◄ جزییات طرح کنترل آلودگی هوا

در جلسه یازدهم کمیته فرابخشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران به تبیین جزییات طرح کنترل آلودگی هوا (طرح جایگزین زوج و فرد) پرداختند.    

به گزارش تین‌نیوز در این جلسه که به ریاست مهرداد تقی­‌زاده و با حضور مدیران، متخصصین، اساتید دانشگاهی و کارشناسان حمل‌ونقل کشور در محل فدراسیون حمل‌ونقل و لجستیک ایران برگزار شد، موارد ذیل توسط معاون حمل‌ونقل ترافیک شهرداری تهران در خصوص طرح کنترل آلودگی هوا (طرح جایگزین زوج و فرد) بیان شد:

1. هدف این طرح، کنترل آلودگی هوا از طریق سیاست‌های مدیریت تقاضای سفر است.
2. اگر همه مردم آزاد باشند که در تمامی ساعات شبانه­روز آزادانه در تمامی بخش‌­های شهر تردد کنند، احتمالاً تمامی خودروسوارها بسیار راضی خواهند شد، ولی در این شرایط اوضاع معابر غیرقابل‌کنترل خواهد شد.
3. برای مطالعه این طرح، مهم‌ترین تجارب جهانی اجرای طرح تردد نوبتی (زوج یا فرد) و طرح قیمت­گذاری (طرح کاهش آلودگی هوا) بررسی شدند.
4. اکثر کشورهای توسعه‌یافته طرح قیمت­گذاری را به‌عنوان یک سیاست اجرایی جهت کنترل ترافیک کشور خود انتخاب کرده­اند و اکنون نیز در اکثر کشورهای آمریکای جنوبی و آسیای شرقی، تردد نوبتی اجرا می‌شود.
5. اجرای تردد نوبتی (طرح زوج یا فرد) به‌سادگی توسط نیروی پلیس راهنمایی و رانندگی قابل‌کنترل است.
6. دلایل ادامه طرح تردد نوبتی در کشورهای درحال‌توسعه، کمبود زیرساخت‌ها و هزینه‌های اجرایی طرح است.
7. زیرساخت و سخت­افزارهای شهر تهران، از وضعیت مناسبی جهت اجرای طرح کاهش آلودگی هوا برخوردار است.
8. طرح زوج یا فرد در سال 1384 و بر اساس آلودگی شدید هوای تهران، در یک جلسه اضطراری بررسی و تصمیم به اجرای موقت آن گرفته شد و این طرح فاقد هرگونه مطالعات بوده است.
9. عدم دستیابی به اهداف اولیه و کاهش اثرات مثبت اولیه آن به دلیل افزایش نرخ مالکیت خودرو، باعث افزایش دو برابری تعداد خودرو از زمان اجرای این طرح‌شده است و در حال حاضر در هرروز زوج یا فرد به‌اندازه‌ی کل زمان شروع طرح زوج یا فرد، خودرو در طرح تردد می‌کند.
10. در تجربه اجرای طرح ترافیک در سال قبل، علی­رغم کاهش درآمد شهرداری، در اثر اجرای این طرح، میزان ورودی به محدوده طرح ترافیک 22% کاهش یافت.
11.  معایب طرح زوج و فرد:

• کاهش اثرات مثبت طرح زوج یا فرد در تهران باگذشت زمان
• ناعادلانه بودن طرح زوج یا فرد (با توجه به تعداد پلاک‌ها و روزهای مجاز)
• رشد نرخ مالکیت سواری (بخشی از این رشد ناشی از طرح است)
• سنتی بودن شیوه اجرایی طرح زوج یا فرد به‌منظور کنترل آلودگی هوا باوجود فناوری‌های جدید و زیرساخت‌های موجود شهری

1. نکات مهم جهت افزایش اثرات طرح پیشنهادی:

• توجه ویژه به ساکنین محدوده‌های طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوای شهر تهران
• توسعه محسوس حمل‌ونقل همگانی به‌موازات محدود کردن سواری شخصی
• تقویت اطلاع‌رسانی درباره ابعاد، ویژگی‌ها و اثرات طرح

1. برای حفظ کارآمدی محدوده کنترل آلودگی هوا (زوج یا فرد سابق)، لازم بود سیاست اجرایی مورداستفاده در این محدوده تغییر یابد که با توجه به تجارب جهانی و مقایسه گزینه‌های مختلف، استفاده از سیاست قیمت‌گذاری می‌تواند کار آیی و اثربخشی مناسبی در این زمینه داشته باشد.
2. این طرح در تاریخ 1397/11/13 در شورای حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران مصوب گردید. بعدازآن نیز در تاریخ 1397/11/15 شورای شهر تصویب شد.
3. این طرح در مقایسه با طرح قبلی (زوج یا فرد) با توجه به اثرگذاری شاخص‌هایی مانند معاینه فنی برتر خودروها، ساعات غیر پیک ورود و خروج به محدوده و .... برای استفاده‌کنندگان حداقل 25 درصد کاهش هزینه خواهد داشت. این کاهش هزینه برای ساکنان محدوده کنترل آلودگی هوا با توجه به تخفیف در نظر گرفته‌شده برای آنان در طرح جدید، معادل 75 درصد است.
4. در طرح قبلی، خودروهای دارای پلاک فرد در هر فصل سال حداکثر 26 روز و خودروهای پلاک زوج نیز حداکثر 39 روز مجاز به تردد در محدوده بودند.
5. بر اساس طرح جدید، تعداد روزهای تردد مجاز هر خودروی پلاک تهران در هر فصل 20 روز مستقل از نوع پلاک زوج یا فرد خواهد بود و هر خودرو در صورت نیاز به بیش از 20 روز تردد در هر فصل، می‌تواند با پرداخت عوارض در محدوده تردد مجاز داشته باشد.
6. تعداد روزهای مجاز برای خودروهای با پلاک غیر تهران 15 روز در هر فصل خواهد بود.
7. روزهایی که خودروها عوارض ورود به محدوده طرح ترافیک اصلی را پرداخت می‌کنند، جزء سهمیه مجاز آن‌ها از محدوده­ی طرح آلودگی هوا محسوب نمی‌شود.
8. در راستای تشویق شهروندان به کاهش آلودگی هوا و در راستای اجرای طرح کاهش و ترغیب و تشویق شهروندان به استفاده از خودروهای پاک با حداقل آلایندگی، تمهیداتی برای دارندگان خودروهای معاینه فنی برتر لحاظ گردیده است:

• ارائه تخفیف 25 درصدی برای خودروهای دارای معاینه فنی برتر
• ارائه تخفیف 90 درصدی برای خودروهای برقی و هیبریدی

1. در همین ارتباط شهروندان نیز به‌خوبی استقبال کرده و از ابتدای سال بالغ‌بر 26 هزار خودرو غیرمشمول معاینه فنی جهت اخذ معاینه فنی برتر به مراکز شهر تهران مراجعه کرده‌اند.
2. با در نظر گرفتن اثرات اجتماعی اجرای طرح قیمت‌گذاری و ایجاد تسهیلات بیشتر برای شهروندان ساکن در محدوده‌ها، تخفیفات و امتیازاتی برای آن‌ها در نظر گرفته شد:

• اجازه یک‌بار خروج رایگان پیش از ساعت ۸:۳۰  صبح
• اجازه یک‌بار ورود رایگان پس از ساعت 17:00  عصر
• اعطای تخفیف ۵۰ درصدی عوارض برای تردد بین ساعات ۸:۳۰ صبح تا 17:00 عصر

1. 100 درصد عوارض حاصل از اجرای طرح ترافیک در حساب جداگانه‌ای صرف توسعه و تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی در راستای کنترل آلودگی هوا خواهد شد. وصولی سال 1397 از محل عوارض طرح ترافیک صرف موارد زیر شده است:

• خرید چند دستگاه اتوبوس دو کابین
•  ساخت بخشی از خطوط مترو
•  خرید قطعه توسط شرکت بهره‌برداری مترو
• بازسازی اتوبوس‌های مستعمل

1. اثرات اجرای طرح محدوده کنترل آلودگی هوا در هفته اول اجرا

• تردد ورودی به محدوده کنترل آلودگی هوا

• کاهش 24 درصدی متوسط ساعتی ورود به محدوده
• کاهش 16 درصدی ورود به محدوده در ساعت اوج صبح
• کاهش 18 درصدی ورود به محدوده در ساعت اوج عصر

• کاهش طول معابر دارای ترافیک سنگین

• کاهش 35 درصدی ترافیک معابر در داخل محدوده
• کاهش 6 درصدی ترافیک معابر خارج از محدوده