اعتراف آمریکا به اهمیت FATF در اجرای تحریم های بانکی

از نظر منتقدان، FATF تکمیل کننده پازل تحریم های بانکی آمریکا است. به این معنی که تحریم های بانکی آمریکا برای اثرگذاری و ایجاد فضای بازدارندگی نیاز به سوار شدن بر بستر شفافیت در نظام بانکی دارند.

پس از برجام بود که زمزمه همکاری های گسترده با گروه ویژه اقدام مالی FATF مطرح شد. تصویب قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم در اسفند 94 بدون درگیری خاصی در مجلس و بعد از آن تایید از سوی شورای نگهبان از مهم ترین اقدامات برای شروع همکاری های گسترده با این نهاد بین الدولی بود.

صحبت های زیادی در آن چند ماه درباره همکاری با FATF مطرح نشد تا اینکه در اواخر خرداد ماه 95 بیانیه پایانی نشست سالیانه FATF منتشر شد. در آن بیانیه عنوان شده بود که ایران تعهد سطح بالای سیاسی برای اجرای برنامه اقدام (اکشن پلن) به FATF داده است. در نتیجه FATF وضعیت ایران در لیست سیاه را به حالت تعلیق درآورد. این شروع مباحث فراوانی بود که در کشور بر سرموضوع همکاری با FATF شکل گرفت.

همکاری گسترده با FATF منتقدان جدی داشت. نگارنده این یادداشت یکی از آنها بود. از نظر منتقدان، FATF تکمیل کننده پازل تحریم های بانکی آمریکا است. به این معنی که تحریم های بانکی آمریکا برای اثرگذاری و ایجاد فضای بازدارندگی نیاز به سوار شدن بر بستر شفافیت در نظام بانکی دارند. مهمترین وجه شفافیت نیز مساله شناسایی ذی نفع واقعی است. اگر این روند در نظام بانکی به سهولت اجرا شود و این اطلاعات نیز با کشورها دیگر و بانک های خارجی به اشتراک گذاشته شود، آن وقت فضای تحریمی بر روی افراد و نهادهای باقی مانده در لیست تحریم بسیار بسیار سنگین خواهد شد. پدیده ای که در نهایت امر به صورت «خودتحریمی» شدید مشاهده خواهد شد.

به عبارت دیگر جنس استانداردهای FATF مکمل تحریم های ثانویه بانکی آمریکاست. بر همین اساس معتقد هستیم که توسعه یافتن و گسترش فعالیت های FATF در 15 سال اخیر در فضای بین المللی به دلیل خواست و اراده سیاسی آمریکاست. FATF ماموریت اصلی اش هدفمند کردن و افزایش اثر «سلاح پولی» آمریکاست. سلاحی که تنها در اختیار آمریکاست و قدرتی بلامنازعه برای پیشبرد سیاست های خارجی ظالمانه خود در اختیار آمریکا گذاشته است.

اما در آن زمان افراد ظاهرا کارشناسی بودند و هستند که با استدلال های ظاهری و شکلی به این انتقاد ایراد وارد می کردند. آنها می گفتند در هیچ یک از اسناد FATF صحبتی از آمریکا و تحریم های بانکی آن نشده است. تنها تحریم های سازمان ملل وجود دارد که آن هم به دلیل شورای امنیت است و کاری نمی شود کرد. آنها معتقد بودند استانداردهای FATF ارتباطی با وزارت خزانه داری آمریکا و لیست تحریمی آن (SDN List) ندارد و انتقاد منتقدان از روی کم آگاهی است و بعضا سیاسی است. حاضر هم نبودند کمی پا را فراتر از اسناد حقوقی برده و به اثر نهایی اجرای استانداردهای FATF توجه کنند و به این سوال فکر کنند که اقدامات FATF سیاست های کدام قدرت را در جهان پیش می برد.

هرچند همان زمان هم سخنانی از دیوید کوهن (مسئول اسبق اوفک و معمار و مهندس اصلی تحریم های بانکی ایران) وجود داشت که تایید می کرد ماموریت وزارت خزانه داری آمریکا افزایش سطح شفافیت در نظام بانکی است ،همان ماموریتی که FATF برای خود تعریف کرد است. دیوید کوهن تصریح می کند که وظیفه ما ساخت و تقویت شفافیت است و اعمال تحریم های ما وابستگی عمیق به این مساله دارد. اما واقعیت آن بود که هیچ یک از مسئولان آمریکایی به طور صریح درباره FATF و اهمیت همکاری ایران با این نهاد سخنی نگفته بود. شاید اگر یک مسئول آمریکایی از اهمیت FATF و همکاری ایران با آن صحبت می کرد حواس ایرانی ها بیشتر جمع می شد.

اما دیروز مسئول جدید اوفک خانم سیگال مندلکر در نشست آیپک و در جمع صهیونیست ها سخنانی صریح از اهمیت FATF و اجرای استانداردهای مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم توسط ایران انجام داد.[1]

وی می گوید: «ما مصر هستیم ایران به صورت موثر و خیلی دقیق رژیم مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را اجرا کند که منجر به بهبود شفافیت، از بین رفتن فساد و تامین مالی ترویسم شود یا ایران را از سیستم مالی بین المللی حذف کند.

ما همچنان ایران را نسبت به تعهداتش در قالب برنامه اقدام FATF پاسخگو میدانیم و اگر ایران نتواند تعهداتش را انجام دهد، ما از FATF می خواهیم تا اقدامات متقابل را بازگرداند. تا زمانی که ایران نتواند تامین مالی تروریسم را به اندازه کافی جرم انگاری کند باید در لیست سیاه FATF باقی بماند.»

این سخنان به روشنی نشان می دهد که برای وزارت خزانه داری آمریکا که مسئول اعمال تحریم ها علیه ایران است همکاری ایران با FATF چقدر اهمیت دارد.

با توجه به این سخنان سوال های مهمی قابل طرح است. اینکه چه نسبتی میان اجرای قانون کاتسا و اجرای استانداردهای FATF وجود دارد؟ چرا در این زمان یک مسئول آمریکایی سکوت دو ساله درباره FATF را می شکند؟ آیا این سخنان مسئولان ایرانی را هشیار می کند؟