محاکمه می‌کنند، نه مناظره
«وقایع‌اتفاقیه» در گفت‌وگو با مشاور پیشین نهاد ریاست‌جمهوری دولت یازدهم وضعیت مناظره‌ها را بررسی کرد
مناظره انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری از خان دوم هم گذشت و البته با اتفاقاتی که در آن رخ داد، هنوز چشم‌ها به مناظره پایانی است. از این دست اتفاقات بیش از هر چیز باید به شکل‌گیری و قطب‌بندی جدی دو روش که مورد تأکید روحانی و جهانگیری نیز بود، اشاره کرد. دو جریان، با دو تفکر در این انتخابات رودروی هم قرار گرفته‌اند. یکی در تلاش است با هر ترفندی ریاست پاستور را در دست بگیرد، دیگری تلاش دارد به عقب برنگردد.
جریان محافظه‌کار با چنگ و دندان‌کشیدن و ارائه آمارها و سیاه‌نمایی تلاش می‌کنند خدمات دولت را زیر سؤال ببرند. حالا تحلیلگران سیاسی در بررسی‌های خود، فضای دوقطبی در این مناظره را به تصویر می‌کشند که در یک طرف میدان، قطب اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا با «روحانی، جهانگیری و هاشمی‌طبا» قرار دارند و سوی دیگر میدان، قطب راست‌گراهاست که «قالیباف، رئیسی و میرسلیم» آن را نمایندگی می‌کنند. آن‌طور که کارشناسان این حوزه می‌گویند، برنده این بازی هم اصلاح‌طلبان بودند و حتی پدیده این مناظره به عقیده عباس عبدی، فعال اصلاح‌طلب، مصطفی هاشمی‌طبا بود.
در بعد معنوی ماجرا هم علیرضا رجایی، مشاور پیشین نهاد ریاست‌جمهوری دولت یازدهم به «وقایع‌اتفاقیه» می‌گوید: «اگر جریان رقیب، خود را خادم امام رضا(ع) می‌داند، باید بگویم که بارها آقای روحانی در جلسات هیأت‌دولت اعلام کرده که از همان ابتدا به برکت و عنایت این امام همام بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه زده و با همین نگاه برای مردم و کشور برنامه‌ریزی و خدمت‌رسانی می‌کند.»
درحالی جمعه پیش‌رو سومین و آخرین مناظره انتخاباتی از سیما پخش می‌شود که دومین مناظره به عقیده علیرضا رجایی، «محاکمه بود نه مناظره.» او توضیح می‌دهد: «این مناظره بیشتر سیاه‌نمایی بود، درحالی‌که رقبای آقای روحانی باید در موقعیت ایشان قرار بگیرند تا بتوانند به‌طور دقیق نظر خود را بیان کنند. درواقع، اظهارات رقبای رئیس‌جمهوری مستقر، قضاوت است تا دیدگاه.»
به گفته این کارشناس عالی وزارت امورخارجه، «رئیس‌جمهوری از همان سال نخست با نقد تحریم‌ها، ارتقای گفتمان بین‌المللی و درنهایت امضای قرارداد برجام، پا به عرصه گذاشت. ازسوی‌دیگر، بهبود وضعیت بیمه سلامت، واگذاری امور به دست مردم از طریق فعال‌سازی سازمان‌های مردم‌نهاد و توسعه صنایع و مسائل اقتصادی نیز در برنامه این دولت قرار گرفت. روحانی در حد توانایی و بضاعت موجود هم، ساختار را دنبال کرد که نتیجه آن با گذشت زمان نمایان خواهد شد اما هریک از کاندیداهای جریان رقیب که سوابق درخشانی را هم در کارنامه خود دارند، با نگاه نفی قضاوت‌هایی کردند که منصفانه نبود.»
اول وارد گود شوید، بعد قضاوت کنید
تأکید رجایی بر این است که «تا نامزدی وارد گود نشود، نمی‌تواند برداشت صحیحی داشته باشد و آن را اعلام کند. آن‌هم در وضعیتی که روحانی الحق و الانصاف عملکرد خیلی خوبی را در چهار سال گذشته داشته است اما در مناظره‌ها شاهد ادبیاتی هستیم که انصاف را نشانه می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال، انداختن برخی مشکلات به دوش رئیس‌جمهوری، کار زیبنده‌ای نیست؛ قرار نیست روحانی پاسخگوی همه این مسائل باشد.
محور و گرایش فعالیت‌های روحانی تقویت جایگاه دیپلماسی، مسائل مربوط به وزارت کار، بهبود اقتصاد ایران و مباحث درمانی است که بینش دولت یازدهم برای تحقق بسیاری از این موارد، واردکردن مردم به این عرصه بوده است. دستیابی به همه این برنامه‌ها، مستلزم این است که مردم بار دیگر به روحانی فرصت بدهند تا بتواند نگاه ساختاری خود را به مشکلات موجود به سرانجام برساند.»
این تحلیلگر سیاسی با اشاره به نقد رقبای روحانی درباره ورود هواپیما به کشور در مناظره دوم می‌گوید: «سال‌ها فروش هواپیما به ایران در تحریم بوده و از هواپیماهای داخلی هم هر دو مورد سقوط کرده‌اند زیرا موتور هلیکوپتر روی آنها سوار بود، در چنین شرایطی جان مردم در خطر است و از طرف دیگر توریست به ایران نخواهد آمد زیرا او هواپیمای امن می‌خواهد؛ بنابراین نیاز است تا صنایع داخلی ضمن تقویت، نوسازی هم بشوند. در این میان، همکاری سایر قوا نیز لازم است تا مشکلات این حوزه حل شود اما کاندیداها مطالبی در‌این‌زمینه بیان کردند که از محدوده شناخت و درک وضعیت موجود خارج بود.»
چانه‌زنی‌های دیپلماسی برای حل مشکلات زیست‌محیطی
از سوی دیگر، موضوع آب هیرمند در این مناظره مطرح شد که تحلیل مشاور پیشین نهاد ریاست‌جمهوری دولت یازدهم از طرح این ماجرا این است که «درحالی این مشکل در مناظره از طرف جریان رقیب روحانی بیان می‌شود که مدت‌هاست آقای روحانی برای آن برنامه‌ای را اجرا کرده است با این هدف که باید روابط ایران و افغانستان بهبود یابد؛ حق شهروندی را برای افغان‌ها قائل شود و حتی به مدارس و مباحث آموزشی این افراد هم توجه شده است. در بخش دیپلماسی نیز چانه‌زنی و مذاکره‌های خوبی از سوی وزارت امورخارجه با افغانستان انجام شده و همچنان درحال پیگیری است اما نکته‌ای که باید به آن توجه شود، زمانبربودن نتیجه حاصل از این رایزنی‌هاست. اما اقدام دولت در مباحث محیط‌زیستی و اکوسیستمی فقط به همین جا ختم نمی‌شود زیرا برنامه‌های این بخش با همکاری دولت با یونسکو درحال پیشروی است.»
در این میان، رجایی از برجام به‌عنوان دستاوردی مهم برای حل مشکلات ایران یاد می‌کند و می‌گوید: «مطالبات مردم و کشور در دولت روحانی با ادبیات نرم و ارتباطات به شکل قاعده‌مند پیش می‌رود؛ بنابراین هوکردن و به سخره‌گرفتن منتقدان و برخی کاندیداها، زیبنده چنین فضایی نیست زیرا در هر شرایطی باید موارد مثبت و ریشه‌ای هم در نظر گرفته شود. به‌عنوان نمونه، با توجه به جایگاه آقای رئیسی، ارتباط او با قوه‌قضائیه و تعامل با رهبری انقلاب، نقاط قوت او در این زمینه‌هاست؛ اگرچه موقعیت اجرایی نداشته است اما در بخش حقوق شهروندی و مسائل امنیتی می‌تواند صاحب‌نظر باشد.»
توهین، زیبنده کاندیدای ریاست‌جمهوری نیست
به عقیده او «شخصی که قصد دارد در جایگاه ریاست‌جمهوری باشد، باید به ادبیات خود توجه کند، اظهارات توأم با اهانت و موضع حمله‌ای در مناظره‌ها زیبنده چنین فردی نیست؛ البته یکسری ترفندهای انتخاباتی برای جذب مخاطب وجود دارد که با آنچه در مناظره‌ها شاهد هستیم، متفاوت است.»
در این میان، از آنجایی که بارها جبهه مقابل دولت روحانی اعلام کرده‌اند او رئیس‌جمهوری یک‌دوره‌ای است، این تحلیلگر سیاسی معتقد است: «این دیدگاه حاشیه‌سازی برای مردمی است که به‌دنبال نشاط و آرامش هستند، درحالی‌که این افراد با سردادن چنین شعارهایی می‌خواهند به جای مردم تصمیم بگیرند و تفکر خود را القا کنند. مردمی که با مشکلات زیاد دست‌وپنجه نرم می‌کنند و همه اینها را روحانی می‌داند و گام‌های نخست را برای رفع این مشکلات برداشته است.»
اما پس از پخش مناظره دوم، اسحاق جهانگیری در دو توئیت جداگانه خطاب به مردم نوشت: «حوصله کنید، تغییر فضا را در مناظره سوم خواهید دید.» نظر رجایی درباره این‌گونه اظهارات، این است که «بیشتر شبیه رجزهای انتخاباتی است تا وقوع اتفاق خاص. با روندی که در دو مناظره اول شاهد آن بودیم، کاندیداها تمایل دارند تا پته یکدیگر را روی آب بریزند تا اینکه یک مناظره در چارچوب خود پیش برود. غافل از اینکه روحانی به اندازه کافی حرف برای گفتن دارد، حرف‌هایی که برای مردم ملموس است؛ بنابراین باید به او فرصت دوباره داد تا برنامه‌ها در مسیر خودش دنبال شود.»
