◄ شن چاله های جنوب تهران به مراکز تفریحی تبدیل می شوند ؛ تهدید یا فرصت گردشگری؟
علیرضا زاکانی اعلام کرد که حدود ۸۵ هکتار شن چاله در تهران وجود دارد که در نگاه اول به عنوان یک تهدید تلقی می شود، اما می توان آن را به یک فرصت گردشگری منحصربه فرد تبدیل کرد.
شهردار تهران از برنامه ریزی برای تبدیل ۸۵ هکتار شن چاله در جنوب پایتخت به مراکز تفریحی خبر داد. زاکانی با تأکید بر توسعه عدالت محور، گفت که این طرح ها به ارتقای کیفیت زندگی در مناطق جنوبی شهر کمک خواهد کرد.
به گزارش تین نیوز، تهران به دلیل قرارگیری در دامنه های جنوبی رشته کوه البرز و مجاورت با دشت های آبرفتی، از نظر زمین شناسی مستعد تشکیل شن چاله ها (یا فروچاله های ماسه ای) است. این پدیده عمدتاً در اثر فرسایش خاک، کاهش سطح آب های زیرزمینی و فعالیت های انسانی مانند حفاری های غیراصولی تشدید می شود.
شهردار تهران از برنامه های جدیدی برای احیای ظرفیت های مناطق جنوبی پایتخت خبر داد. علیرضا زاکانی در جریان بازدید از باغ راه حضرت زهرا (س) و ارزیابی رویداد «مهمونی شهر» اعلام کرد که حدود ۸۵ هکتار شن چاله در تهران وجود دارد که در نگاه اول به عنوان یک تهدید تلقی می شود، اما می توان آن را به یک فرصت گردشگری منحصربه فرد تبدیل کرد.
وی افزود: «این مجموعه بخش های جنوبی مناطق ۱۷ و ۱۸ را در برمی گیرد و به دلیل تنوع فعالیت ها، می تواند به یکی از نقاط کانونی خدمات رسانی به مردم تبدیل شود. همچنین، طرح ها و پروژه های دیگری نیز در حال اجراست که به توزیع خدمات در کل شهر کمک می کند.»
زاکانی با اشاره به سیاست عدالت محور در توسعه شهری گفت: «سال گذشته بررسی کردیم که ۶۴ درصد از افتتاحیه های شهری در جنوب خط انقلاب و ۳۶ درصد در شمال این خط بوده است. این به معنای بی توجهی به شمال شهر نیست، اما نیازهای مناطق جنوبی به مراتب بیشتر است. به همین دلیل، پروژه های مهمی مانند اتوبان های یادگار امام، بروجردی، شوشتری و اصلاح تقاطع ها عمدتاً در این مناطق انجام شده است.»
وی همچنین درباره وضعیت شن چاله های منطقه ۱۸ گفت: «یکی از برنامه های ما احیای این ظرفیت ها است. با سازمان نوسازی جلساتی داشتیم و برای تملک این شن چاله ها تفاهم نامه هایی امضا شده است. امیدواریم با شروع هرچه سریع تر پروژه، این تهدید به یک فرصت تفریحی منحصربه فرد تبدیل شود.»
پروژه های مشابه در گذشته / طرح های ناتمام شهرداری منطقه ۱۸ در سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۲
لازم به ذکر است در سال های گذشته نیز شهردارهای مناطق 18 از تبدیل این شن چاله ها به مراکز تفریحی خبر داده بودند.
محمدجواد خسروی در 24 خرداد 1402 در گفت وگو با ایسنا، درباره آخرین وضعیت شن چاله های منطقه با بیان اینکه ۲۱۶ هکتار مساحت شن چاله های منطقه ۱۸ است که این عدد شامل شن چاله ها و زمین های مسطح پیرامون آنهاست، گفت: از این میان تقریبا ۱۱۰ هکتار از مساحت کل مربوط به یکی از نهادها است که می توان گفت بیش از نیمی از شن چاله ها برای یک نهاد است. (لینک خبر)
خسروی با اشاره به پیگیری های مکرر شهردار تهران برای رفع مشکل شن چاله های منطقه، گفت: شن چاله ها به دلیل مشکلات ایمنی و زیست محیطی به معضل چند دهه شهر تهران تبدیل شده بودند که با پیگیری های انجام شده توافق کردیم که شن چاله ها در اختیار شهر قرار گیرد و شهرداری برای این شن چاله ها کاربری های تفریحی، گردشگری و... در نظر گیرد؛ چراکه در جنوب تهران چنین فضای تفریحی موجود نیست و از طرفی مقرر شد در زمین های مسطح نیز مالکان با قاعده ۳۰-۷۰ کار را پیش ببرد یعنی ۷۰ درصد زمین سهم شهر و ۳۰ در صد سهم مالک خواهد بود.
شهردار منطقه ۱۸ در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه شهرداری برای گودهای شن و ماسه که بعضاً ارتفاع آنها به ۸۰ یا ۱۰۰ متر می رسد چه کاربری می تواند در نظر بگیرد؟ اظهار کرد: می توان شن چاله ها را با کاربری های مختلف احیاء کرد، مثلا ما در تهران پیست موتور کراس نداریم و در حال حاضر برای جوانان پیست های مختلف نداریم که در مورد این نوع کاربری ها جلسات مختلف داشته و حتی خودمان نیز این پیشنهادات را مطرح کردیم، اما جلسات مختلفی برای بررسی طرح های سازمان نوسازی باید برگزار شود تا به جمع بندی برسیم.
وی با تأکید بر اینکه ۱۱۰ هکتار از شن چاله ها که متعلق به یک نهاد بوده، تعیین تکلیف شده و درصدد رایزنی با مالکان دیگر هستیم، افزود: در مورد تعیین کاربری شن چاله ها نیز در حال برگزاری جلسات و بررسی طرح ها هستیم تا در نهایت بتوانیم، بهترین طرحی را که در ارتقاء کیفیت زندگی مردم اثرگذار است را انتخاب کنیم.
شنبه 7 اسفندماه 1400 نیز یعقوب هوشیار، شهردار وقت منطقه ۱۸ تهران از تعیین تکلیف وضعیت شن چاله بزرگ تهران تا خرداد سال ۱۴۰۱ خبر داد بود و گفت: پس از تملک این مجموعه ۴۰۰ هکتاری، آن را به یک مجموعه گردشگری تبدیل خواهیم کرد که باعث تحرک اقتصادی و سپس توسعه منطقه جنوب غرب تهران می شود. (لینک خبر)
هوشیار نیز در مورد پروژه شن چاله ها ابراز داشت بود: یک اجماع حاکمیتی درباره موضوع شن چاله در این منطقه به وجود آمده و سیستم قضایی، دولت و شهرداری تاکید دارند که این موضوع باید حل شود؛ جلساتی را برگزار کردیم و این موضوع طی لایحه ای تکمیل و ارائه خواهد شد و طبق زمانبندی انجام شده، حداکثر تا خرداد ۱۴۰۱ تکلیف آن را مشخص و بحث های مالکیتی و اقدامات لازم انجام می شود و وارد فاز اجرایی و احیای این مجموعه می شویم چرا که بحث شن چاله یکی از ظرفیت ها و پتانسیل های منطقه و شهر تهران است. نکته اول تعیین تکلیف بحث های مالکیتی این مجموعه ۴۰۰ هکتاری است و باید تملکات را به نقطه اجرایی برسانیم و با همکاری مالکان به این نقطه نزدیک شدیم و با این کار، قسمت عمده اراضی شن چاله، تحت مالکیت شهرداری در می آید و شهرداری برای فاز بعدی یک پروژه رفاهی گردشگری فرامنطقه ای در نظر گرفته است؛ در این مورد طرح های اولیه ای به دست ما رسیده ولی مستلزم این است که روی این پروژه به عنوان یک پروژه ملی کار شود و بعد از نهایی شدن طرح، وارد فاز اجرا شود.
این پروژه گردشگری به لحاظ تحرک اقتصادی نیز می تواند برای شهر تهران موثر باشد و باعث توسعه منطقه جنوب غرب تهران شود، البته مخاطراتی نیز در شن چاله داریم که مجموعه مربوطه طرح آن را ارائه کرده و همزمان با پیش بردن طرح های گردشگری، موضوع تثبیت جداره نیز انجام خواهد شد.
وضعیت شن چاله های تهران
مناطق جنوب و جنوب غرب تهران (مثل کهریزک، اسلام شهر، صالح آباد، چهاردانگه) به دلیل خاک های سست و ماسه ای بیشتر در معرض خطر شن چاله ها هستند، همچنین در برخی نقاط در شهرری و اطراف فرودگاه امام خمینی نیز گزارش هایی از تشکیل شن چاله داشته اند.
برداشت بی رویه آب های زیرزمینی و خشک شدن قنات ها و چاه ها، فعالیت های عمرانی مانند ساخت وسازهای غیراصولی، مترو و خطوط انتقال آب و گاز و همچنین بارندگی های ناگهانی که باعث شست وشوی خاک های سست می شوند، از علل تشکیل شن چاله ها هستند.
شن چاله ها برای زیرساخت های شهری (جاده ها، خطوط مترو، لوله های آب و گاز)، یک تهدید محسوب می شوند. همچنین خطر فرورفتن خودروها یا حتی ساختمان ها در برخی موارد وجود دارد. افزایش گردوغبار در اثر فرسایش بیشتر خاک نیز از هطرات این شن چاله ها است.
