بورس از رقبا پیش افتاد

پرونده بورس تهران در مردادماه سال‌جاری با جهش 36/ 0 درصدی شاخص کل طی معاملات روز گذشته بسته شد تا بازدهی این بازار از ابتدای سال به 7/ 6 درصد برسد.

با ثبت این بازدهی و قرار گرفتن شاخص کل در سطح 82 هزار و 372 واحدی، بورس تهران پیشتاز بازارهای رقیب شد. عمده رشد شاخص سهام طی معاملات پنجمین ماه از سال تحت‌تاثیر رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی به‌خصوص فلزات پایه بود.

جهش قیمت مس و روی و رسیدن به سقف‌های چندساله موجب حمایت از وضعیت سودآوری صنایع وابسته در بورس تهران شد. ضمن اینکه عملکرد عمده شرکت‌ها در بهار سال‌جاری توجه معامله‌گران را به بورس تهران جلب کرده بود. قرار گرفتن شاخص در کانال 82 هزار واحدی تحت‌تاثیر تجربه معامله‌گران از دوره‌های رونق اخیر نگرانی از اصلاح قیمت‌ها را افزایش داده است.

هرچند ممکن است در کوتاه‌مدت تحت‌تاثیر فشار فروش تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها در شهریورماه معامله‌گران شاهد اصلاح قیمت‌ها باشند، اما به‌نظر می‌رسد سیگنال‌های حمایتی از سوی بازارهای جهانی همچنان از سطوح فعلی قیمت‌ها حمایت کنند. از طرفی احتمال افزایش نرخ ارز در نیمه دوم سال در کنار پیش‌بینی‌ها از تداوم رشد اقتصادی سال گذشته دیگر عواملی هستند که می‌توانند زمینه پایداری قیمت‌ها در سطوح فعلی را فراهم کنند.

پرونده بورس تهران در پنجمین ماه از سال جاری دیروز در شرایطی بسته شد که شاخص کل طی این ماه توانست با دو کانال‌شکنی رشد 1/ 2 درصدی را تجربه کند و برای چهارمین بار در سال جاری پیشتاز بازارهای موازی شود. میزان بازدهی بورس از ابتدای سال نیز با جهش 36/ 0 درصدی شاخص کل در جریان معاملات آخرین روز مرداد به 7/ 6 درصد رسید که حاکی از پیشتازی این بازار نسبت به مهم‌ترین‌ رقیب سنتی خود یعنی سپرده بانکی است.

زیر پوست رشد مرداد بورس

از اوایل تیر ماه سال جاری، نشانه‌های تغییرات مثبت بنیادی در وضعیت شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران رفته‌رفته آشکار شد. از طرفی قیمت فلزات اساسی در بازارهای جهانی رو به صعود گذاشت. قیمت‌ها در بورس کالای ایران نیز جهش‌های چشمگیری را تجربه کردند. از طرف دیگر در برخی گروه‌های بزرگ بازار با اعلام نرخ‌های جدید در سال 95 از سوی شرکت پالایش و پخش (از جمله پالایشگاه‌ها) تحولاتی رخ داد که مورد توجه بازار سهام قرار گرفت. از نیمه دوم تیر‌ماه، وضعیت معاملات سهام تحت تاثیر چند عامل به طرز غیر‌منتظره‌ای چرخید.

این چرخش مسیر به پیشتازی صنعت معدنی و فلزی شکل گرفت. تداوم حمایت قیمت فلزات پایه در بازارهای جهانی از بورس تهران که استارت آن از میانه‌های تیر شروع شد، در همان روزهای ابتدایی مرداد موجب عبور شاخص سهام از نیمه کانال 81 هزار واحدی شد.پس از آن هر چند همچنان سیگنال‌های مثبت از سوی بازارهای جهانی به سهام مخابره شد، اما معامله‌گران در مواجهه با تداوم این موج مثبت از سوی بازارهای جهانی احتیاط پیشه کردند. نشانه‌های این احتیاط در کاهش ارزش معاملات به سطوح زیر 100 میلیارد تومان در عمده روزهای معاملاتی این ماه محسوس بود.

گام‌های محتاط معامله‌گران در همان روزهای نخست موجب شد، شاخص سهام 17 روز کاری متوالی در نیمه کانال 81 هزار واحدی نوسان‌های اندکی را تجربه کند. این احتیاط ریشه در عوامل متفاوتی داشت که عمده آن به تجربه معامله‌گران در دوره‌های رونق اخیر باز‌می‌گشت. با این حال همان نوسان‌های مثبت ولی محتاطانه، پس از 17 روز منجر به عبور شاخص کل از کانال 82 هزار واحدی (قله 42 ماهه) شد. در روزهای پایانی مرداد اما فعالان تالار شیشه‌ای شاهد جهش پرشتاب قیمت‌ها در بازار جهانی فلزات پایه بودند.این امر در نهایت در آخرین روز معاملاتی مرداد ماه به افزایش چشمگیر تقاضای سهام فلزی- معدنی منجر شد و در نتیجه شاخص سهام را در سطح 82 هزار و 372 واحدی تثبیت کرد.

رصد بازار سهام از دوربین آینده

شاخص کل بورس تهران درمعاملات روزهای پایانی ماه گذشته تحت تاثیر انتشار سیگنال‌های حمایتی از سوی بازار فلزات جهانی پس از سه‌سال‌و‌نیم از کانال 82 هزار واحدی عبور کرد.

این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که قرار گرفتن شاخص کل در کانال 82 هزار واحدی پس از 42 ماه، نگرانی از اصلاح مجدد قیمت‌ها را میان برخی فعالان بازار افزایش داده است. این نگرانی‌ها ریشه‌ها در تجربه معامله‌گران در دوره‌های رونق اخیر دارد.

به‌طور مثال در ابتدای سال گذشته در حالی که شاخص سهام تا بالای نیمه کانال 81 هزار واحدی صعود کرده بود، پس از مواجهه با این سطح مسیر ریزشی در پیش گرفت. بر همین اساس مهم‌ترین‌ سوال پیش روی فعالان تالار شیشه‌ای در شرایط فعلی این است: آیا شاخص سهام در این سطح پایدار می‌ماند؟ برای پاسخ به این سوال باید عوامل اثر‌گذار بر روند قیمت‌ها در روزهای اخیر را بررسی کرد. باید توجه داشت که تاثیرات افزایش قیمت کالاها همچنان بر چشم‌انداز سودآوری شرکت‌های بورسی وابسته به‌عنوان عامل اصلی رونق بازار سهام خودنمایی می‌کند.

با توجه به اینکه بیش از 50 درصد از ارزش بازار سهام در اختیار صنایع کالایی قرار دارد،روند صعودی قیمت فلزات پایه یا حداقل ثبات در محدوده کنونی می‌تواند ضامن پایداری شاخص سهام در سطوح کنونی باشد. با این حال نباید ماهیت پرنوسان بازارهای جهانی را که در سال‌های اخیر در چند مقطع نیز تجربه شده است، فراموش کرد.بر همین اساس تضعیف قیمت‌ها در بازارهای کالایی، از مواردی است که می‌تواند پایداری قیمت‌ها در سطوح فعلی را تهدید کند.

با این حال پیش‌بینی افزایش نرخ دلار در نیمه دوم سال نیز از جمله مواردی است که می‌تواند محرک جدی برای رونق بازار سهام باشد.

با آزاد شدن نرخ دلار سرکوب‌شده احتمال رسیدن دلار به نرخ‌های بالاتر وجود دارد. بنابراین می‌توان به حمایت این عامل از معاملات سهام نیز در میان‌مدت امیدوار بود.علاوه بر این با اصلاح ساختار بانکی که یکی از اهداف مهم تیم اقتصادی دولت دوازدهم است، کاهش نرخ سود نیز محتمل خواهد بود. (پیش‌تر رئیس کل بانک مرکزی نیز وعده کاهش نرخ سود را داده بود.)

در تازه‌ترین اخبار، روز گذشته خبری مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی منتشر شد. معاون اقتصادی بانک مرکزی دیروز در رابطه با نرخ سود بانکی گفت:‌ سود علی‌الحساب سپرده مدت‌دار یکساله براساس بخشنامه حداکثر 15 درصد و برای سپرده‌های عادی روز‌شمار 10 درصد (سالانه) خواهد بود.کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند به جذابیت بازار سهام برای ورود نقدینگی سرمایه‌گذاران بیفزاید.

گوی سبقت در دستان بورس

در حالی که بازارهای سرمایه‌گذاری در کشور شامل مسکن، طلا و ارز در سال جدید روزهای راکدی را سپری می‌کنند فعالان بازار سهام شاهد افزایش ارزش دارایی‌های خود با شتابی مطلوب هستند. ماه گذشته بازار سهام برای چهارمین بار در سال جاری پیشتاز بازارهای موازی شد.

(بازار سهام پیش از این در فروردین، اردیبهشت و تیر ماه رتبه اول جدول بازدهی بازارهای رقیب را به خود اختصاص داده بود. بازار پول نیز صدر‌نشین بازار‌ها در جریان معاملات خرداد بود). شاخص سهام که در انتهای تیر در سطح 81هزار و 671 واحدی قرار داشت، در پایان مرداد‌ماه با قرار گرفتن در سطح 82 هزار و 372 واحدی به کار خود پایان داد و گوی سبقت را از دیگر بازار‌های سرمایه‌گذاری ربود.

بازار ارز نیز با بازدهی 6/ 1 درصدی در رتبه دوم جدول بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری قرار گرفت. در بررسی روند ماهانه اما نرخ ارز رشد 6/ 1 درصدی را ثبت کرد.نرخ دلار آمریکا که در پایان تیر 3771 تومان بود، در پایان مرداد به 3830 تومان رسید. قیمت سکه نیز با رشد 7/ 0 درصدی از یک میلیون و 204 هزار تومان در پایان مرداد ماه به یک میلیون 212 هزار تومان رسید. در بررسی روند بازدهی از ابتدای سال نیز بازار سهام با کسب بازدهی 7/ 6 درصدی عنوان پربازده‌ترین بازار از ابتدای سال را به خود اختصاص داد. بازدهی سپرده‌های بانکی از ابتدای سال حدود 25/ 6 درصد بوده است.

(با احتساب نرخ 15 درصدی).در این میان البته باید توجه داشت که در بازار‌های غیر‌رسمی اوراقی با نرخ بازدهی بالای 30 درصدی نیز وجود دارند. علاوه بر این برای پول‌های بزرگ نرخ‌های بالاتر از 15 درصد از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارائه می شود. اما از آنجا که معیار رسمی برای ارزیابی این نرخ‌ها وجود ندارد، نرخ رسمی 15 درصدی برای سپرده بانکی معیار مقایسه در نظر گرفته شده است.در بررسی عملکرد دیگر بازارها، بازار ارز با رشد 2 درصدی از ابتدای سال رتبه سوم جدول بازدهی بازارهای موازی را به خود اختصاص داد. بازار سکه تنها بازار زیانده از ابتدای سال تا‌کنون بوده است.

بازار سهام بر مدار فلزی -پالایشی

رشد شاخص طی معاملات مرداد بیش از هرچیز مرهون معاملات مثبت در نمادهای زیر مجموعه گروه فلزات اساسی بود. این موضوع در بررسی روند شاخص صنایع مختلف بورسی به خوبی مشهود است. شاخص گروه فلزات اساسی در مرداد حدود 7/ 19 درصد رشد کرد.قیمت مس روز گذشته در سطح 6600 دلار در هرتن قرار گرفت.قیمت سرب و روی نیز به ترتیب 3502 دلار و 3150 دلار در هر تن گزارش شد.روند صعودی این قیمت‌ها در روز‌های پایانی مرداد شتاب بیشتری گرفت و قیمت سهام وابسته را به مسیر صعودی سوق داد.

صنعت دیگری که در مرداد مورد توجه معامله‌گران قرار گرفت و از رشد شاخص کل نیز حمایت کرد، صنعت فرآورده‌های نفتی بوده است.شاخص این گروه در مرداد رشد 1/ 8 درصدی را ثبت کرد که بخش عمده آن مرهون رشد قیمت پالایشی‌ها در هفته پایانی مرداد بوده است.شاخص این گروه در هفت روز معاملاتی اخیر 4/ 9 درصد رشد کرد.به نظر می‌رسد گزارش‌های مناسب عملکرد از سوی دو شرکت پالایشی در ایجاد تقاضای سهام وابسته به این صنعت بی‌تاثیر نبوده است.

پس از انتشار اطلاعیه‌ای از سوی پالایشگاه‌ بندرعباس در هفته پایانی مرداد توجه به نمادهای پالایشی افزایش یافت. پالایشگاه بندرعباس طی این اطلاعیه بیان کرده بود که درصد پوشش سود پیش‌بینی شده در بهار امسال، 35 درصد بوده است، اما هنوز شواهد کافی برای اعمال تعدیل مثبت وجود ندارد. همین اطلاعیه باعث شد برای خرید سهم‌های پالایشی سفارش‌های خرید در محدوده مثبت و بعضا در سقف قیمت، در سیستم معاملات قرار بگیرد.

به عبارت ساده‌تر، اعتماد فعالان بازار با انتشار این اطلاعیه، نسبت به‌صورت‌های مالی پالایشگاه‌ها و حاشیه سود این شرکت‌ها بیشتر شد. پس از آن اما گزارش پالایشگاه نفت و تهران نیز منتشر شد که حاکی از پوشش بیش از 35 درصدی سود پیش‌بینی شده «شتران» در فصل بهار بود. با این همه معامله‌گران از محتوای این گزارش عبور کردند. دلیل این امر به سبقه شرکت‌های پالایشی در مورد ارائه گزارش‌ها وصورت‌های مالی پالایشی‌ها بر‌می‌گشت. علاوه بر این در هر دو گزارش این پالایشگاه همچنان ابهاماتی نزد فعالان تالار شیشه‌ای قرار داشت که منجر می‌شد احتیاط بیشتری در معاملات سهام لحاظ کنند.

معاملات ضعیف در بورس تهران

ماه گذشته، در مجموع حدود 10 میلیارد و 890 میلیون سهم به ارزش 2546 میلیارد تومان در بیش از یک میلیون و 104 هزار دفعه معامله شدند (با حذف معاملات بلوکی). بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در این مدت به ترتیب 495 میلیون سهم و 116 میلیارد تومان بوده است. این موضوع بار دیگر بر سیطره احتیاط در معاملات سهام طی مردادماه تاکید می‌کند.

در این شرایط، مشارکت سهامداران حقیقی نسبت به معاملات تیر ماه افزایش یافت و در‌حالی‌که در چهار ماه ابتدایی سال حدودا 58 درصد در معاملات مشارکت داشتند، فعالیت آنها در خرید و فروش در ماه گذشته به 65 درصد افزایش یافته است.در معاملات ماه گذشته فعالان بورس تهران شاهد تغییر مالکیت 66 میلیارد تومانی به نفع معامله‌گران حقیقی بودند.در معاملات تیر ماه هر‌چند تغییر مالکیت 76 میلیارد تومانی به نفع معامله گران حقیقی ثبت شد اما بخش اعظم این تغییر مالکیت مربوط به عرضه اولیه «به پرداخت» در روز 27 تیر ماه بود.