◄ سه بار شکست برای خصوصی‌سازی «هما»؛ وعده اسلامی محقق می‌شود؟
مدیرعامل فرابورس اعلام کرده است که در صورتی که شرکت ایران‌ایر زیان‌ده باشد در بازار اول و دوم فرابورس پذیرش نمی‌شود، این شرکت باید سودده بوده و یا به طور حتم از یک چشم‌انداز مثبتی از سودآوری برخوردار باشد تا بتوانیم آن را در بازارهای اصلی فرابورس پذیرش کنیم.
«شرکت ایران ایر را به سهام دارای ارزش تبدیل می‌کنیم و خصوصی‌سازی آن را از طریق عرضه در بازار سرمایه پیگیری خواهیم کرد» این بخشی از سخنان چند ماه گذشته محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی است که اخیراً برای تحقق وعده‌ای بیان شده که 14 سال از آن می‌گذرد.
به گزارش تین نیوز، در سال 84 بود که با ابلاغ سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، «ایران‌ایر» در بین شرکت‌هایی قرار گرفت که ۸۰ درصد از سهام آن باید از طریق بورس فروخته می‌شد اما در سال 88 سازمان بورس اعلام کرد که شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی باید شرایط یازده‌گانه‌ای را برای پذیرش در بورس طی کند که مهم‌ترین مورد آن انجام اقدامات لازم برای رفع زیان انباشته این شرکت بود.
این در حالی بود که بر اساس سیاست‌های اصل 44 ، ایران ایر باید تا سال 1393 به بخش خصوصی واگذار می شد؛ اما این شرکت به‌دلیل تطابق عملکرد مالی با قوانین بورس، امکان ورود به بازار سهام را نداشت و باید اقدام به اصلاح ساختار میکرد چرا که تنها شرکت‌هایی حق ورود به بورس را دارند که به‌مدت 3 سال سود آور باشند.
شکست اول
اولین‌بار در سال ۱۳۹۰، سازمان خصوصی‌سازی تلاش کرد ایرلاین (هما) را بر اساس سیاست‌های جدید اصل ۴۴ بفروشد. شهریورماه ۱۳۹۰، نزدیک به ۲۱۵ میلیون سهام این شرکت در فرابورس به مزایده گذاشته شد، اما پس از کسر ۵ درصد سهام ترجیحی، نزدیک به ۲۰ میلیون از سهام، خریدار نداشت و عرضه «ایران‌ایر» شکست خورد.
در آن زمان، ارزش هر سهم این شرکت، ۸ هزار و ۱۹۰ تومان بود که کل ارزش سهام شرکت را به هزار و ۷۵۹ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان می‌رساند.
تلاش دوم
سه ماه بعد، سازمان خصوصی‌سازی باز هم تلاش کرد با اصلاح روش فروش سهام، خریداران را قدری علاقه‌مند کند. دی‌ماه همان سال، ۵۵ درصد از سهام ایران‌ایر در فرابورس عرضه شد، با این تفاوت که قیمت هر سهم به ۷ هزار و ۳۷۱ تومان کاهش پیدا کرد و سازوکار تشویقی بازپرداخت ۸۰ درصد از ارزش سهام به صورت هشت‌ساله به این شرایط اضافه شد؛ اما قیمت برند «هما» همان 1.5 هزار میلیارد تومان باقی ماند تا باز هم کسی خریدار این شرکت نباشد.
شکست سوم
آخرین تلاش سازمان خصوصی‌سازی برای عرضه سهام این شرکت در فرابورس در اردیبهشت‌ماه سال ۹۲ انجام گرفت. در آن زمان، ۷۰ درصد از سهام این شرکت در اختیار وزارت راه و شهرسازی و ۳۰ درصد دیگر در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت بود. سازمان خصوصی‌سازی در اطلاعیه فروش سهام این شرکت عنوان کرد که ۵۰ درصد به علاوه یک سهم از این شرکت را در دو مرحله به فروش می‌رساند.
تعداد سهام عرضه‌شده این شرکت، ۱۹۵ میلیون و ۳۵۹ هزار و ۲۵۱ سهم بود که ارزش هر سهم، ۷ هزار و ۳۷۱ تومان قیمت‌گذاری شد. رقمی که بالغ بر 1.5 هزار میلیارد تومان می‌شد. در آن زمان، سازمان خصوصی‌سازی از متقاضیان درخواست کرد برای شرکت در مزایده حدود ۴.۴ میلیارد تومان سپرده‌گذاری کنند. البته در جریان فروش این سهام، سازمان خصوصی‌سازی تلاش کرد با ایجاد سازوکار تشویقی، امکان فروش سهام ایران‌ایر را فراهم کند. این سازوکار شامل مشوق‌های مالی در سه نوع تخفیف در اصل ثمن معامله، کاهش سود فروش اقساطی و تطویل بازپرداخت اقساط بود. با اینکه قرار بود روز ۲۵ اردیبهشت‌ماه، سهام ایران‌ایر در فرابورس عرضه شود، یک روز قبل از این تاریخ، سازمان خصوصی‌سازی با ارسال نامه‌ای به فرابورس خواستار توقف فروش سهام ایران‌ایر شد. دلیل هم روشن بود: خریداری وجود نداشت.
فرجام
در آخرین اظهارنظر پیرامون عرضه سهام این شرکت در بورس، مدیرعامل فرابورس اعلام کرده است که در صورتی که شرکت ایران‌ایر زیان‌ده باشد در بازار اول و دوم فرابورس پذیرش نمی‌شود، این شرکت باید سودده بوده و یا به طور حتم از یک چشم‌انداز مثبتی از سودآوری برخوردار باشد تا بتوانیم آن را در بازارهای اصلی فرابورس پذیرش کنیم.
