چاله های حمل و نقل صادراتی در پسابرجام

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز با رفع تحریم ها و بازگشت شرکت های مهم حمل و نقل دنیا به ایران بخشی از چالش بارگیری محصولات صادراتی ایران حل شد اما کارشناسان معتقدند هنوز حمل و نقل یکی از مهمترین بخش های مربوط به قیمت تمام شده کالاهای صادراتی ایرانی محسوب می شود.

فعالان این حوزه می گویند نبود سیستم حمل و نقل هوایی و ضعف حمل و نقل ریلی از یک سو و ضعف لجستیکی صادرات محصولات غیرنفتی به طور مثال در مورد صادرات کالاهای فاسد شونده از سوی دیگر موضوعاتی هستند که ضرورت بازنگری در توسعه حمل و نقل کالا را در بخش صادرات غیرنفتی گوشزد می کند.

در این رابطه اسدالله عسگراولادی، رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی ایران معتقد است حمل‌ونقل هوایی در صادرات ایران جایگاهی ندارد و به همین دلیل هم بسیاری از کالاهایی که تاریخ مصرف آنها کوتاه است سهم اندکی در صادرات دارند؛ این در حالی است که وی حمل‌ونقل دریایی را با توجه به تحریم‌ها و مشکلات کشتی‌ها در سال های گذشته موثر نمی‌داند.

به عقیده وی کمبود کانتینرهای یخچال‌دار، کمبود کامیون‌های بین‌المللی و فقدان خطوط کشتیرانی منظم که بتواند کالاهای فسادپذیر را به صورت روزانه و مستمر به بازارهای هدف برساند، احساس می‌شود. عسگر اولادی معتقد است صدور مجوز برای خرید کامیون و کانتینر یخچال‌دار مستعمل، تامین اعتبارات بانکی با نرخ بهره رقابتی و برقراری خطوط کشتیرانی منظم به بازارهای هدف از جمله اقداماتی است که در این راستا باید مورد توجه قرار گیرد.

این فعال بخش خصوصی می گوید: هزینه‌های بالای حمل‌ونقل در کنار مشکلاتی از جمله نوسانات نرخ ارز و همچنین سیاست‌ها و قوانین از دیگر مواردی است که قدرت رقابت کالاهای صادراتی کشور را در بازارهای جهانی می‌گیرد. وی می افزاید: زیرساخت های حمل و نقل یکی از مهم ترین بسترهای صادرات غیرنفتی است و ترمیم فرسودگی بافت های لجستیک و تسهیل امور مربوط به گمرکات و حمل بار در مرزها و مسیرهای صادراتی کشور می تواند گام مهم و موثری در توسعه صادرات غیرنفتی و رونق تجاری کشور باشد.

از طرفی باید گفت توان صادراتی در کشور ما به شدت در مقایسه با برخی کشورهای منطقه همچون امارات پایین است به طوریکه در شرایط فعلی این کشور در حدود 5 برابر توان صادراتی کشور ما بوده است. این در حالی است که توان صادراتی در چین 35 برابر ایران تخمین زده می شود.

در این بین  با توجه به لغو تحریم‌ها و اجرایی شدن برجام ذهنیت‌های کشور‌های مختلف به اقتصاد ایران تغییر کرده و می‌توان گفت که این هزینه‌ها در آینده‌ای نزدیک بسیار کمتر از گذشته می‌شود. هزینه‌های بالای حمل و نقل میراث تحریم‌های کشور‌های صادر‌کننده و کمبود تجهیزات مجهز در بنادر کشورمان بوده است.

در کشور امارات به دلیل سرمایه‌گذاری‌های عظیم در بخش‌های مختلف هزینه‌های حمل و نقل بسیار پایین‌تر از کشورمان است. چندی پیش وزیر راه صنعت و تجارت عمان اعلام کرد که عمان زمینی در مسقط به مساحت ۱۵۰ هزار مترمربع به سفارت ایران واگذار کرده تا شرکت‌‌های ایرانی بتوانند در آنجا فعالیت لجستیکی داشته باشند.

شرکت‌‌های ثبت شده ایرانی نیاز به اخذ مجوز جدید نداشته و می‌توانند به عنوان شعبه خارجی شرکت خود در عمان فعالیت کنند. این زمین نزدیک ایالت برکت در شمال غرب مسقط و ۳۰ کیلومتری فرودگاه این شهر قرار دارد. با امضای چنین قرارداد‌هایی ایران همواره می‌تواند از هزینه‌های حمل و نقل خود بکاهد و همواره صادرات خود را افزایش دهد.

نکته دیگر عمر ناوگان حمل و نقل در ایران است. بررسی ها نشان می دهند در حال حاضر میانگین ناوگان باربری و کشتیرانی کشورمان بین 20 تا 25 سال بوده و ایران با یک ناوگان فرسوده و پوسیده مواجه است. دولت در کنار نوسازی ناوگان هوایی به‌دنبال ارتقا و نوسازی سایر ناوگان‌های کشورمان اعم از کشتیرانی و باربری و ریلی است.

در حال حاضر شرکت‌های حمل و نقل داخلی توان رقابت با شرکت‌های بین‌المللی را ندارند. به عنوان مثال، سطح کیفی کامیون‌های شرکت‌های داخلی بسیار پایین بوده و این مساله در زمان تخلیه و بارگیری و به تبع در هزینه حمل و نقل و صادرات هم تاثیر‌گذار است. با توجه به مخالفت‌هایی که در مقابل نوسازی ناوگان هوایی از سویی برخی افراد می‌شود باید گفت که عدم بازسازی و نوسازی ناوگان هوانوردی یکی از مشکلات بزرگ بر سر راه صادرات کشور است.

متاسفانه فرودگاه‌های کشورمان با وجود موقعیت خوب توان کسب درآمد از بابت ترانزیت ندارند. این موضوع به معنای نادیده گرفتن فعالیت فعالان موجود در کشور نیست؛ بلکه فعالان این حوزه با امکانات و تجهیزات موجود بهره برداری لازم را داشته اند. ابتدا دولت باید به دنبال نوسازی ناوگان‌های کشور باشد و سپس با استفاده از دانش و فناوری شرکت‌های بزرگ بین‌المللی حمل و نقل، بتواند بهره وری ایران در صادرات را بهبود بخشد