FATF و تصمیم گیری های سیاسی
پس از برجام بنا بود روابط بانکی ایران با کشورهای دیگر به حالت عادی بازگردد ؛ اما از (26 دی 1394) یعنی زمان آغاز اجرای برجام اتفاق مهمی در مراودات بانکی ایران با کشورهای دیگر رخ نداد و راهها همچنان مسدود ماند.
پس از برجام بنا بود روابط بانکی ایران با کشورهای دیگر به حالت عادی بازگردد ؛ اما از (26 دی 1394) یعنی زمان آغاز اجرای برجام اتفاق مهمی در مراودات بانکی ایران با کشورهای دیگر رخ نداد و راهها همچنان مسدود ماند.
به گزارش خبرگزاری صداو سیما ؛ هنوز این چالش مراودات بانکی حل نشده بود که مانعی دیگر ایجاد و بهانه دیگری برای عدم همکاری و همراهی بانکها و موسسات مالی خارجی با ایران مطرح شد و آن عدم الحاق ایران به کنوانسیونهای مربوط به پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم بهخصوص FATF و در نتیجه اعلام ریسک بالای احتمال پولشویی از جانب ایران.
کارگروه اقدام مالی (FATF) ایران و کره شمالی را در فهرست سیاه و یا گروه خطر قرار داد.
FATF یک سازمان بین دولتی است. گروه ویژه اقدام مالی (Financial Action Task Force ) در سال 1989 به ابتکار کشورهای عضو گروه «جی 7» تشکیل شد تا بررسیهایی درباره وضع قوانین مبارزه با پولشویی در بازارهای مختلف مالی را در سرتاسر جهان انجام دهد و نتیجه آن را به اطلاع کشورهای عضو برساند تا این کشورها بتوانند ریسک سرمایهگذاری در بازارهای مالی کشورهای هدف و آنچه را کشورهای مشکوک می خوانند به حداقل برسانند.
FATF یک سازمان بین دولتی است. گروه ویژه اقدام مالی (Financial Action Task Force ) در سال 1989 به ابتکار کشورهای عضو گروه «جی 7» تشکیل شد تا بررسیهایی درباره وضع قوانین مبارزه با پولشویی در بازارهای مختلف مالی را در سرتاسر جهان انجام دهد و نتیجه آن را به اطلاع کشورهای عضو برساند تا این کشورها بتوانند ریسک سرمایهگذاری در بازارهای مالی کشورهای هدف و آنچه را کشورهای مشکوک می خوانند به حداقل برسانند.
مقررات مبارزه با پولشویی شامل قوانینی است که اشخاص و شرکتها را موظف میکند در مورد نحوه کسب درآمدشان به دولتها توضیح دهند، همچنین پولهایی که از راههای نامشروع، مانند قاچاق، رشوه و تخلفهای مالی به دست آمده است، برای ورود به بازارهای مالی با دشواری بیشتری رو به رو میشود و سلامت نظام مالی و اقتصادی قابل تضمینتر خواهد بود.
در سال 2001 بعد از حملات تروریستی 11 سپتامبر در آمریکا، یک وظیفه دیگر هم به عهده کارشناسان سازمان گذاشته شد و آن اینکه «بازارهای هدف برای سرمایهگذاری را از نظر وجود امکان تامین مالی تروریسم» بررسی کنند.
کارشناسان FATF بر اساس گزارشهای رسمی کشورهای مختلف از جمله در مورد شفافیت مالی، قوانین مالیاتی و مانند آن نظرات مشورتی خودشان را در مورد میزان ریسک سرمایهگذاری در آن کشورها اعلام میکنند که مورد استناد سرمایهگذاران بینالمللی قرار میگیرد.
لیست سیاه
لیست سیاه
لیست سیاه شامل کشورهایی است که از نظر کارشناسان این سازمان، در مبارزه جهانی علیه پولشویی و تامین مالی تروریسم همکاری نمیکنند. البته با وجود تمام انتقادهایی که به این فهرست وارد بوده است، بعد از اجلاس « جی 20» در سال 2008 این نهاد تصمیم گرفت بررسیهایش را دقیقتر و معیارهایش را سختگیرانهتر بررسی کند.
در سال 2009 برای اولین بار، نام ایران در کنار نام پاکستان، ازبکستان، ترکمنستان وارد لیست سیاه پیشنهادهای سرمایهگذاری FATF شد. در سالهای بعدی نیز گزارشها ادامه پیدا کرد و نام ایران در راس لیست سیاه به چشم میخورد، در حالی که FATF این حق را برای خودش محفوظ میدانست که در بررسیهای تازه نام بعضی کشورها را از لیست حذف و نام کشورهای دیگری را به آن اضافه کند، اما ایران در کنار کره شمالی، در جایگاهی حتی بدتر از «لیست سیاه» و در فهرست کشورهایی قرار میگرفت که توصیه میشد علیه آنها «اقدامات مقابلهای» انجام شود.
در گزارش FATF درباره ایران در فوریه سال 2016 ( بهمن 1394)، آمده است: FATF نگرانیهای ویژه و فوقالعادهای درباره شکست ایران در رسیدگی به کاهش ریسک تامین مالی تروریسم و در نتیجه تهدید جدی علیه یکپارچگی سیستم مالی بینالمللی دارد. ما به همه اعضاء و نهادهای تصمیمگیری مجددا تاکید میکنیم که به همه موسسههای مالیشان توصیه کنند که توجه ویژهای به روابط تجاری و معامله با ایران و شرکتهای تجاری و موسسههای مالی ایرانی داشته باشند.
در گزارش FATF درباره ایران در فوریه سال 2016 ( بهمن 1394)، آمده است: FATF نگرانیهای ویژه و فوقالعادهای درباره شکست ایران در رسیدگی به کاهش ریسک تامین مالی تروریسم و در نتیجه تهدید جدی علیه یکپارچگی سیستم مالی بینالمللی دارد. ما به همه اعضاء و نهادهای تصمیمگیری مجددا تاکید میکنیم که به همه موسسههای مالیشان توصیه کنند که توجه ویژهای به روابط تجاری و معامله با ایران و شرکتهای تجاری و موسسههای مالی ایرانی داشته باشند.
علاوه بر گسترش اقدامات امنیتی، FATF بیانیه سال 2009 را مورد تاکید مجدد قرار میدهد که بر اساس آن از اعضاء و نهادهای تصمیمگیری خواسته شده بود که اقدامات مقابلهای موثری را در پیش بگیرند تا بخشهای مالی خود را از ریسک پولشویی و تامین مالی ترورسیم در ایران حفظ کنند.
اقدامات ایران :
اقدامات ایران :
ایران، در سالهای گذشته تلاش کرده است با تصویب قوانین جدید، هم نظارت بر پرداخت مالیاتها را بیشتر کند، هم فضای کسب و کار را بهبود بخشد و هم شبههها در مورد تامین مالی تروریسم از طریق بازارهای غیرشفاف مالی را کاهش دهد، یکی از اقداماتی که برای این منظور انجام شده، تصویب قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم بود که لایحه آن ازجانب دولت یازدهم در سال 94 به مجلس فرستاده شد، در بهمن سال گذشته تصویب و در اسفند سال گذشته به دولت ابلاغ شد.
این قانون تلاش کرده است فعالیتهای تروریستی را ردهبندی کند و البته به صراحت اعلام کرده است که « اعمالی که افراد، ملتها، یا گروهها و یا سازمانهای آزادیبخش برای مقابله با اموری از قبیل سلطه ، اشغال خارجی، استعمار و نژادپرستی انجام میدهند، از مصادیق اقدام تروریستی موضوع این قانون نیست و تعیین مصداق گروههای تروریستی و سازمانهای مشمول این تبصره بر عهده شورای عالی امنیت ملی است »
در پی این اقدامات ،گروه اقدام مالی (FATF) در تیر 1395 با انتشار بیانیه ای، درخواست خود از کشورها برای انجام اقدامات مقابلهای علیه جمهوری اسلامی ایران را به مدت یک سال به حالت تعلیق درآورد و اعلام شد که این تعلیق نتیجه اقدامات متعدد دولت، مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه در سالهای اخیر، از جمله تصویب قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم و التزام ایران به اجرای برنامه اقدام برای رفع کاستیهای چارچوب مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم منطبق با قانون اساسی بوده است.
با وجود تلاشهای یکساله ایران برای اجرای « برنامه اقدام» کارگروه اقدام مالی باز هم در نشست چند روز پیش خود در شهر « والنسیا» در اسپانیا،جمهوری اسلامی ایران را از فهرست سیاه خارج نکرد و تنها تعلیق اقدامات متقابل علیه ایران را بدون محدودیت زمانی تمدید کرد.
بررسی های دوره ای FATF سیاسی است
بررسی های دوره ای FATF سیاسی است
یک کارشناس مسائل بین الملل می گوید FATF نهادی است که چند کشور اروپایی تاسیس کردند اما این یک نهاد بین المللی نیست و عضویت در آن برای کشورها الزام ندارد.
فؤاد ایزدی کارشناس مسائل بین الملل درباره گزارش FATF و تعلیق محدودیتهای ایران گفت: هرچند برای کشورها الزام در عضویت در این نهاد وجود ندارد اما عدم تمکین از مقررات آن ممکن است مشکلاتی را به وجود بیاورد .هرچند برای کشوری مانند ایران ممکن است عضویت در این نهاد خسارتهایی را ایجاد کند .
وی گفت FATF اطلاعات مالی را دریافت می کند و آمریکاییها با همین اطلاعات کشورمان را تحریم می کنند .
ایزدی بررسیهای دوره ای در این نهاد را سیاسی دانست و گفت این بررسیها برای کشورهای مختلف متفاوت است برای برخی کشورها فرمالیته و برای کشوری مانند ایران با دقت نظر بسیاری انجام میشود .
این کارشناس مسائل بین الملل گفت: درحالیکه دولت با این نهاد همکاری لازم را داشته اما همچنان مشکلاتی را برای کشورمان ایجاد می کنند .
وی گفت: این ساده انگاریست که تصور کنیم ما با FATF هماهنگ باشیم پس مشکلات برطرف می شود . در موضوع هسته ای هم ما همه تعهداتمان را انجام دادیم اما تعهدات غربیها عملی نشد و بدعهدی ها ادامه دارد و گشایشهایی که در نظام بانکی باید رخ می داد انجام نشد .
ایزدی گفت: ایران کشور سوئیس نیست و این توافقات بین المللی بیشتر به ابزاری تبدیل می شود برای فشار به کشور.
ایزدی گفت: ایران کشور سوئیس نیست و این توافقات بین المللی بیشتر به ابزاری تبدیل می شود برای فشار به کشور.
این کارشناس روابط بین الملل گفت: برخی در کشور می خواهند کارهایی را انجام دهند و ارتباطاتی با خارج داشته باشند اما نتوانسته اند و سعی می کنند با این توافقات کار را پیش ببرند.
وی به سند 2030 اشاره کرد و آن را هم نمونه ای از این توافقات خواند .
ایزدی گفت: هوشمندی در این است که نسبت به این موضوعات بی تفاوت نباشیم و ببینیم کدام توافق به سود کشور است و کدامیک برایمان مشکل ایجاد می کند. ما باید به قدرتی برسیم که آنچه به سودمان است را اجرایی کنیم و ذیل اسنادی که به ضرر کشور است قرار نگیریم .
آمریکاییها راضی از گزارش FATF
آمریکاییها راضی از گزارش FATF
مقامهای دولت ترامپ ، رئیسجمهوری آمریکا از گزارش اخیر کارگروه اقدام مالی (FATF) درباره تجارت با ایران و باقی ماندن نام این کشور در فهرست این موسسه استقبال کردند. یک مقام وزارت خارجه آمریکا به المانیتور گفت: ما از تصمیم FATF که به موجب آن نام ایران کماکان در بیانیه عمومی FATF در لیست سیاه باقی میماند و اقدامات تقابلی علیه این کشور را هم تمدید میکند استقبال میکنیم.
این مقام وزارت خارجه آمریکا که اشارهای به نامش نشده، همچنین اضافه کرد: ایالات متحده، نگرانیهای مشترکی با FATF درباره تأمین مالی تروریسم که ایران منشأ آن است، دارد.
یک مقام در وزارت خزانهداری آمریکا هم گفت: از اینکه کارگروه اقدام مالی نقش مشورتی خود را ادامه میدهد تا نهادهای مالی در روابط تجاری خود با ایران مراقبت بیشتری به عمل بیاورند، استقبال میکند.
این مقام آمریکایی هم بدون ذکر نام، با بیان ادعاهای اثباتنشده علیه ایران گفته است: با در نظر گرفتن نقائص موجود در نظام ضد پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم ،تصمیم FATF این بود که اقدامات متقابل علیه ایران رفع نشوند بلکه به صورت موقت، تمدید شوند.
مرکز اطلاعات مالی و دبیرخانه شورای عالی مبارزه با پولشویی که زیرمجموعه وزارت امور اقتصادی دارایی است تصمیم اخیر گروه اقدام مالی (FATF) را یک گام به جلو ارزیابی و اعلام کرد: این اقدام های مثبت، رضایتمندی ایران را به دنبال نداشته است و ما بر پیگیری موضوع تا تامین کامل حقوق ملت ایران تاکید داریم و مجدانه آن را دنبال خواهیم کرد .
مرکز اطلاعات مالی و دبیرخانه شورای عالی مبارزه با پولشویی که زیرمجموعه وزارت امور اقتصادی دارایی است تصمیم اخیر گروه اقدام مالی (FATF) را یک گام به جلو ارزیابی و اعلام کرد: این اقدام های مثبت، رضایتمندی ایران را به دنبال نداشته است و ما بر پیگیری موضوع تا تامین کامل حقوق ملت ایران تاکید داریم و مجدانه آن را دنبال خواهیم کرد .
در بخشی از بیانیه مرکز اطلاعات مالی و دبیرخانه شورای عالی مبارزه با پولشویی تاکید شده است : جمهوری اسلامی ایران بنا بر مصالح ذاتی خود از هر گونه اقدامی در جهت مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم فروگذار نکرده است.
در این بیانیه آمده است : تعاملات جدی با گروه اقدام مالی (FATF) درجهت بیان توفیقات و اقدامات عملی صورت گرفته موجب شد در نشست دوره ای سال گذشته فراخوان کشورهای عضو به اتخاذ اقدامات مقابله ای در برابرنظام پولی و مالی ایران به مدت یکسال به حالت تعلیق درآید .در طول یک سال گذشته و پیرو تعاملاتی که با این گروه برقرار شد وضعیت ایران بویژه در حوزه نظارت بر حوالجات الکترونیکی و نقل وانتقال فیزیکی ارز در مرزهای ورودی و خروجی کشور به نحو ملموس تری برای اعضا بیان شد و پیرو تلاش های مزبور در اجلاس دوره ای FATF که درتاریخ 28 خرداد لغایت 2 تیر 1396 در والنسیا (اسپانیا) برگزار گردید، اکثریت اعضا شامل عموم کشورهای اروپایی - روسیه - چین - برزیل - آفریقای جنوبی - کانادا- استرالیا- ژاپن - نیوزیلند و مکزیک تدابیر متخذه وتوفیقات حاصله را در حوزه های مزبور کافی و حتی قابل ملاحظه ارزیابی کرده و خواهان لغو کامل اقدامات مقابله ای (Measure Counter) شدند "
بیانیه مرکز اطلاعات مالی و دبیرخانه شورای عالی مبارزه با پولشویی بابیان اینکه معدود کشورهایی شامل آمریکا- آرژانتین - رژیم صهیونیستی (عضو ناظر) و نماینده شورای همکاری خلیج فارس بدون استدلال فنی و صرفات بر مبنای انگیزه های سیاسی خواهان اعمال مجدد اقدامات مقابله ای علیه کشورمان بودند" می افزاید: از آنجا که بر اساس رویه حاکم برFATF مواضع رسمی این گروه بر پایه اجماع اتخاذ می گردد و با توجه به مخالفت های برخی کشورهای عضو که بدان اشاره شد- اعضا مبتنی بر راه حل مصالحه ای عمل کردند که نتیجه آن توافق کلیه اعضاء بر تصمیم به تداوم تعلیق اقدامات مقابله ای قرار گرفت .
این بیانیه یادآور می شود: از آنجا که ایران در مقایسه با بسیاری ازکشورهای دیگر گام های جدی تری در مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم برداشته است - ما بر این باوریم که - چنانچه وضعیت کشور دراین حوزه بدور از غرض ورزی های سیاسی و صرفات بر مبنای معیارهای فنی مورد ارزیابی قرار می گرفت قطعا باید اقدامات مقابله ای به طور کامل
لغو می شد اما دشمنی آمریکا و متحدان منطقه ای آن مانع از این امر شد.
FATF با برخوردهای دوگانه برای قدرتهای بزرگ اطلاعات جمع می کند.
لغو می شد اما دشمنی آمریکا و متحدان منطقه ای آن مانع از این امر شد.
FATF با برخوردهای دوگانه برای قدرتهای بزرگ اطلاعات جمع می کند.
یک کارشناس اقتصادی می گوید FATF قرار بود به شناسایی نظامات بانکی غیر قانونی و مبادله پولهای سیاه کمک کند اما برخوردهای دوگانه ، این نهاد را به گشت شناسایی و جمع آوری اطلاعات برای قدرتهای بزرگ تبدیل کرده است .
ساسان شاه ویسی کارشناس اقتصادی می گوید: بر اساس FATF کشورها به سه دسته سفید یعنی کشورهای همسو که ساختارهای پولشویی برای آنها دیده شده . کشورهای خاکستری یعنی کشورهای همکار که ضعفهایی دارند و کشورهای گروه قرمز که یا اقدام متقابل با آنها انجام میدهند و یا نرخ ریسک آنها را در بانکداری بین المللی بالا می برند .
شاه ویسی تاکید کرد : در حال حاضر ایران به عنوان کشور حاضر در گروه قرمز در FATF قرار دارد و در معرض اقدامات متقابل ، و حکم تعلیق نسبت به همین اقدامات است .
این کارشناس اقتصادی به اظهارات هفته گذشته رئیس سازمان سیا که گفته بود ایران و نظام بانکی ایران ظرفیت بسیاری برای کمک به تروریستها دارد اشاره کرد و گفت طالبان ، القاعده و داعش گروههای تروریستی رسمی هستند و عیان است که کدام کشورهای منطقه با این گروهها در ارتباطند .این دوگانگی در برخورد FATF برای ما دچار مشکل می کند . و کلا برخوردهای دوگانه ، این نهاد را به گشت شناسایی و جمع آوری اطلاعات برای قدرتهای بزرگ تبدیل کرده است .
شاه ویسی گفت: در ماههای اخیر مشکلاتی برای تراکنشهای مالی ما در کشورهای ترکیه عمان چین و ... به وجود آمده است . مثلا چینی ها در این زمینه می گویند باید برگه سفید و یا تعلیق FATF را برای حل مشکل ارائه دهیم !! و این یک روند جدیدی است که به وجود آمده و روابط بانکی ایران با دیگر کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است. حتی شرکای تجاری بدون اشاره به تحریمها ، ما را به دریافت برگه تعلیق FATFارجاع میدهند.
این کارشناس اقتصادی می گوید: غربیها برای مقابله با ایران قابلیتهایی را برای خود نگه می دارند . لااقل در FATF می توانستند به دلیل همکاری صورت گرفته ایران در یکسال گذشته ، کشورمان را از گروه قرمز خارج کنند و جزء کشورهای غیر همکار قلمداد کنند اما این اتفاق رخ نداد . در حال حاضر ما سه چهارم تعهدات را انجام داده ایم اما این هم انگار کافی نیست .
شاه ویسی گفت : تعلیق اشاره شده در FATF با یک جلسه فوق العاده از بین می رود و براحتی می توانند آنچه اقدامات متقابل می خوانند را در برابر ایران انجام دهند.
اینگونه که پیداست حسن نیت جمهوری اسلامی ایران و اقدامات موثری که در راستای اعتماد سازی صورت گرفته تاثیری در بررسی های دوره ای کارگروه اقدام مالی FATF نداشته است . برخی کارشناسان بر این عقیده اند که قدرتهای تاثیر گذار که معمولا بر اساس غرض ورزیهای سیاسی عمل میکنند در این گروه اجازه خروج کشورمان از لیست سیاه FATF را در نشستهای بعدی نیز صادر نخواهندکرد.
منبع:
خبرگزاری صداوسیما