افزایش سهم حملونقل از اعتبارات کاهشی
برای فصل حملونقل در سال ۹۵ معادل ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده بود. این رقم حدود ۲۷ درصد از اعتبارات عمرانی را به خود اختصاص داده بود. اما در سال ۹۶ اعتبارات فصل حملونقل به حدود ۹ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رسید؛ سهم بخش حملونقل اما به 13.6 درصد کاهش یافت.
محمد کردبچه یکی از طراحان اصلی بودجه در سال‌های دور بوده و حتی اکنون نیز در کسوت مشاور سازمان برنامه و بودجه نقش پررنگی در طراحی جداول و محاسبه ارقام کلان بودجه دارد. او را می‌توان جعبه سیاه بودجه‌های سه دهه گذشته دانست. بنابراین تردیدی نیست که او بیش از هرکسی می‌تواند از ارقام بودجه رمزگشایی کند. هفته گذشته اولین لایحه بودجه دولت دوازدهم از سوی حسن روحانی به مجلس ارائه شد.
لایحه‌ای که تغییر برخی ردیف‌های درآمدی آن خبر از اعمال نگرش متفاوت دولت در دخل‌وخرج سال ۹۷ دارد. از احتمال افزایش ۵۰ درصدی قیمت سوخت تا افزایش چند برابری عوارض خروج از کشور ازجمله تغییرات جدید کتابچه بودجه دولت بود که بازتاب متفاوتی در میان مردم داشت. در این میان کاهش سقف اعتبارات عمرانی و به‌تبع آن بخش حملونقل ازجمله بخش‌های کتابچه بودجه ۹۷ است که موردتوجه کارشناسان قرارگرفته است. دلیل این کاهش اعتبار و چگونگی آن را در گفتگو با محمد کردبچه جویا شده‌ایم.
آقای کردبچه یکی از بخش‌های مهم در بودجه عمرانی کشور، بخش حملونقل است. در لایحه بودجه ۹۷ دولت، بخش حملونقل چه سهمی دارد و در مقایسه با روند گذشته، وضعیت سال آینده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بخش حملونقل در کانون توجه اعتبارات عمرانی همواره وجود داشته است. اما برای آنکه بتوان روند سال آینده را با سال جاری و سال قبل مقایسه کرد باید به دو بحث سهم و مقدار اعتبار توجه کرد. بنابراین برای روشن شدن موضوع به مقایسه سهم و مقدار اعتبار این بخش در سال ۹۵، سال جاری و همچنین پیشنهاد برای سال آینده می‌پردازم. برای فصل حملونقل در سال ۹۵ معادل ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده بود. این رقم حدود ۲۷ درصد از اعتبارات عمرانی را به خود اختصاص داده بود. اما در سال ۹۶ اعتبارات فصل حملونقل به حدود ۹ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رسید؛ سهم بخش حملونقل اما به 13.6 درصد کاهش یافت.
یعنی به‌رغم افزایش اعتبار، سهم آن از اعتبارات عمرانی کاهش پیدا کرده است. البته در لایحه بودجه سال آینده اتفاقی متفاوت از دو سال گذشته برای بخش حملونقل رخ داده است. در لایحه بودجه سال ۹۷ رقم اعتبارات بخش حملونقل معادل ۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته‌شده که سهمی معادل ۱۰ درصد از مجموع اعتبارات عمرانی را به خود اختصاص داده است.
این ارقام نشان می‌دهد سهم اعتبارات عمرانی در چند سال گذشته از یک روند نزولی برخوردار بوده، درست است؟
بله، اما نکته آن است که با وجود کاهش سهم، بالاترین سهم از اعتبارات عمرانی کماکان به این بخش اختصاص دارد.
یعنی در سال آینده هم با وجود سهم ۱۰ درصدی، بخش حملونقل نسبت به سایر بخش‌ها از اعتبارات عمرانی نصیب بیشتری برده است؟
بله با وجودآنکه سهم بخش حملونقل از ۲۷ درصد به ۱۰ درصد رسیده است بازهم بخش حملونقل بالاترین سهم را دارا است.
کاهش سهم و منابع در بودجه پیشنهادی ۹۷ به چه دلیل اتفاق افتاده است؟
در تحلیل لایحه بودجه ۹۷ باید به چند نکته توجه داشت. اول آنکه اعتبارات عمرانی در کل کاهش داشته است؛ به بیانی دیگر سقف بودجه عمرانی در سال آینده ۱۱ هزار میلیارد تومان کم شده است.
یعنی به چه رقمی رسیده است؟
امسال ۷۱ هزار میلیارد تومان بودجه برای بخش عمرانی در نظر گرفته‌شده بود که در سال آینده به حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است. وقتی از رقم کل کاسته شود طبیعی است که از اعتبارات تمامی ردیف‌ها کسر خواهد شد چون باید منابع محدودتری را بین تمامی بخش‌ها تقسیم کرد. بحث بعدی به تبصره ۴ بازمی‌گردد. در تبصره ۴ برای بخشی از اقدامات زیست‌محیطی و توسعه‌ای منابعی از محل صندوق‌های توسعه ملی دیده‌شده که این بخش نیز در کاهش کل بخش‌های بودجه اثرگذار بوده است.
سهم اعتبارات متفرقه در سال ۹۵، معادل 6.5 درصد بوده است و در سال جاری، 10.9درصد پیش‌بینی شده بود و در سال ۹۷ به‌رغم آنکه اعتبارات متفرقه کم شده اما سهم آن به ۳۰ درصد رسیده است.
بنابراین در تحلیل بودجه عمرانی به‌طور عام و بودجه بخش حملونقل به‌طور خاص باید به کاهش سقف بودجه عمرانی و افزایش سهم ردیف‌های متفرقه توجه داشت. این دو اتفاق یکی از دلایلی است که سهم حملونقل را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
دلیل آنکه حملونقل سهم رو به نزولی در سال‌های اخیر دارد چیست؟
به هر ترتیب دولت اولویت‌های خاص خود را دارد. برای مثال در سال آینده ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار از محل صندوق برای امور دیگر نیز پیش‌بینی شده است. این موجب می‌شود سهم حملونقل کاهش یابد. یا وقتی منابع محدود است دولت ناچار است واقع‌بینانه‌تر رفتار کند بنابراین اعتبارات عمرانی را کم می‌کند و تلاش می‌کند این اعتبارات را اهرمی برای جذب سرمایه‌گذاران خصوصی کند. ریشه همان بحث منابع محدود و تعیین اولویت‌ها است.
برای مثال از محل تبصره چهار نیز دو هزار میلیارد تومان منابع برای امور عمرانی حملونقل در نظر گرفته شده است. یعنی ۱۰ درصد منابع برداشت از صندوق توسعه ملی نیز برای هزینه در بخش حملونقل است.
در میان بخش‌های مختلف حملونقل کدام بخش در کانون توجه است؟
بخش ریلی. این بخش هم در بخش عمرانی نسبت به سایر بخش‌ها اعتبارات بالایی می‌گیرد و هم از محل اعتبارات متفرقه ۱۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار برایش پیش‌بینی شده است.
چرا بخش ریلی؟
دیدگاه وزارت‌خانه تخصصی و سازمان برنامه و بودجه کشور بر اولویت دادن به بخش ریلی است. ظاهراً این بخش در کانون سیاست‌های وزارت‌خانه و دولت قرار دارد. از همین رو هم درصدی از محل افزایش قیمت نفت و گاز برای بخش ریلی در نظر گرفته شده و هم به‌طور خاص از صندوق توسعه ملی رقمی به این بخش اختصاص یافته است.
در بودجه سال آینده ردپایی از تفکیک دیده نمی‌شود؟
خیر.
چرا؟
در لایحه بودجه به این موضوع نپرداخته‌ایم. بودجه را همچون سال‌های گذشته بسته‌ایم. یعنی راه و شهرسازی را باهم دیده‌ایم و این لایحه در بودجه انعکاس داده نشده است. درواقع با فرض اینکه چنین اتفاقی نمی‌افتد بودجه را پیش‌بینی کرده‌ایم.
