بی‌توجهی تاریخی به مقاوم‌سازی ساخت‌وساز در برابر هدررفت انرژی
روشن بودن بخاری و باز بودن پنجره‌ها، یکی از آشناترین تصاویری است که از بی‌توجهی به مصرف انرژی در ساختمان‌ها سراغ داریم.
روشن بودن بخاری و باز بودن پنجره‌ها، یکی از آشناترین تصاویری است که از بی‌توجهی به مصرف انرژی در ساختمان‌ها سراغ داریم.
به گزارش گسترش‌صنعت، همین تصویر آشنا در کنار مسائل دیگری مانند کیفیت پایین مصالح و بی‌توجهی به مقاوم‌سازی ساخت‌وساز در برابر اتلاف انرژی، ایران را به یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان در حوزه انرژی تبدیل کرده است، تاجایی که گفته می‌شود ایران ۴ برابر بیش از میانگین جهانی انرژی مصرف می‌کند و مصارف ساختمانی در کسب این جایگاه، نقش بالایی داشته‌اند. پایین بودن نرخ سوخت در ایران را از دلایل بی‌توجهی مصرف‌کنندگان به شیوه مصرف انرژی در ساختمان‌ها می‌دانند؛البته در بخش ساخت‌وساز نیز به این مسئله بی‌مهری می‌شود. این در حالی است که برای ساماندهی به این وضعیت، از سال‌ها پیش مقررات ملی ساختمان تدوین شده و الزامات مربوط به انرژی را نیز برای سازندگان، روشن کرده تا جلوی هدررفت انرژی در ساختمان را بگیرد. با این وجود، بی‌توجهی به این قانون، از عوامل افزایش مصرف انرژی در ساختمان‌ها بوده است. اکنون بار دیگر مسئولان در حال تنظیم قانون جدیدی برای ساخت‌وسازها هستند تا آنها را مجبور به رعایت صرفه‌جویی در مصرف انرژی کنند اما با توجه به اینکه قانون موجود نیز هنوز اجرا نمی‌شود، معلوم نیست قانون جدید چه اندازه در این زمینه موفق باشد.
به گزارش گسترش تجارت، ایران یکی از کشورهای پرمصرف دنیا در بخش انرژی است و آنطور که آمار اعلام شده از سوی مسئولان نشان می‌دهد، مصرف انرژی در ایران بیش از ۴ برابر میانگین جهانی است و حدود ۴۰ درصد انرژی، در بخش ساختمان مصرف می‌شود. براساس آمار و ارقام رسمی، در ۸۵ درصد ساختمان‌های کشور، مصرف انرژی بیش از استانداردهای جهانی است و همین استفاده بالا، موجب هدررفت سالانه حدود ۵ میلیارد دلار انرژی در ساختمان‌های کشور شده است. کاهش مصرف انرژی در ساخت‌وساز، از جمله مسائلی است که در سال‌های اخیر، بارها مورد بحث و بررسی نهادهای دست‌اندرکار در امر ساختمان قرار داشته و تلاش شده برای آن، چاره‌جویی شود. یکی از اقدامات انجام شده در این زمینه، تدوین مقررات ملی ساختمان است که یکی از مباحث مهم مطرح شده در آن، به الزامات کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها می‌پردازد. محمد شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی که مسئولیت نظارت بر تدوین مقررات ملی ساختمان را بر عهده داشته، با اشاره به اینکه مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان بر بحث انرژی و کاهش مصرف آن در ساختمان متمرکز شده، می‌گوید: اجرای مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان، مصرف انرژی در ساختمان‌ها را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، هزینه‌های ساخت‌وساز را کمتر از ۱۰ درصد افزایش می‌دهد. به گفته وی، مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان مجموعه‌ای از قوانین ساختمان‌سازی است با رویکرد بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌هاست که اجرای آنها الزامی بوده و هدف آنها، کاهش هدررفت انرژی سرمایشی و گرمایشی در بخش‌های مختلف ساختمان است. به باور شکرچی‌زاده، نرخ پایین انرژی در ایران یکی از عوامل موثر در افزایش مصرف آن است. از سوی دیگر به گفته وی، با توجه به تنوع اقلیمی ایران، برنامه‌ریزی برای کاهش مصرف انرژی در کشورمان، پیچیدگی‌های زیادی دارد. او با تاکید بر اینکه در ایران، نیازمند به کارگیری راه‌های متنوعی برای جلوگیری از هدررفت انرژی در ساختمان‌ها هستیم، می‌گوید: بازنگری در قوانین طراحی ساختمان و نظارت بر اجرای قوانین موجود در این زمینه، از راهکارهای موجود است.
ضرورت اجرای دقیق قانون
آنچه رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره لزوم رعایت قوانین موجود در زمینه مصرف انرژی در ساختمان‌ها می‌گوید، مورد تایید کارشناسان نیز هست، اما اینکه چرا این قوانین به درستی اجرا نمی‌شود، برای آنها نیز جای سوال دارد.
محمدعلی پورشیرازی، عضو هیات مدیره انجمن شرکت‌های ساختمانی در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» با اشاره به تدوین ضوابطی در زمینه کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها در قوانین ملی ساختمان، اظهار می‌کند: در کشور ما قوانین، با مطالعه و بررسی کامل نوشته می‌شود و از نظر تدوین قانون، مشکلی نداریم اما موقع مصرف قانون که می‌رسد، سلیقه وارد کار می‌شود و به همین دلیل، شاهد بی‌قانونی یا اجرای بد قانون در موارد مختلف از جمله در زمینه ساخت‌وساز هستیم.
این کارشناس با تاکید بر اینکه برای کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها، علاوه بر نظارت بر اجرای درست قانون، نیازمند ترویج فرهنگ درست نیز هستیم، می‌گوید: به جای تاکید صرف بر کاهش مصرف انرژی، باید بر درست مصرف کردن انرژی در ساختمان‌ها تاکید شود؛ این نگاه را می‌توان در ساخت‌وساز نیز به کار بست. پورشیرازی با تاکید بر اینکه فرهنگ مصرف درست انرژی در ساختمان‌ها باید در رسانه‌ها ترویج شود، می‌افزاید: این مسئله شامل ساخت‌وسازها نیز می‌شود. اگر فرهنگ مصرف انرژی در جامعه وجود داشته باشد، هم سازنده‌ها و هم مصرف‌کننده‌های خانگی در برابر هدررفت انرژی حساسیت نشان خواهد داد. البته نظارت بر نقشه‌های ساخت‌وساز و شیوه اجرای آنها نیز باید واقعی باشد. او معتقد است در کشور ما، بسیاری از ساختمان‌ها در زمان خود، در برابر مصرف انرژی مقاوم ساخته می‌شوند اما از آنجا که آینده‌نگری در ساخت آنها وجود ندارد، در سال‌های آینده ممکن است با مشکلاتی روبه‌رو شوند. بنابراین ساختمان‌ها به ویژه ساختمان‌های بزرگ و دولتی، نیاز به بازدیدهای میدانی و ترمیم و بازسازی در این زمینه دارند.
اقداماتی مانند استفاده از شیشه دوجداره و لوله‌کشی‌های عایق، از جمله راهکارهایی هستند که امروز برای جلوگیری از هدررفت انرژی در ساخت‌وسازها به کار گرفته می‌شوند. به گفته پورشیرازی، هر یک از این روش‌های موجود، ضریب خاصی در افزایش مقاومت ساختمان در مقابل هدررفت انرژی دارند و باید همه این راهکارها در کنار هم در نظر گرفته شوند تا تاثیرگذار باشند. او معتقد است یکی از بزرگترین مشکلات فعلی ساختمان‌ها در زمینه انرژی، انتقال غیرمستقیم حرارتی است که باید برای کاهش آن تلاش شود.
این کارشناس با تاکید بر لزوم در نظر گرفتن شرایط اقلیمی ایران و کیفیت مصالح موجود در کشور برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر هدررفت انرژی می‌گوید: شیوه مصرف انرژی در ساختمان‌ها را باید با شرایط ساختمان‌های ایران در نظر بگیریم و با توجه به نوع ساختمان‌سازی در ایران، چندان نمی‌توان روش‌های متداول در دنیا را به کار گرفت.
او با تاکید بر لزوم نظارت همزمان شهرداری‌ها و وزارت راه و شهرسازی بر اجرای ضوابط مقاوم‌سازی ساختمان در مقابل هدررفت انرژی، ادامه داد: ساختمان‌های بزرگ و قدیمی به طور خاص نیاز به نظارت ویژه و بازدیدهای دوره‌ای دارند.
