دخلی که ٣٧ هزارمیلیارد کم آورد
دومین جلسه هیئت دولت دوازدهم به پایان رسید. محمد باقر نوبخت بعد از اتمام جلسه بیرون آمد و خبر از کسری بودجه دولت داد.
دومین جلسه هیئت دولت دوازدهم به پایان رسید. محمد باقر نوبخت بعد از اتمام جلسه بیرون آمد و خبر از کسری بودجه دولت داد. بودجه امسال رقمی معادل ۳۴۶ هزار میلیارد است که بنابه گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه، ٣٠٩ هزار میلیارد تومان آن تحقق پیدا می‌کند. این یعنی با ٣٧ هزار میلیارد تومان کسری بودجه مواجه خواهیم شد.
به گزارش روزنامه شرق، بخش درخورتوجهی از دلایل این کسری بودجه به قیمت نفت باز می‌گردد. نوبخت دراین‌باره می‌گوید، در بودجه امسال قیمت نفت ۵۰ دلار در نظر گرفته شده است اما با توجه به اینکه شاهد افت قیمت نفت در بازارهای جهانی بودیم، ارقام بودجه محقق نمی‌شود. در شرایط فعلی قیمت نفت به حدود ۴۷ دلار در هر بشکه رسیده است.
ادامه حرف‌های نوبخت نگران‌کننده‌تر می‌شود زیرا از پیش‌بینی‌هایی می‌گوید که نفت را تا پایان سال به کمتر از ٤٧ دلار هم می‌رساند. به‌همین‌دلیل هم دولت پیش‌بینی کرده با کسری ٣٧هزار میلیارد تومانی مواجه شود. نوبخت از راهکار خاصی برای تأمین کسری بودجه سخن نگفته و فقط به گفتن این نکته اکتفا کرده که سازمان برنامه و بودجه که در دولت دوازدهم هم ریاست آن را برعهده دارد، موظف است راهی را برای جبران کاستی‌ها از طریق صرفه‌جویی در هزینه‌های جاری پیدا کند تا دولت بتواند سال جاری را بدون کسری بودجه به پایان برساند. محقق‌نشدن این رقم، بنابه وابستگی درآمد کشور به فروش نفت، به معنای کسری بودجه خواهد بود. اما آیا باز هم سراغ تخصیص بودجه عمرانی می‌رویم؟ دلایل این کسری چیست؟ فربه‌بودن دولت تأثیری بر کسری بودجه دارد؟ این مباحث در گفت‌وگویی کوتاه با حمیدرضا برادران شرکا، آخرین رئیس سازمان برنامه و بودجه در دولت اصلاحات مطرح شد.
حمیدرضا برادران شرکا درباره کسری بودجه به «شرق» می‌گوید: «ماهیت بودجه ظرفیت پیش‌بینی دارد، بنابراین اگر در بودجه عدم تحقق اعتبار صورت بگیرد، چندان عجیب نیست؛ چراکه در سال قبل منابعی برای درآمد دولت در نظر گرفته شده که اکنون این منابع برخلاف پیش‌بینی صورت‌گرفته تحقق نیافته‌اند. این موضوع مختص ایران نیست و در همه کشورها این مسئله کم‌وبیش وجود دارد. مسئله مهم در ایران اصرار بر اعداد و ارقامی‌است که پیش‌بینی عدم تحقق آنها چندان مشکل نخواهد بود اما با لابی‌گری و تلاش برخی، ارقام مدنظر در لایحه بودجه گنجانده می‌شود که در نهایت و بعد از محقق‌نشدن آن اعداد و ارقام، دولت مجبور می‌شود لایحه‌ای دیگر برای کسری بودجه خود تقدیم کند». این استاد دانشگاه از تأثیر قیمت نفت بر کسری بودجه ایران و از تجربه دیگر کشورها در این زمینه سخن به میان می‌آورد و می‌گوید: «در ایران بخشی از درآمدهای دولت به فروش نفت باز می‌گردد. متأسفانه ما در تعیین قیمت نفت که اصولا در بازارهای جهانی مشخص می‌شود، عاجز هستیم. کشورهای دیگر معمولا سعی می‌کنند رقم قیمت نفت را واقع‌بینانه‌تر ببینند. این کشورها به‌عنوان مثال اگر قیمت نفت را ٤٥ دلار پیش‌بینی کنند، در لایحه بودجه این میزان را ٤٠ دلار قید می‌کنند و اگر بیش از این میزان هم محقق شد در بانک مرکزی آن کشور ذخیره می‌شود. مزیت این نوع تصمیم‌گیری این است که در طول سال با کسری بودجه مواجه نمی‌شوند. ما باید از طریق تجربه دیگر کشورها و براساس اطلاعات بازارهای جهانی، رقم در نظر گرفته شده برای قیمت نفت را واقع‌بینانه‌تر دنبال کنیم تا با مشکلات کسری بودجه مواجه نشویم».
این عضو هیئت علمی‌دانشگاه علامه طباطبایی با به‌چالش‌کشاندن نوع نگاه مجلس و دولت به بودجه عمرانی کشور، می‌گوید: «تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد وقتی درآمدها محقق نمی‌شود، سراغ کاهش بودجه عمرانی می‌روند. شاید این مسئله امسال هم رخ بدهد که البته عواقبی خواهد داشت».به گفته برادران‌شرکا حین تصویب لایحه بودجه اصرارهایی درباره پروژه‌های عمرانی، صورت می‌گیرد که منطقی نیستند؛ چراکه به این واسطه پروژه‌هایی آغاز می‌شود که چندان هم ضروری نیست. نگاه‌ها در تدوین بودجه و به‌ویژه بودجه عمرانی، در قالب منطقه و استان است. اگر ما بودجه‌های عمرانی را آنالیز کنیم می‌بینیم برخی مواقع باوجود به اتمام نرسیدن طرح‌های قدیمی، طرح‌های جدید وارد لایحه جدید شده که بخشی از هزینه‌ها باید صرف این طرح‌های جدید شود.
از دیدگاه این اقتصاددان بیشترین هزینه زمانی صورت می‌گیرد که طرح عمرانی طولانی شود؛ زیرا هزینه این پروژه نیز علی‌القاعده افزایش می‌یابد.
این کارشناس اقتصادی با انتقاد از فربه شدن دولت و تأثیرش بر کسری بودجه ابراز داشت: دولت روزبه‌روز در حال بزرگ‌ترشدن است. من بارها گفته ام که با این روند این نگرانی وجود دارد که هر سال کسری‌‌های بودجه بیشتر شود و در نهایت به جایی برسیم که تمام منابع نفت و مالیات را صرف هزینه جاری کنیم.
