نجات اقتصاد ایران

همان‌طور که فعالان اقتصادی و دولتمردان انتظار داشتند، پس از برداشته شدن تحریم‌ها، کشورهایی که حتی تا چند سال گذشته به کلی ایران را فراموش کرده بودند یا ارتباط تجاری با ما نداشتند، پایشان به ایران باز شد به طوری که به گفته رییس اتاق بازرگانی تهران طی دو سال گذشته پس از برجام بیش از 200 هیات سیاسی و تجاری برای سرمایه‌گذاری به ایران سفر کردند.

به گزارش رزونامه جهان صنعت، اما نکته قابل تامل در این میان این است که با وجود رفت و آمدهای متعدد هیات‌های خارجی، تنها با قراردادهایی روی کاغذ مواجه هستیم که بسیاری از آنها به مرحله اجرا درنیامده است چراکه هنوز زیرساخت‌های اقتصادی مورد نیاز برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی مهیا نیست. از همین رو فعالان بخش خصوصی معتقدند بخش بزرگی از این اتفاق به مشکلات داخلی از جمله بانکی و مطابقت نداشتن بانک‌ها و بنگاه‌ها با تحولات جهانی برمی‌گردد.

بر همین اساس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در نشستی با دعوت از مدیران ارشد بانکی، شرکت‌های بزرگ و فعال در بازار سهام، میزبان ینس روئنبرگ، شریک ارشد و مسوول بازار ایران در شرکت پرایس‌واترهاوس‌کوپرز (PwC) بود. به طوری که نماینده موسسه بین‌المللی پرایس‌واترهاوس‌کوپرز اعلام کرد در صورت دریافت مجوز، سه تا شش ماه آینده در ایران دفتر باز می‌کند تا در حوزه خدمات‌دهی شرکتی با بنگاه‌های ایرانی مشارکت و همکاری داشته باشد.

در این نشست که با حضور محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان و دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌الملل، پرویز عقیلی مدیرعامل بانک خاورمیانه و حسن قالیباف اصل، مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران برگزار شد، سخنرانان به الزامات اصلاح ساختار شرکت‌ها، چگونگی ارتقای وضعیت حسابرسی، گزارشگری مالی، پرداخت مالیات و بیمه، مشاوره، رتبه‌بندی و مسایلی که می‌تواند به ورود سریع‌تر شرکت‌های بخش خصوصی و حتی نظام بانکداری کشور به بازارهای بین‌المللی کمک کند، پرداختند. همچنین مدیران ارشد حاضر در این نشست نیز نقطه‌نظرات و پرسش‌های خود از سخنرانان را بیان و البته پاسخ‌هایی نیز از سخنرانان و نمایندگان موسسه PwC دریافت کردند.

ضرورت تطابق با استانداردهای بین‌المللی

همچنین در این نشست رییس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به محقق نشدن انتظارات درباره جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور در دو سال گذشته گفت: این موضوع به مشکلات داخلی از جمله بانکی و مطابقت نداشتن بانک‌ها و بنگاه‌ها با تحولات جهانی برمی‌گردد. اگرچه قابلیت‌های مختلف موجود در کشور، امنیت داخلی، انرژی ارزان، بازار مناسب در کشور و کشورهای همسایه و منطقه، نیروی کار تحصیلکرده و... دلایل اصلی این اشتیاق سرمایه‌گذاران بوده است.

مسعود خوانساری در نشست مشترک فعالان بخش‌خصوصی و نمایندگان موسسه پرایس ‌واترهاوس‌ کوپرز (PwC) با موضوع الزامات حضور در بازارهای جهانی، جذب سرمایه‌گذاری و تامین مالی افزود: برخی عوامل خارجی از جمله تداوم تحریم‌ها و فشار آمریکایی‌ها بر بانک‌های بین‌المللی سبب شده است تا سرمایه‌گذاری موردنظر محقق نشود با این حال مشکلات داخلی دلیل اصلی این اتفاق است.

وی بیان داشت: در 10 تا 12 سال گذشته بانک‌های کشورمان نتوانستند خود را با تحولات جهانی وفق دهند و مشکلاتی با مقررات بین‌المللی دارند.

خوانساری همچنین خاطرنشان کرد: طی این مدت بنگاه‌های کشور نیز به دلیل قطع همکاری با خارجی‌ها نتوانستند از بعد مدیریتی و ارتباطی رشد کنند و به صورت جزیره‌ای عمل می‌کنند.

وی اظهار داشت: در همین راستا دفتر سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌های خارجی را در دو سال اخیر به وجود آوردیم تا قوانین و مقررات دست‌وپاگیر سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین قابلیت‌های داخلی را شناسایی کند.

رییس اتاق تهران با اشاره به وضعیت نامناسب رتبه ایران در شاخص‌های بین‌المللی یادآوری کرد: بانک مرکزی ایران نیز در تلاش است تا موانع کار را برطرف کند و در همین راستا در هفته‌های گذشته در بحث سپرده‌های بانکی گام‌های خوبی برداشته است.

وی با بیان اینکه اصلاح ساختار اقتصاد ایران را با همکاری موسسه پرایس‌واترهاوس‌کوپرز (PwC) آغاز خواهیم کرد، گفت: امروز نیاز است تا بنگاه‌های کشورمان روش‌های مالی، حسابرسی، حسابداری و ... خود را با استانداردهای بین‌المللی وفق دهند؛ در این راستا موسسه pwc برای یاری رسانی به بنگاه‌های ایرانی دعوت شده است.

خوانساری تصریح کرد: با اصلاح ساختارهای مالی شرکت‌ها، ارتقای رتبه ایران در سطح جهانی و رفع مشکلات بانکی می‌توانیم عملکرد موفق‌تری در جذب سرمایه‌گذاری خارجی داشته باشیم.

شفافیت، سد راه شرکت‌های بین‌المللی برای کار با ایران

عضو هیات‌مدیره، حسابرس بانک مرکزی اروپا و مسوول بازار ایران در موسسه PWC نیز با بیان اینکه شفافیت همچنان سد راه شرکت‌های بین‌المللی برای کار با ایران است در این نشست گفت: موضوع اصلی در کار شرکت‌های دنیا با ایران، شفافیت است بنابراین باید در مورد تامین مالی، حتما به این موضوع توجه کرد و همچنین شرکت‌های ایرانی در مورد مدیریت ریسک نیز پاسخگو بوده و به سرمایه‌گذاران این اطمینان را بدهند که به ریسک‌ها توجه کرده‌اند؛ در این صورت اگر یک سرمایه‌گذار بخواهد در ایران سرمایه‌گذاری کند، متوجه خواهد شد که شفافیت کامل در اجرای مقررات بین‌المللی وجود دارد به همین دلیل موسسه PWC می‌تواند به شرکت‌های ایرانی کمک کند تا به سطح خوبی از شفافیت برسند.

ینس روئنبرگ افزود: اگر شرکت ایرانی بخواهد به خارج رفته و در آنجا سرمایه‌گذاری کند برای یافتن سرمایه‌گذار نیازمند شفافیت است چراکه دفتر مرکزی شرکتش در ایران است البته تجربه زیادی وجود دارد که خیلی از بانک‌ها و شرکت‌های ترک، مایل بودند که با بانک‌های ایرانی کار کنند ولی در انتقال پول یا هر تراکنش مالی دیگری، دچار مشکل می‌شوند چراکه شکاف اصلی همان شفافیت و رعایت قوانین و مقررات بین‌المللی است.

وی تصریح کرد: اکنون همه بازارها پیش روی ایران باز شده‌اند و احساس می‌کنیم که می‌توانیم با ایران کار کنیم اما هنوز مشاهده می‌شود که موضوعاتی است که مساله شفافیت، پای ثابت آنها است، حل نشده و بر این اساس شناخت صحیح و چارچوب قوانین بازی در عرصه بین‌المللی برای کار ایرانی‌ها بسیار مهم است.

ینس روئنبرگ گفت: ما در ایران خدمات مالی ارائه خواهیم داد و برای مشتریان خود، شفافیت را حاکم خواهیم کرد ضمن اینکه زمینه‌ساز اجرای قوانین ضدپولشویی در ایران خواهیم شد.وی افزود: بنابراین ما به عنوان یک موسسه بین‌المللی، باید جزییات و هدف دو طرف از ایجاد جوینت ونچر را بشناسیم و ارزیابی دقیقی را برای دو طرف صورت دهیم.او ادامه داد: ما چمدان‌هایمان را برای حضور و فعالیت در ایران بسته‌ایم و منتظریم این هستیم که بتوانیم به طور رسمی کار را آغاز کنیم. موسسه PwC در حال حاضر به دفاتر شرکت‌های ایرانی در اروپا و حتی شعب بانک‌هایی که در اروپا فعالیت دارند خدمات ارائه می‌دهد. بسیار علاقه‌مندیم که دامنه این خدمات به تمامی شرکت‌های ایرانی در داخل ایران نیز گسترش یابد و به این امر بسیار امیدواریم.

بانک‌ها، سهامدار موسسات رتبه‌بندی

همچنین مدیرعامل بورس تهران با بیان اینکه بانک‌ها سهامدار موسسات رتبه‌بندی می‌شوند، گفت: بانک‌ها می‌توانند در این موسسات، 10 درصد سهم داشته باشند.

حسن قالیباف‌اصل اظهار کرد: از سال گذشته بعد از برجام، اتفاقی که در بورس و اوراق بهادار رخ داده، مراجعه بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی بوده است که اطلاعات از بورس تهران دریافت می‌کردند، بر این اساس، حجم معاملات سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به سال گذشته ۹۵ درصد افزایش داشته است و در سال ۹۵ ارزش معاملات به ۳۷۰ میلیارد تومان رسیده است.مدیرعامل بورس تهران افزود: سازمان بورس، شرکت‌هایی که سرمایه بیش از یک‌هزار میلیارد تومان دارند و تعداد آنها ۶۱ شرکت است، صورت‌های مالی بر اساس IFRS را تدوین کرده‌اند و شش ماه بعد از مجمع، فرصت داشتند که این صورت‌ها را ارائه دهند، بنابراین ظرف سه ماه آینده فرصت شرکت‌ها تمام شده و برای اولین بار، صورت‌های مالی آنها براساس IFRS ارائه خواهند داد البته گزارشات مالی به زبان فارسی الزامی است ولی به زبان انگلیسی اختیاری است.

وی تصریح کرد: اگر شرکتی قرار است که در فضای بین‌المللی، تامین مالی نماید، باید صورت‌های مالی را بر اساس استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی تدوین کند. ضمن اینکه بورس اوراق بهادار تهران نیز با ۱۲ بورس خارجی تفاهمنامه دارد و برخی از آنها مثل تفاهمنامه با بورس استانبول، مذاکرات متعددی صورت گرفته است.

قالیباف‌اصل گفت: دو شرکت به صورت همزمان، درخواست حضور در بورس ایران و بورس بین‌المللی استانبول را دارند البته بحث‌های جدی صورت گرفته است که بخشی از آن حل شده ولی امیدواریم که بتوانیم برای اولین بار یک شرکت ایرانی در بورس خارجی سهام خود را عرضه کند.

وی افزود: سال گذشته، انتشار اوراق بدهی ارزی در دستور کار قرار گرفته است ولی هنوز با بانک مرکزی و دولت به نتیجه نرسیده‌ایم البته کار خوبی است و اگر بخواهیم در یک بازار بین‌المللی اوراق بفروشیم، نهاد ناظر آن بورس باید مجوزهای لازم را دریافت کند و هم اینکه بحث ریتینگ نیز باید از سوی نهادهای بین‌المللی انجام شود. مدیرعامل بورس تهران گفت: در بورس اوراق بهادار تهران تابلوی ارزی برای اوراق بدهی هماهنگ کنیم که با بانک مرکزی نیز مذاکراتی صورت گرفته است.

ضرورت توجه به 4 اصل اقتصادی

استادیار اقتصاد دانشگاه علامه نیز در این نشست مثلث نجات اقتصاد ایران را کاهش فساد و قاچاق، حل مشکلات بانک‌ها و رقابتی کردن اقتصاد دانست و گفت: بنگاه‌ها با محوریت اتاق تهران به لحاظ فساد رتبه‌بندی می‌شوند.

محمدمهدی بهکیش بیان کرد: ایران سال‌های سخت تحریم را سپری کرد و این اتفاق اکنون در اقتصاد ایران رخ داده است البته متاثر اصلی این اتفاق نیز، بنگاه‌های اقتصادی بودند. این در حالی است که در دوران انقلاب، درآمد سرانه ایران، کره‌شمالی و ترکیه در یک حد و اندازه قرار داشت اما بعد از گذشت ۴۰ سال، کره‌شمالی و ترکیه در وضعیت بهتری قرار گرفته است ولی درآمد سرانه ایران تغییری نکرده است.

استادیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در مورد قاچاق با کمک یکی از دانشگاه‌ها و البته اتاق بازرگانی تهران، پروژه‌ای شروع شده است که یک‌سال دیگر، محصولی حاصل می‌شود که می‌تواند بنگاه‌ها را رتبه‌بندی کرده و وضعیت فساد آنها را مشخص کند.

دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌الملل تصریح کرد: مدل این طرح با محوریت اتاق بازرگانی تهران، در حال تهیه است. به این معنا که تمام چربی‌هایی که در سیستم تعبیه شده باید خارج شود تا اقتصاد رقابتی شود، در این صورت می‌توان کالاهای صادراتی تولید کرد و در سطح بین‌المللی، وارد رقابت شد.

بهکیش با بیان اینکه رشد در نتیجه افزایش صادرات، افزایش فروش کالا و افزایش خریدهای دولتی حاصل می‌شود، گفت: اکنون مصرف ما به سال ۸۱ بازگشته و بسیار کم شده است؛ این در حالی است که خریدهای دولتی نیز به سال ۸۶ برگشته و ضمن اینکه سرمایه‌گذاری و صادرات نیز به شدت کاهش یافته است.

لابی‌های قدرتمند دور شریعتمداری را گرفته‌اند

استادیار اقتصاد دانشگاه علامه اظهار داشت: برای حرکت به جلو، نباید منتظر این باشیم که دولت تنها وارد عمل شود، بلکه باید تک‌تک افراد وارد عمل شده و بنگاهداران چربی‌های رانت را از سیستم خود خارج کنند. در این حالت اقتصاد رقابتی می‌شود، ضمن اینکه قیمت‌گذاری باید برداشته شود تا هزینه‌ها کاهش یابد البته مقرراتی هم دست و پای فعالان اقتصادی را بسته است که باید اصلاح شود، اما اتاق‌های بازرگانی نیز باید کمک کنند.

بهکیش ادامه داد: در حالی که هنوز وزیر صنعت جدید وارد گود نشده و جوهر حکمش امضا نشده، لابی‌های قدرتمندی دور او را گرفته‌اند که اولین مصوبه و حرفش این است که تعرفه‌ها را برای چهار سال ثابت نگاه دارد، در حالی‌که برخی از تعرفه‌ها اکنون صددرصد است و این تعرفه یعنی اینکه ما نمی‌خواهیم با دنیا تجارت کنیم، پس باید پیگیری کرد که چه لابی‌های قدرتمندی دور او را گرفته‌اند.

سه رکن ارتباط با نظام بانکی بین‌المللی

پرویز عقیلی کرمانی، مدیرعامل بانک خاورمیانه نیز در این نشست نقبی به تجربه بانک متبوع خود برای تاسیس شعبه در مونیخ آلمان زد و گفت: بانک خاورمیانه درخواستی مبنی بر ایجاد شعبه در مونیخ آلمان ارائه کرد و اکنون اجرای این پروژه پیشرفت بسیاری داشته است. چنانچه شرکت بیمه سپرده‌های آلمان نیز تاییدیه خود را ارائه کند، پیش‌بینی می‌شود تا پیش از پایان سال میلادی، شعبه بانک خاورمیانه در مونیخ افتتاح شود.

او در ادامه با اشاره به تجربیاتی که در زمینه بانکداری، افتتاح شعبه در خارج از کشور در شرایط فعلی و ایجاد ارتباط با بانک‌های خارجی کسب کرده است، گفت: بیش از یک سال است که برای تاسیس یک شعبه در اروپا فعالیت می‌کنیم. از این رهگذر این تجربیات را کسب کرده‌ایم که در درجه نخست باید پیاده‌سازی حاکمیت شرکتی بر بانک مورد توجه قرار گیرد و باید گام به گام اقداماتی که صورت می‌گیرد، به صورت مکتوب درآید. در حالی که در مورد این موضوع در ایران بسیار ساده‌انگاری می‌شود.

عقیلی در ادامه از حسابرسی داخلی، توجه به مقررات پولشویی و مدیریت ریسک به عنوان سه رکن ارتباط با بانک‌های بین‌المللی یاد کرد و گفت: بانک‌های ایرانی نسبت به مقررات داخلی تا حدودی آشنایی دارند و استانداردها و قوانین ملی رعایت می‌شود اما در مورد مقررات بین‌المللی فاقد آگاهی کامل و جامع هستند. در حال حاضر بسیاری از بانک‌های ایرانی، مقررات مبارزه با پولشویی را رعایت می‌کنند اما هنوز سایر مقررات کمیته بازل به اجرا گذاشته نشده است.

او در مورد حسابرسی داخلی در بانک‌ها گفت: می‌گویم در هر بانک چهار چشم باید مراقب انجام درست یک عمل بانکی باشند. یعنی اگر یک نفر یک کار را انجام می‌دهد حتما باید یک نفر دیگر آن را چک کند تا هیچ اقدام اشتباهی صورت نگیرد.

گفتنی است با وجود سهم اندک بودجه‌های عمرانی در بودجه عمومی دولت و شرایط حاکم بر بانک‌های کشور، در حال حاضر جذب سرمایه‌گذار خارجی برای پیشبرد پروژه‌های اقتصادی کشور بسیار حائز اهمیت به نظر می‌رسد. از همین رو از موسسه پرایس‌واترهاوس‌کوپرز به عنوان بزرگ‌ترین موسسه خدمات‌دهنده در زمینه‌های مشاوره مالیاتی، تامین مالی، جذب سرمایه‌گذاری، رتبه‌بندی و اعتبارسنجی که در سطح دنیا فعالیت می‌کند، دعوت شد تا در اتاق بازرگانی حضور داشته باشد.