ترکش‌‌ جنگ بر تن شرکت‌ های گردشگری

آژانس مسافرتی اسنشیالیست اسپانیا اعلام کرد که ۷۵ درصد سفرها به نقاط مختلف خاورمیانه و شمال آفریقا را کنسل کرده است. هتل ها نیز از این قاعده مستثنی نبودند. شرکت هتلداری «ماریوت» از کنسلی برخی از رزروهای ۲۷ هتلش در لبنان، اردن و مصر خبر می داد. همان طور که انتظار می رفت، پیامدهای درگیری ها محدود به مناطق درگیر جنگ و تعطیلات سال نو میلادی نبود. ابراهیم به رویترز گفته بود: «حتی عمان که از درگیری ها خیلی دور است ۱۵ درصد کنسلی تور داشته». مدیران شرکت های مرتبط می گفتند هنوز برای ارزیابی اثرات جنگ بر حوزه گردشگری زود است. برخی کارشناسان اما معتقد بودند که این تاثیرات کوتاه مدت است و همه چیز به روال سابق برخواهد گشت.

سایه جنگ بر صنعت گردشگری

حالا بیش از شش ماه از آغاز حملات اسرائیل می گذرد. قطعا بزرگ ترین آسیب آن، فاجعه انسانی است که پیامدهایش، بسیار گسترده و بلندمدت خواهد بود. اما علاوه بر آن، اقتصاد منطقه نیز از ترکش های جنگ در امان نبوده و یکی از صنایعی که بسیار تحت تاثیر قرار گرفته، هواپیمایی است. کاهش رزروها، مشکلات عملیاتی و خسارات مالی از جمله چالش هایی هستند که هواپیمایی های منطقه در ماه های اخیر تجربه کرده اند.

هواپیمایی امارات از جمله شرکت هایی است که از آسیب جنگ در امان نبوده. احمد بن سعید آل مکتوم، معروف به شیخ احمد، مدیرعامل این هواپیمایی اواسط نوامبر سال گذشته در مصاحبه ای گفته بود: «وقتی صحبت از کسب وکار هواپیمایی باشد، ما همیشه دوست داریم در یک فضای امن کار کنیم. آیا جنگ تاثیری بر کسب و کار ما گذاشته؟ در مورد ما می توانم بگویم که آسیبش جزئی بوده». او با اشاره به عملکرد موفق شرکتش در نیمه اول سال گفت: «اگر بحران ژئوپلیتیک نبود، قیمت سوخت می توانست همین تاثیر را داشته باشد.»

از زمان آغاز جنگ، تقاضا برای سفر به خاورمیانه و شمال آفریقا کاهش یافته است. رزرو پروازها به لبنان، اردن و مصر در سه ماه دوم ۲۰۲۴ در مقایسه با همین بازه در سال گذشته، به ترتیب ۳۳، ۳۱ و ۱۵ درصد کاهش یافته است. پیامدهای وارد شده بر صنایع گردشگری و هتلداری، بسیاری از مشاغل و کسب و کارهای مرتبط را در معرض خطر قرار داده، اما کاهش تقاضای سفرهای هوایی، تنها نوک قله کوه یخی است که بخش بزرگ آن زیر آب است. چندی پیش، نشنال نیوز در گزارشی نوشت که هواپیماهای مسافربری که به فرودگاه بیروت می رسند، به علت وجود پارازیت ها (از سوی اسرائیل) ناچارند به جای جی پی اس از روش های جایگزین استفاده کنند. کمتر از یک ماه پیش، یکی از هواپیماهای ترکیش ایرلاینز هنگام فرود در فرودگاه بیروت با مشکل مواجه شد، چون هنوز از جی پی اس استفاده می کرد. این هواپیما نزدیک به ۴۰دقیقه در فرودگاه دور زد و نهایتا مجبور شد به ترکیه بازگردد.

چنین وقایعی باعث ایجاد ترس نه تنها در گردشگران بلکه در مسافرانی می شود که قصد بازگشت به کشور خود را دارند. مثلا لبنانی ها برای دسترسی به بعضی کالاهای کمیاب به دوستان و آشنایانی وابسته اند که امکان سفر به خارج از کشور را دارند. علاوه بر این، تنش ها می توانند ریسک سوانح هوایی را بالا ببرند

پرواز بر فراز بحران ها

چهار سال از شیوع مرگبار کرونا در جهان گذشته و اقتصادها در حال احیای خود هستند. صنعت گردشگری جزو اولین صنایعی بود که پس از اعلام همه گیری کرونا به کلی تعطیل شد. صنایع مرتبط از جمله هواپیمایی و هتلداری با کاهش شدید تقاضا مواجه شدند. کرونا مردم را خانه نشین کرد و سفرهای تفریحی و کاری یکی پس از دیگری کنسل شدند. بیش از دو سال طول کشید تا بیماری کنترل شود و کسب و کارها به روال عادی برگردند (گرچه برخی کسب و کارها نتوانستند خود را احیا کنند و به کلی تعطیل شدند). مردم از کنج خانه ها بیرون آمدند و هتل ها و رستوران ها و هواپیمایی ها به آرامی رونق گرفتند.

این روند داشت به تدریج پیش می رفت که جنگ اوکراین آغاز شد و معاملات را تا حدی به هم زد. همین کافی بود تا بسیاری از کسب و کارهای فعال در دو کشور دوباره با چالش مواجه شوند. فعالیت بسیاری از آنها در اوکراین و روسیه متوقف شد و مهم تر از همه، اختلال گسترده در زنجیره تامین جهانی بود. حالا در گیرودار ناآرامی ها در خاورمیانه، شرکت های بین المللی فعال در منطقه دچار دلهره شده اند. به خصوص هواپیمایی ها که سعی کرده اند رویکردی محتاطانه در پیش بگیرند. در هفته های آغاز جنگ، بسیاری از هواپیمایی ها از جمله دلتا و نروژ، پروازهای خود به منطقه را کنسل کردند. این نه تنها خسارات مالی برای شرکت های هواپیمایی به دنبال داشته بلکه مانع از کمک رسانی موثر به نقاط جنگ زده شده. به علاوه، لغو پروازها در بلندمدت می تواند باعث کمبود دارو و سایر اقلام ضروری در غزه شود.

«برندن سوبی»، تحلیلگر مستقل حوزه هوانوردی می گوید که مشخص نیست آیا ناآرامی های اخیر بر تقاضای مسافران که با وجود تنش های منطقه همچنان به قوت خود باقی است، تاثیری خواهد گذاشت یا خیر. او در ادامه می گوید: «اگر درگیری ها گسترش یابد، ممکن است مردم از یک جایی به بعد، از سفر منصرف شوند، اما فعلا که چنین اتفاقی نیفتاده». از سوی دیگر، کارشناسان پیش بینی می کنند که به دلیل بی ثباتی شرایط ممکن است در آینده نزدیک، قیمت پروازها افزایش یابد و حتی سفرهای تابستانی تحت تاثیر قرار بگیرند. برخی از پروازهای کنسل شده در هفته های نخست درگیری، هنوز از سر گرفته نشده اند. این موضوع، خسارت مالی هنگفتی برای برخی شرکت های هواپیمایی به دنبال داشته است؛ از جمله هواپیمایی ایزی جت بریتانیا که می گوید به دلیل جنگ، ۴۰ میلیون پوند ضرر کرده و هواپیمایی مراکش که هم به دلیل تعلیق پروازها و هم زلزله ماه سپتامبر، متحمل ضرر شده است.

سرزمین فرعون، خالی از گردشگران

اقتصاد مصر حتی قبل از وقوع جنگ نیز با مشکلات متعددی از جمله کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار، فرار سرمایه ها و بدهی هنگفت دولت دست و پنجه نرم می کرد. حالا این گل به سبزه جنگ نیز آراسته شده. جنگ به تدریج به مرزهای این کشور نزدیک می شود و گردشگران را از سرزمین اهرام دور می کند. گردشگری و کانال سوئز دو منبع اصلی تجارت خارجی مصر هستند. سال هاست که موزه ها، تفریح گاه ها، مجسمه ها و اهرام مصر هزاران توریست خارجی را به این کشور می کشانند. سال ۲۰۲۲، نزدیک به ۳ میلیون نفر از جمعیت این کشور در صنعت گردشگری کار می کردند.

جنگ در هفته های اول باعث کنسلی پروازها و لغو رزرو کشتی های کروز در مصر و اردن شد. «پاملا هافی»، مدیرعامل «آوالون واترویز»، ارائه دهنده تورهای کروز در مصاحبه ای در دسامبر گفته بود: «نزدیک به نیمی از مهمان های ما که برای سه ماه اول ۲۰۲۴ رزرو کرده بودند، کنسل کردند».

صنعت گردشگری مصر پیش از وقوع جنگ نیز با چالش هایی مواجه بود، چرا که هنوز تحت تاثیر پیامدهای کرونا بود. اما به نظر می رسید که دارد جانی دوباره می گیرد. جنگ غزه و بحران دریای سرخ اما می تواند درآمد توریسم این کشور را تحت تاثیر قرار دهد. طبق رتبه بندی جهانی اس اند پی، این رقم ممکن است نسبت به سال گذشته ۱۰ تا ۳۰ درصد کاهش یابد. «عمرو صلاح محمد»، مدرس دانشگاه جورج میسون در مصاحبه ای به الجزیره گفته: «گرچه تعیین میزان خسارت وارده به گردشگری مصر دشوار است، اما نشانه های اولیه، از جمله کاهش رزروها در هفته های اول، حاکی از رکود قابل توجه صنعت گردشگری است که در صورت تداوم درگیری ها، ادامه خواهد یافت»