◄ ریشه افزایش قیمت دلار، اقتصادی است
هادی حقشناس*: بر کسی پوشیده نیست که همواره متغیرهای سیاسی بر متغیرهای اقتصادی اثرگذارند، بهویژه اگر احساس ناامنی در بازار به وجود بیاید میتوان آثار آن را بهسرعت مشاهده کرد. همانطورکه در دنیا به هر دلیلی و در هر نقطهای بحرانی ایجاد شود، اولین اثرش را در قیمت طلا میبینیم و به تبع آن در ارزش دلار نیز تأثیر خواهد گذاشت.
هادی حقشناس*: بر کسی پوشیده نیست که همواره متغیرهای سیاسی بر متغیرهای اقتصادی اثرگذارند، بهویژه اگر احساس ناامنی در بازار به وجود بیاید میتوان آثار آن را بهسرعت مشاهده کرد. همانطورکه در دنیا به هر دلیلی و در هر نقطهای بحرانی ایجاد شود، اولین اثرش را در قیمت طلا میبینیم و به تبع آن در ارزش دلار نیز تأثیر خواهد گذاشت.
در ایران نیز به هر دلیلی ناامنی ایجاد شود، مردم تمایل پیدا میکنند پول خود را به دارایی که تصور میکنند باارزشتر است و آسیب کمتری خواهد دید، در کوتاهمدت به طلا و دلار و در بلندمدت به زمین یا آپارتمان تبدیل کنند؛ بنابراین این افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر طبیعی است، اما فراموش نکنیم که افزایش قیمت دلار روی بستری شکل گرفته که از چند ماه پیش فراهم شده بود و نشانههایش نیز دیده میشد. این بستر همان شاخصهای اقتصادی کشور بود که ارتباطی هم با مسائل سیاسی نداشت که مهمترین آنها همان شاخص تورم است.
هنگامی که شاهد افزایش تفاوت نرخ تورم در ایران و کشورهایی که با آنها مبادله اقتصادی داریم باشیم نتیجهاش را در قیمت ارز خواهیم دید؛ برای مثال وقتی نرخ تورم در ایران ١٠ درصد و در کشورهای حوزه جنوب شرق آسیا که با آنها تبادلات گسترده اقتصادی داریم پنج درصد است، یقینا این تفاوت پنج درصدی تأثیر خود را نشان خواهد داد، مگر آنکه دولت بخواهد با ابزارهای مختلف جلوی این تأثیر پنج درصدی بر نرخ ارز را بگیرد که تاکنون نیز همین سیاست را دنبال کرده است، اما بالاخره در یک مقطع زمانی مشخص این افزایش خودش را نشان خواهد داد. علت نوسانات بازار ارز در ماههای گذشته این است که دولت در سالهای گذشته به دلایل مختلفی در بازار ارز دخالت کرد و نرخ دلار زیر چهار هزار تومان حاصل همین دخالت دولت بود.
طبیعتا این دخالت نمیتوانست دائمی باشد و در نهایت شاهد ایجاد نوسان در بازار ارز بودیم و اعتراضات خیابانی اخیر نیز به این نوسانات دامن زد. میتوان پیشبینی کرد که تا پایان سال شاهد کاهش تأثیر این نگرانیها بر قیمت ارز باشیم، اما بهدلیل همان تأثیر تفاوت نرخ تورم همچنان شاهد افزایش قیمت ارز خواهیم بود.
نکتهای که در اینجا مهم است و باید به آن اشاره کنم پاسخ به این سؤال مهم است که آیا دولت در چنین شرایطی باید دخالتی در قیمتها داشته باشد؟ پاسخ این است که دولت صرفا نقشی نظارتی در بازار دارد و جز در مواقعی که به دلایل سیاسی و غیراقتصادی بازار دستخوش تلاطم میشود معمولا نباید نقش مداخلهگر را بازی کند.
هنگامی که در شرایط عادی و تحت تأثیر شاخصها و واقعیتهای اقتصادی دولتها به سمت دخالت در بازار میروند طبیعی است که این دخالت نمیتواند دائمی باشد و فقط میتواند بحران را عقب بیندازد؛ اما اینکه آیا سکه و دلار میتوانند به پسانداز درازمدت افراد تبدیل شوند؟ به نظر میرسد اغلب افراد پس از مدتی متوجه خواهند شد که دلار و سکه نمیتواند نقشی را که پول رایج کشور در معیشتشان دارد بازی کند و به دلایل گوناگون آن را به ریال تبدیل خواهند کرد.
*اقتصاددان و استاد دانشگاه