◄ 2700 میلیارد تومان، هزینه ساخت و تجهیز یک کیلومتر مترو

شهرداری تهران و شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو) علاوه بر تکمیل 7 خط فعلی، احداث 4 خط جدید 8 تا 11 را هم در برنامه دارند که از میان آنها عملیات حفاری خط 10 بزودی آغاز خواهد شد.

به گزارش تین نیوز به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو) تکمیل خطوط فعلی و احداث خطوط جدید جدا از تمام مشکلات و موانع اجرایی از قبیل وجود معارض و تامین زمین، به بودجه هنگفت و قابل توجهی هم نیاز دارد بطوریکه با نرخ امروز کالا و خدمات مربوطه، بودجه ساخت و تکمیل 4 خط جدید حدود 300 هزار میلیارد تومان برآورد می شود و اگر هزینه های تجهیز خطوط را نیز در نظر بگیریم، به رقمی در حدود 330 هزار میلیارد تومان می رسیم که برای سیستم و نظام مالی شهرداری تهران، مبلغ بسیار کلان و درشتی محسوب می شود.

در ضمن باید توجه داشت که این برآورد با عنایت به نرخ امروز کالا و خدمات محاسبه شده است و با در نظر گرفتن تورم سالیانه و حتی ماهیانه کشور، قطعا این میزان بودجه در سال های آینده و ماه های آتی افزایش قابل توجهی پیدا می کند.

افزایش 30 تا 52 درصدی هزینه های ساخت مترو

برای درک بهتر این موضوع، آمار و ارقام مربوط به هزینه های ساخت هر کیلومتر از خطوط مترو درسال 1402 را بررسی کرده و آن را با اعداد و ارقام سال گذشته (1401) مقایسه می کنیم؛ این قیاس یک ساله از افزایش سرسام آور و چند برابر شدن هزینه های ساخت مترو حکایت دارد.

هزینه های توسعه شبکه مترو از 10 بخش و آیتم اصلی شامل حفاری و احداث تونل غیرمکانیزه (و یا حفاری و احداث تونل با دستگاه حفار مکانیزه TBM)، ساخت کیوسک و ایستگاه، روسازی، هواکش و خروجی اضطراری، دپو و پارکینگ، ریل سوم، تامین توان برقی، سیگنالینگ و تهویه ویژه تشکیل می شود.

در سال جاری هر یک از این موارد نسبت به سال قبل بین 30 تا 52 درصد افزایش هزینه را شامل شده است. با توجه به اینکه در ساخت و توسعه خطوط مترو صحبت از ارقام چند صد میلیارد تومانی در میان است، افزایش 30 تا 52 درصدی هزینه ها در اجرای یک پروژه، پول درشت و قابل توجهی می شود.

به شکل دقیق تر، احداث و تجهیز یک کیلومتر مسیر تونلی مترو به همراه ساخت یک ایستگاه و تامین یک رام قطار، به نرخ امروز رقمی بین 2500 تا 2700 میلیارد تومان هزینه در بردارد که در نتیجه می توان گفت با کل بودجه یک سال شهرداری تهران ، نهایتا می توان 30 کیلومتر مترو ساخت و تجهیز کرد.( رقم بودجه سال 1402 شهرداری تهران 75 هزار و 990 میلیارد تومان است) این امر در شرایطی است که علاوه بر توسعه و تجهیز شبکه مترو، شهرداری تهران وظایف و مسئولیت های متعدد دیگری نیز در حوزه نگهداشت شهر،  توسعه و نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی به ویژه اتوبوس، پروژه های متعدد عمرانی، برنامه های فرهنگی و... دارد که باید با همین بودجه موجود ، تمام برنامه های مربوطه را در بخش های مختلف پیش ببرد. 

کاهش هزینه ها تا 25 درصد

"محسن هرمزی" مدیرعامل شرکت مترو تهران در مورد روند افزایش هزینه های صنعت مترو و راهکارهای شهرداری تهران برای تداوم توسعه این شبکه می گوید: در چنین شرایطی که نه می توان توسعه و تجهیز شبکه خطوط مترو را متوقف کرد و نه هزینه های آن را با اتکا بر بودجه نقد شهرداری تهران تامین کرد، شهرداری و شرکت مترو 2 نوع رویکرد و برنامه اصلی را در پیش گرفته اند که با اجرای صحیح آنها می توان در مجموع هزینه های ساخت، توسعه و تجهیز خطوط جدید مترو را تا 25 درصد کاهش داد.

اولین رویکرد، حرکت به سمت بهره مندی بیش از پیش از فناوری های روز دنیا است؛ یکی از این روش ها، اجرای حفاری مکانیزه با دستگاه حفار مکانیزه (TBM) است. هرچند هزینه خرید یک دستگاه TBM بیش از هزار میلیارد تومان است اما از آنجایی که پیمانکار خود موطف به تهیه و تامین دستگاه ها و تجهیزات اجرای پروژه است، در نتیجه شهرداری تهران نیازی به خرید دستگاه حفار مکانیزه ندارد.

استفاده از روش حفاری مکانیزه می تواند هزینه های ساخت را 20 الی 25 درصد کاهش دهد. دومین آیتم، به کارگیری مصالح نوین به جای مصالح سنتی و مرسوم است. اعمال این امر هم حدود 5 درصد کاهش هزینه ساخت را به دنبال خواهد داشت.

همچنین با اصلاح روش های لاینینگ ، 15 تا 20 درصد هزینه های ساخت مترو کاهش پیدا می کند. علاوه بر اینها با تقلیل زمان کل ساخت خطوط جدید، ساخت و سازهای آتی کمتر مشمول تورم سالیانه شده و هزینه تمام شده در نهایت 30 تا 35 درصد کمتر می شود. با این رویکرد می توان هزینه های ساخت خطوط 8 تا 11 را حدود 25 درصد (در مجموع) کاهش داد که رقم قابل توجهی است.

روش های جدید تامین منابع مالی

مدیرعامل شرکت مترو تهران در ادامه به ایده های جدید تامین منابع مالی اشاره کرده و می گوید: با اتکا به بودجه نقد شهرداری تهران، امکان توسعه سریع شبکه خطوط مترو پایتخت وجود ندارد و باید به دنبال روش های نوین در تامین منابع مالی بود؛ موضوعی که شهرداری تهران و شرکت مترو مدت ها است به آن توجه داشته و روی این موضوع مطالعه و برنامه ریزی کرده اند.

یکی از روش های نوین تامین منابع مالی، تهاتر املاک یا همان بودجه غیرنقد است. استفاده از توان بخش خصوصی و جذب سرمایه گذاران این صنف هم مورد دیگری است که می شود پروژه های ساخت و سازی شبکه مترو تهران و دیگر ابر پروژه های شهری را با تکیه بر آن پیش برد.

اجرای طرح TOD (توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی) و همچنین استفاده از ظرفیت مجتمع های ایستگاهی راهکارهای بعدی است که می توان از طریق آنها منابع مالی جدیدی برای پروژه های توسعه ای مترو و دیگر پروژه های عمرانی کلان پایتخت تعریف کرد.