◄ چرا از خودروهای الکتریکی در ایران استقبال نمی‌شود؟

این روزها استفاده از خودروهای الکتریکی در تمام جهان فراگیر شده است. خودروهایی با صدا، هزینه و آلایندگی غیرقابل مقایسه با خودروهای با موتور درون‌سوز که بازار را به‌سرعت از رقیب 133 ساله خود می‌گیرد.

این روزها آلودگی هوای کلان‌شهرها به معضل اول ساکنین این شهرها تبدیل‌شده است. در شهرهایی مانند تهران روزهای پاک به کمتر از انگشتان دودست رسیده است.

در این شرایط دولت رو به حمایت از تولید و واردات خودروهای هیبریدی و برقی آورده است.

دولت با وجود ایجاد تعرفه گمرکی برای واردات خودرو در جهت حمایت از صنعت داخلی، تعرفه گمرکی خودروهای هیبریدی و برقی را به حداقل رسانده است تا به‌این‌ترتیب در مسیر کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا قدم بردارد.

در نمایشگاه خودرو امسال تهران چند خودرو هیبریدی رونمایی شد تا بلکه این خودروها بخشی از بازار خودروهای بنزینی ایران را از آن خود کنند.

17 درصد خودروها در ایران عمری بیش‌ازحد استاندارد دارند و این مسئله خود باعث افزایش مصرف سوخت شده است. بنزین در ایران دومین سوخت پرمصرف در کشور است و با ورود خودروهای الکتریکی در ناوگان خودروهای سواری ایران امکان کاهش مصرف بنزین در ایران وجود دارد.

تولید خودروهای هیبریدی در ایران در ابتدای راه است. به همین دلیل دولت تعرفه گمرکی خودروهای برقی و هیبریدی را به حداقل کاهش داده است تا مزیت رقابتی بودن را برای این خودروها افزایش دهد.

با تمام حمایت‌هایی که از افزایش تعداد خودروهای هیبریدی در سطح خیابان‌ها و جاده‌های کشور می‌شود اما هنوز هم بازار روی خوشی به این خودروها نشان نمی‌دهد که طبق گفته کارشناسان این سردی بازار به دو علت عمده ترس از نبود خدمات پس از فروش و مسئله سرعت خودروهای هیبریدی نسبت به خودروهای بنزینی بازمی‌گرد.د این در حالی است که تجربه استفاده از خودروهای جدید هیبریدی در دنیا نشان داده، این خودروهای جدید نه‌تنها از خودروهای بنزینی پیشرفته از نظر سرعت و شتاب کم ندارند بلکه از بسیاری جهات برتر از خودروهای بنزینی‌اند.

به گفته یک شهروند ایرانی- آمریکایی که امیدوار است بتواند خودرو برقی تسلا ایکس خود را وارد ایران کند، این خودروها می‌توانند نقش بسیار مؤثری در کاهش آلودگی هوا داشته باشند.

وی که خودرو را به قیمت ٧٠ هزار دلار آمریکا خریداری کرده می‌گوید: اتومبیلش ارجحیت‌های بی‌نظیری نسبت به خودروهای بنزینی باقیمت مشابه دارد و فاقد هر نوع آلوده‌سازی است. این خودرو نیازی به بنزین و سایر سوخت‌های فسیلی ندارد، تعویض روغن نمی‌خواهد و حتی به دلیل برقی بودن سیستم ترمز نیازی به تعویض لنت آن نیست.

او به‌هیچ‌وجه نگران خدمات پس از فروش خودروی خود نیست چراکه به نظر وی این خودرو به دلیل نداشتن قطعه متحرک موتوری خراب نمی‌شود و باطری آن نیز تا ١٠ سال تضمین است.

او می‌گوید: ایران ازلحاظ شارژ بهتر از کاناداست چراکه در ایران برق ٢٢٠ ولت همه‌جا هست اما در کانادا برق ١١٠ ولت است و اتومبیل وی با برق ٢٢٠ ولت ظرف ٧ ساعت شارژ کامل می‌شود و این زمان برای برق ١١٠ ولت 10 برابر بیشتر است. خودرو وی با یک شارژ کامل تا ٤٥٠ کیلومتر مسافت را طی می‌کند. هزینه برق برای شارژ خودرو تنها ١ دلار برای هر ١٠٠ کیلومتر شارژ است.»

با نگاهی به عقب درمی‌یابیم که در ایران تغییر ذائقه مردم و بازار را در استفاده از خودرو تجربه کرده‌ایم، در اواخر دهه 80 با سهمیه‌بندی بنزین بازار به سمت خودروهای گازسوز تغییر مسیر داد ازاین‌رو، این بار هم با اطلاع‌رسانی درست می‌توان سلیقه مردم را تغییر داد.

اطلاع‌رسانی پیش‌نیاز رونق بازار خودروهای برقی

میثم رضایی رئیس انجمن صنفی واردکنندگان خودرو در گفت‌وگو با ایرنا درباره روند آهسته توسعه بازار خودروهای هیبریدی در کشور گفت: کشورهای پیشرفته به این سمت حرکت می‌کنند که خودروی بنزینی را حذف و هیبریدی‌ها را جایگزین آن کنند چراکه سوخت فسیلی در حال اتمام است و از طرف دیگر مسئله محیط‌زیست و کاهش آلایندگی‌ها در اولویت این کشورها قرار دارد . حتی گفته می‌شود در برخی کشورها تا 10 سال آینده دیگر خودروی بنزینی وجود نخواهد داشت و این نشانگر اهمیت ورود این خودروها به بازارهای جهانی است.

او با طرح این ادعا که در صنعت خودروسازی ایران رانت و مافیایی وجود دارد که مانع از گسترش بازار خودروهای هیبریدی می‌شود، گفت: ورود خودروهای هیبریدی به نفع برخی قطعه‌سازان و واردکنندگان خودرو قطعات خودرو نیست بنابراین مانع از افزایش این خودروها در بازار داخلی می‌شوند.

رضایی با اشاره به امکان تولید خودروهای هیبریدی در کشور ادامه داد: ایجاد خط تولید خودروهای برقی نیاز به زیرساخت و امکانات دارد که در حال حاضر این زیرساخت‌ها فراهم نیست و اساساً گروهی خاص اجازه سرمایه‌گذاری در این حوزه را نمی‌دهند.

رئیس انجمن صنفی واردکنندگان خودرو استقبال مردم از خودروهای هیبریدی در بازار نیاز به فرهنگ‌سازی دانست و تأکید کرد : فرهنگ‌سازی برای استفاده از خودروهای برقی وظیفه دولت است که این اقدام را با اطلاع‌رسانی و آگاهی دادن به مردم درباره مزیت‌های این خودروها و تبلیغات گسترده می‌توان انجام دهد.

او تأکید کرد: یکی از دلایلی که بازار به این خودروها علاقه‌مند نیست مسئله خدمات پس از فروش است و مردم نگران نبود خدمات پس از خرید هستند این در حالی است که تمام شرکت‌هایی که تاکنون برای واردات این خودروها وارد مذاکره با طرف‌های ایرانی شده‌اند، ارائه خدمات پس از فروش را پذیرفته‌اند.

میثم رضایی ادامه داد: شاید از دیگر موضوعاتی که مانع از ورود این خودروها به بازار می‌شود، نبود جایگاه‌های پمپ برق در سراسر کشور است اما این خودروها حتی با برق خانگی هم شارژ می‌شوند. این وظیفه دولت است برای اجرای سیاست‌های کلان خود در بحث صرفه‌جویی سوخت و کاهش آلودگی‌ها مزیت‌های خودروهای برقی را به مردم معرفی کند.

ایران‌خودرو، هیبریدی‌ساز می‌شود

احساس نیاز به توسعه خودروهای هیبریدی در بازار ایران با آغاز سهمیه‌بندی بنزین به وجود آمد. البته ساخت این خودروها مدت‌ها جزو مطالبات دولت و مجلس بود. طبق برنامه‌ریزی‌ای که در زمان سهمیه‌بندی سوخت انجام شد قرار بود تا سال 1391 بیش از 2 میلیون خودرو برقی و هیبریدی در کشور تردد کنند که این موضوع هنوز تحقق‌نیافته است.

ازاین‌رو اخیراً مدیر پروژه پلت فرم جدید ایران‌خودرو از برنامه‌ریزی برای تولید خودروهای برقی و هیبریدی خبر داد. قرار بر این است در این پروژه شرکت‌هایی مانند «پینین‌فارینا» از ایتالیا و «هیوندای پاورتک» حضورداشته باشند و بیش از 100 قطعه ساز برتر داخلی نیز در این پروژه همکاری ‌کنند. طبق اعلام ایران‌خودرو، اولین خودروی تولیدی بر روی این پلت فرم جدید در سال 2020 عرضه خواهد شد که میانگین قیمت آن نیز 15 هزار دلار خواهد بود.

اگر این وعده ایران‌خودرو محقق شود با یک تیر چند نشان هدف‌گیری شده اول اینکه در شرایط پسابرجام با ورود و انتقال فنّاوری‌های جدید، دانش خودروسازی در کشور ارتقا می‌یابد و با فروش این خودروها در بازار علاوه برافزایش گردش مالی در صنعت خودروسازی، راه‌حلی برای رفع آلودگی هوا ناشی از تردد خودروهای بنزین سوز پیاده شده است.

دنیا و خودروهای الکتریکی

پیش‌بینی کارشناسان در سطح جهان نشانگر خروج خودروهای بنزینی و دیزل از خط تولید تمام شرکت‌های معتبر تا سال 2026 است. شاید با نگاهی به وضعیت کنونی صنعت خودرو در ایران بتوان مطمئن شد که ایران از این موضوع حتماً مستثنا خواهد بود.

اما شاید دولت بتواند باکمی برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح صنعت خودرو فاصله فناوری خودروسازی در ایران و جهان را از بین ببرد.

واردات خودرو به ایران به دلیل عدم مدیریت صحیح هیچ تأثیر مثبتی بر پیشرفت صنعت خودرو داخلی نداشته است. دلیل اول این اتفاق واردات خودروهای گران‌قیمت به بازار ایران و عدم نزدیکی قیمت این خودروها به قیمت خودروهای داخلی است. دلیل دوم این مسئله هم عدم نظارت بر قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی است.

به‌طور مثال خودرویی باقیمت 20 هزار دلار که با احتساب همه هزینه‌های واردات و سود متعارف واردکننده نباید بیش از 40 هزار دلار قیمت داشته باشد. اما چنین خودرویی حداقل باقیمت 50 هزار دلار در بازار ارائه می‌شود.

چنین مسئله‌ای باعث شده تا خودروهایی مانند تویوتا یاریس، هیوندای i20، کیا پیکانتو و ... که خودروهای اقتصادی و کوچک به شمار می‌روند به خودروهایی گران‌قیمت تبدیل شوند. یا خودروهایی مانند تویوتا کرولا، میتسوبیشی لنسر، کیا سراتو و هیوندای اکسنت که خودروهایی باقیمت مناسب در بازار جهانی هستند به خودروهایی گران‌قیمت در بازار ایران تبدیل بشوند.

به نظر می‌رسد دست‌هایی در صنعت و بازار خودرو ایران نمی‌خواهند صنعت و بازار خودرو ایران به سمت استانداردهای جهانی حرکت کنند.