فرجام تفاهم‌نامه گردشگری ایران با چشم‌بادامی‌ها
اردیبهشت‌ماه سال گذشته بود که طی سفر رئیس اسبق سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایران به چین و در دیدار با وزیر گردشگری این کشور تفاهم‌نامه‌ای امضا شد که به موجب مفاد آن دو کشور با توافق بر گسترش روابط خود در زمینه صنعت گردشگری، برای ایجاد تاسیسات و زیرساخت‌های گردشگری و همچنین بهبود امکانات خدمات عمومی گردشگری در امتداد جاده ابریشم برنامه‌ریزی کردند. حال با گذشت بیش از یک و نیم سال، سفیر کشور چین در ایران در خصوص وضعیت کنونی و میزان پیشرفت توافقات انجام‌شده در این تفاهم‌نامه در پاسخ به خبرنگار «دنیای اقتصاد» تصریح کرد که برای تحقق اهداف برنامه‌ریزی شده، اقدامات منحصر به بخش دولتی دو کشور نبوده و به حضور فعالانه بخش خصوصی نیاز است؛ بنابراین برای نتیجه‌بخش بودن تفاهم صورت‌گرفته نیاز است دولت ایران حمایت بیشتری از حضور سرمایه‌گذاران چینی در بازار گردشگری خود انجام دهد.
بنابه اظهار پانگ سن، در سال ۲۰۱۷ همکاری‌های ثمربخشی در خصوص گردشگری و تجارت میان ایران و چین صورت گرفته و در این سال بیش ۱۱۲ هزار روادید ورود به چین برای اتباع ایرانی صادر شده است که در مقایسه با سال ۲۰۱۶ رشد ۸/ ۸ درصدی نشان می‌دهد. این در حالی است که چین که به‌عنوان گردشگرفرست‌ترین کشور جهان شناخته می‌شود، در بازار بین‌المللی صنعت گردشگری از اهمیتی فوق‌العاده‌ای برخوردار است و کشورهای جهان هزینه قابل‌توجهی در این کشور به‌منظور بازاریابی و جذب هرچه بیشتر گردشگر انجام می‌دهند. بنابر آمار سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۳۵ میلیون گردشگر چینی از دیگر کشورهای جهان بازدید کردند و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده نیز این رقم به رشد خود ادامه دهد.
تاکید بر نقش بخش خصوصی
اما در کنار ایجاد تاسیسات و زیرساخت‌های گردشگری، یکی از موضوعاتی که در تفاهم‌نامه سال گذشته میان ایران و چین مورد توافق قرار گرفت، مساله بازاریابی و تبلیغات صنعت گردشگری دو کشور بود. سفیر چین که در نشست خبری «اولین همایش بین‌المللی چشم‌انداز توسعه روابط ایران و چین با محوریت گردشگری و تجارت» سخن می‌گفت، در خصوص اقدامات صورت‌گرفته در این‌خصوص به «دنیای اقتصاد» گفت: «نکته مهمی که به جذب هرچه بیشتر گردشگر از دو کشور می‌انجامد، فعالیت رسانه‌ها است که باید به صورت مداوم جاذبه‌های گردشگری ایران و چین را برای یکدیگر تبلیغ کنند.» پانگ سن افزود: «در همین راستا کشور چین فعالیت‌هایی انجام داده است که کاملا ثمربخش بوده‌اند. برای مثال در سال‌های اخیر خبرنگارانی از جانب شبکه‌های CCTV و فونیکس به ایران سفر کردند و تعدادی مجموعه تلویزیونی با محوریت جاذبه‌های گردشگری ایران تهیه کردند که در چین پخش شد.
این اقدام نقش موثری در ایجاد علاقه میان گردشگران چینی برای بازدید از ایران ایفا کرد و اعتقاد دارم با گسترش این تعاملات رسانه‌ای و سفر هیات‌هایی از خبرنگاران از دو کشور به‌منظور معرفی جاذبه‌های گردشگری کشور دیگر، به افزایش انگیزه سفر گردشگران کمک قابل توجهی خواهد کرد.» وی در خصوص وضعیت اجرای این تفاهم‌نامه ادامه داد: «برای اجرای دقیق تفاهمات به دست آمده و در گام نخست، نهادهای دولتی مربوطه هر دو کشور باید وظایفی را که به آنها محول شده است دقیق و به درستی انجام دهند. این نهادها باید حمایت خود را از گسترش تعاملات گردشگری میان دو کشور افزایش دهند و تسهیلاتی را برای حضور کشور دیگر فراهم کنند.» سفیر چین در ایران خاطرنشان کرد: «اما گام دوم و مهم بعدی که نقشی تعیین‌کننده در تحقق اهداف لحاظ شده در تفاهم‌نامه دارد، حضور فعالانه بخش خصوصی در این عرصه است. تاکنون نیز سرمایه‌گذاران اقدامات بسیاری انجام داده‌اند اما به‌منظور عملکرد بهتر، باید دایره اختیار آنان وسیع‌تر شود، بنابراین انتظار می‌رود که هر دو دولت برای حضور سرمایه‌گذارانی از کشور دیگر تا جای ممکن تسهیلاتی را برقرار کنند.»
هدف‌گذاری مبادله یک میلیون گردشگر
در نشست خبری این همایش، رئیس انجمن دوستی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین با پرظرفیت خواندن زمینه همکاری دو کشور در صنعت توریسم اظهار کرد: «ایران به لحاظ برخورداری از جاذبه‌های گردشگری در میان ۱۰ کشور نخست جهان است اما جایگاه آن به لحاظ جذب توریست هیچ تناسبی با این ظرفیت گسترده ندارد. با این پتانسیل موجود، گردشگری می‌تواند تبدیل به یکی از ارکان اصلی اقتصاد ایران شود و به این منظور در همکاری با سایر کشورها باید زیرساخت‌های گردشگری کشور توسعه پیدا کند. در این میان یکی از کشورهایی که همکاری‌های خوبی با آن صورت گرفته است چین است.» احد محمدی افزود: «باید سرمایه‌گذاری لازم انجام بگیرد تا با توجه به نزدیکی‌های فرهنگی و روابط مثبت دو کشور در طول تاریخ، ایران نیز سهم خود را در پذیرایی از توریست‌های چینی افزایش دهد. به این منظور باید زیرساخت‌هایی همچون هتل، رستوران و راهنمای تور که تعداد کنونی آنها به هیچ وجه کافی نیست، هم از طرف دولت و هم از طرف بخش خصوصی توسعه پیدا کند.» وی تصریح کرد: «هم‌اکنون سالانه حدود ۱۰۰ هزار نفر از چین به ایران سفر می‌کنند که البته در این بین تعداد بسیاری هیات‌های تجاری، مهندسان و متخصصان هستند. آنچه در انجمن دوستی ایران و چین برای سال‌های آینده برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری شده این است که هر دو کشور سالانه و به‌طور خالص یک میلیون گردشگر به مقاصد یکدیگر ارسال کنند.»
اهمیت گردشگران چینی
چنان‌که اشاره شد، در سال ۲۰۱۶ تعداد ۱۳۵ میلیون توریست از چین به سایر کشورهای جهان سفر کردند که تخمین زده می‌شود سفر این تعداد منجر به ایجاد درآمدی در حدود ۲۶۱ میلیارد دلار در بخش گردشگری کشورهایی که میزبان چینی‌ها بوده‌اند، شده است. هم‌اکنون گردشگران این کشور پرجمعیت‌ترین و پرخرج‌ترین گردشگران جهان به شمار می‌روند و این مساله باعث شده است که بخش گردشگری کشورهای جهان فعالیت‌های گسترده‌ای به‌منظور جذب مردم این کشور به‌عنوان گردشگر به کشور خودشان داشته باشند. این در حالی است که بنابر آمارهای داخلی، ایران در سال ۹۵ موفق شده است پذیرای تنها ۷۳ هزار گردشگر چینی باشد؛ به بیان دیگر تنها ۵/ ۱ درصد از جمعیت گردشگر این کشور. از دیگر محورهای مهم تفاهم‌نامه منعقد شده به‌منظور گسترش همکاری‌های دو کشور ایران و چین در حوزه گردشگری، سرمایه‌گذاری، خدمات و امنیت، آموزش، تبادل دانش و تجربیات گردشگری و همچنین همکاری در پروژه گردشگری جاده ابریشم بوده است.
همچنین توجه به الزامات توسعه پایدار، برگزاری جلسات مشترک به‌منظور تبادل اطلاعات و برپایی نمایشگاه‌های مشترک از دیگر موارد تاکید شده در این تفاهم‌نامه است. حال به نظر می‌رسد با برپایی اولین دوره از «همایش بین‌المللی چشم‌انداز توسعه روابط ایران و چین» با محوریت گردشگری و تجارت در ۲۸ دی ماه، گام‌هایی برای تحقق مفاد این تفاهم‌نامه و گسترش همکاری‌ها در حال برداشته شدن است. با توجه به تفاهم‌نامه‌های صورت گرفته و تمایل دو کشور برای توسعه روابط خود در حوزه توریسم، به نظر می‌رسد فرصت مناسبی برای بهبود تراز گردشگری ایران با جذب گردشگران چینی فراهم شده است؛ فرصتی که تنها با حمایت از سرمایه‌گذاران، توسعه زیرساخت‌های گردشگری کشور و تربیت راهنمایان تور متخصص و مسلط به زبان چینی قابل بهره‌برداری است.
