سفر، میزان سفرهای بینالمللی در قاره آسیا و اقیانوسیه را هم در مقاصد درون آسیا و اقیانوسیه و هم به خارج از آن و پذیرش گردشگران از خارج از این منطقه به‌شدت افزایش داده‌اند.
دومین منطقه جذاب برای توریست‌ها
طبق گزارش UNWTO، گردشگران ورودی بینالمللی به این منطقه در سال ۲۰۱۶ افزایش قابل توجهی داشته‌اند. آسیا و اقیانوسیه پس از اروپا دومین منطقه‌ای است که بیشترین سفر را شاهد است و سریع‌ترین رشد را در سال‌های اخیر داشته است. در سال ۲۰۱۶ این منطقه در مورد افزایش گردشگران بینالمللی خود رشد ۹ درصدی تجربه کرده که بیشترین میزان در بین سایر مناطق جهان محسوب می‌شود و در نتیجه این رشد، موفق به جذب ۳۰۸ میلیون گردشگر بینالمللی شده است. با در نظر گرفتن فاصله سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶، آسیا در زمینه رشد بهتر از سایر مناطق جهان عمل کرده است. افزایش ۷ درصدی در میزان گردشگران ورودی هر سال در مقایسه با میانگین ۴ درصدی جهان، شاهدی بر این موضوع محسوب می‌شود. سال ۲۰۱۶ هفتمین سال متوالی بود که این منطقه رشد قدرتمندی را در گردشگری تجربه می‌کرد. بخش‌های اقیانوسیه، جنوب شرقی و شمال شرقی آسیا همگی از رشد ۹ درصدی در سال ۲۰۱۶ بهره‌مند شده‌اند و منطقه آسیای جنوبی نیز رشد ۸ درصدی را تجربه کرده است.
جنوب شرقی و جنوب آسیا در زمره پرسرعت‌ترین زیرمجموعه‌های مناطق در جهان قرار داشته‌اند و در بازه سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ به ترتیب و به‌طور متوسط با رشد ۱۱ درصدی و ۸ درصدی در افزایش تعداد گردشگران بینالمللی آنها روبه‌رو شده‌اند. در سال ۲۰۱۶، نیمی از گردشگران ورودی بینالمللی به منطقه آسیا و اقیانوسیه به کشورهای حوزه جنوب شرقی آسیا وارد شدند که ۱۵۴ میلیون نفر را در بر می‌گرفت. جنوب شرقی آسیا نیز میزبان ۱۱۳ میلیون نفر یعنی ۳۷ درصد، جنوب آسیا پذیرای ۲۵ میلیون نفر معادل ۸ درصد و در نهایت اقیانوسیه میزبان ۱۶ میلیون نفر یعنی ۵ درصد از کل گردشگران بود. اگر به رتبه‌بندی ورود گردشگران به کشورهای جهان نگاهی بیندازیم، مشاهده می‌شود که دو مقصد آسیایی در میان ۱۰ مقصد برتر جهان قرار دارند. چین در رده چهارم با ۵۹ میلیون گردشگر ورودی و تایلند در رده نهم با ۳۳ میلیون گردشگر ورودی در سال ۲۰۱۶ روبه‌رو بوده‌اند.
عواید جهانی
در همین حال گزارش سازمان جهانی گردشگری تاکید کرده که آسیا و اقیانوسیه حدود ۳۰ درصد عواید بینالمللی گردشگری را به خود اختصاص می‌دهد که این سهم از سال ۲۰۰۰ به این سو که ۱۷ درصد بوده، تقریبا دو برابر شده است. در سال ۲۰۱۶، عواید بینالمللی گردشگری در آسیا ۵ درصد (بدون احتساب تورم)، افزایش یافت. این رشد درآمدی در جنوب شرقی آسیا و اقیانوسیه نیز با رشد بیش از ۱۰ درصدی همراه بوده است. تایلند به‌عنوان مقصدی در آسیا و اقیانوسیه شناخته می‌شود که بیشترین درآمد را از محل گردشگری به‌دست می‌آورد. عواید این کشور از محل توریسم در سال ۲۰۱۶ به حدود ۵۰ میلیارد دلار رسیده است. این کشور چند سال رشد دو رقمی را در این خصوص تجربه کرده و در سال ۲۰۱۶ نیز رشدی ۱۵ درصدی داشته و این در حالی است که چین دومین مقصد آسیا و چهارمین مقصد جهان از این نظر، درآمدی معادل ۴۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ داشته است. همان‌طور که گفته شد، چین و تایلند برترین مقاصد در آسیا و اقیانوسیه براساس ورود گردشگران بینالمللی و درآمدهای حاصل از آنان محسوب می‌‌شوند. پس از این دو کشور، مالزی از نظر تعداد ورود گردشگران بینالمللی سوم است و هنگ‌کنگ و ژاپن نیز در رده‌های چهارم و پنجم قرار دارند.
سفر درون مرزهای آسیا
در سال ۲۰۱۶، گردشگری درون آسیا حدود ۲۴۷ میلیون نفر از گردشگران ورودی به آسیا و اقیانوسیه را تشکیل می‌داد که حدود ۸۰ درصد از کل گردشگران ورودی به این منطقه است. در شمال شرقی آسیا، گردشگران ورودی درون منطقه‌ای حدود ۸۸ درصد بوده و در جنوب شرقی آسیا این میزان به ۸۱ درصد می‌رسد. طبق این گزارش، بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ جریان گردشگری درون منطقه‌ای آسیا و اقیانوسیه ۷ درصد رشد کرد که سریع‌تر از سایر نقاط رشد گردشگران فرامنطقه‌ای با ۵درصد بود. این رویداد تا حدودی ناشی از بهبود ارتباطات و خدمات کم‌هزینه حمل‌ونقل است. همچنین اروپا بزرگ‌ترین منبع سفر فرامنطقه‌ای در آسیا و اقیانوسیه محسوب می‌شود که حدود ۱۰ درصد از گردشگران ورودی به این منطقه را تشکیل می‌دهد.
سفر به بیرون از مرزهای آسیا
براساس این گزارش، سفرهای برون‌مرزی آسیا و اقیانوسیه (براساس ورود به مقاصد مختلف جهان)، در سال ۲۰۱۶ به ۳۱۷ میلیون نفر رسید که نسبت به سال ۲۰۱۵ افزایش ۸درصدی نشان می‌دهد. مقاصد آسیایی حدود ۷۸ درصد از سفرهای برون‌مرزی مردم این منطقه را تشکیل می‌دهند و حدود ۲۲ درصد از سفرها به سایر مناطق جهان انجام می‌شود. مقاصد واقع در شمال‌شرقی آسیا حدود ۵۵ درصد از تمام سفرهای درون‌منطقه‌ای (درون آسیا و اقیانوسیه) را تشکیل می‌دهند و روی‌هم‌رفته نیز حدود ۴۳ درصد از سفرهای برون‌مرزی را شامل می‌شود. قاره اروپا نیز حدود ۵۴ درصد از تمام سفرهای فرامنطقه‌ای (به خارج از آسیا) را از نظر ورود گردشگران به مقاصد در بر می‌گیرد.
چشم‌انداز توریسم آسیایی
ورود گردشگران بینالمللی (با اقامت شبانه) در سراسر جهان در نیمه نخست سال ۲۰۱۷ رشد ۶ درصدی در قیاس با نیمه نخست سال ۲۰۱۶ یافته است. طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری، این موضوع حاکی از قوی‌ترین نتایج ۶ ماهه در هفت سال اخیر است. روند کلی تحت تاثیر رشد مستمر بسیاری از مقاصد و بهبود وضعیت کشورهایی که در سال ۲۰۱۶ با افت گردشگر مواجه شده بودند، قرار دارد. طبق بخش‌بندی UNWTO، رشد در خاورمیانه به ۹ درصد می‌رسد و در اروپا و آفریقا ۸ درصد است و پس از آن نیز آسیا و اقیانوسیه با ۶ درصد و در نهایت قاره آمریکا با ۳ درصد جای گرفته‌اند. در آسیا و اقیانوسیه، این رشد ۶درصدی ناشی از رشد ۱۲ درصدی جنوب آسیا در ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ و رشد ۸ درصدی اقیانوسیه، رشد ۷ درصدی جنوب شرقی آسیا و در نهایت رشد ۴ درصدی شمال شرقی آسیا بوده است. ایران در این تقسیم‌بندی در آسیای جنوبی قرار گرفته است. نتایج اولیه‌ای که برای ماه‌های ژوئیه و اوت سال ۲۰۱۷ به‌دست آمده‌اند، حاکی از آن هستند که رشد مستمری در نیمه دوم سال ادامه خواهد یافت و روند رشد بلندمدت ۸/ ۳درصدی نیز توسط سازمان گردشگری سازمان ملل متحد در فاصله سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۱۰ پیش‌بینی شده است.
