جدی شدن تقابل نفتی در خاورمیانه

​در اولین روز معاملات در بازار نفت پس از انفجارهای آرامکو، قیمت هر بشکه نفت به حدود 72 دلار رسید؛ اتفاقی که البته برخی از کارشناسان می‌گویند واکنش پیش‌بینی شده‌ای به رخدادهای اخیر بوده است. اما روز گذشته با اعلام خبر آزادسازی ذخایر نفتی کره جنوبی و امریکا قیمت نفت روند نزولی خود را آغاز کرد و تا زمان نگارش این گزارش یعنی ساعت 16 به 67 دلار و 79 سنت رسید.

به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، هر چند که احتمال افزایش جنگ نفتی در خاورمیانه و ترس از اقدام متقابل دیگری در خصوص کشورهای تولید‌کننده نفت در این منطقه، قیمت‌ها را همچنان بالا نگه داشته و اجازه ریزش بیشتر قیمت‌ها را نداد. با این حال قیمت‌ها آن‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، افزایش نیافت. تحلیلگران معتقدند قیمت هر بشکه نفت در محدوده 64 تا 67 دلار باقی می‌ماند و احتمال قیمت‌های بالاتر و به خصوص 100 دلار تقریبا وجود ندارد.

بازار نفت یک ماه دیگر چه می‌شود؟

مقامات سعودی پس از برآورد اولیه خسارت اعلام کردند که این کشور می‌تواند مقدار زیادی از تولید از دست رفته‌اش را در مدت زمان کوتاهی جبران کند اما بازگشت به مدار تولید و بازگرداندن 5.7 میلیون بشکه در روز قطعا هفته‌ها و ماه‌ها زمان می‌برد. تخمین اولیه نیز بین 5 تا 7 ماه است. اما اگر عربستان نتواند در مدت زمان تخمین زده شده تقاضای مورد نیاز بازار را تامین کند، سایر کشورهای تولیدکننده ذخایر نفتی خود را که برای مواقع بحران کنار گذاشته‌اند، روانه بازار می‌کنند.

چند ساعت پس از حمله پهپادها، آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که ذخایر نفتی کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی برای 60 روز کافی است. البته که این میزان شامل نفت داخل نفتکش‌ها نمی‌شود. با وجود اعلام آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر کافی بودن ذخایر، امریکا و کره جنوبی مجوزهای لازم را برای آزادسازی ذخایر نفتی صادر کردند. ژاپن نیز به تبعیت از این کشورها و بیم از ادامه‌دار شدن تنش‌ها در خاورمیانه، برای آزادسازی ذخایر نفت خود اعلام آمادگی کرد. وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن پیش‌تر گفته بود ذخایر نفتی ژاپن برای تامین 230 روز مصرف داخلی این کشور کافی است و وزارت اقتصاد ژاپن با آژانس بین‌المللی انرژی و سایر کشورها همکاری و نفت مورد نیاز را به بازار عرضه خواهد کرد و در صورت لزوم از ذخایر استراتژیک خود استفاده می‌کند.

از زمان تشکیل آژانس بین‌المللی انرژی در سال 1974 تا به امروز کشورها سه بار از ذخایر نفتی خود استفاده کردند. آخرین بار بعد از بهار عربی و قطع تولید نفت لیبی در سال 2011 بود که از ذخایر استراتژیک، 60 میلیون بشکه نفت خام و فرآورده برداشت شد. بیشترین میزان برداشت از ذخایر نفتی پس از حمله عراق به کویت در سال 1990 بود. در این سال آژانس بین‌المللی انرژی روزانه 2.5 میلیون بشکه نفت به بازار وارد می‌کرد.

خریداران نفت عربستان به دنبال فروشنده‌های دیگر

پس از حمله به آرامکو پالایشگاه‌های آسیا به دنبال جایگزینی برای عرضه نفت هستند. هر چند که تولیدکنندگان نفت امریکا تلاش خود را برای پر کردن جای عربستان می‌کنند‌، اما شرکت‌های نفت در حال برنامه‌ریزی برای ثبت سفارش‌های آتی نفت هستند تا کمبود احتمالا طولانی مدت در بازار نفت جبران شود. با وجود بازگشت سریع عربستان به مدار تولید و صادرات 3.9 میلیون بشکه نفت، بازارهای نفت همچنان 1.8 میلیون بشکه در روز کمبود دارد.

اقتصاددانان بر این باورند که اگر آرامکو نتواند به سرعت بازیابی شود یا هر اقدام نظامی دیگری در بزرگ‌ترین پالایشگاه عربستان انجام گیرد، قیمت‌ها باز هم بالا می‌رود اما نه به‌شدت سال‌های قبل.

تولید نفت در امریکا افزایش یافت

اداره اطلاعات انرژی امریکا پیش‌بینی کرد تولید نفت امریکا در ماه اکتبر 74 هزار بشکه در روز افزایش یابد که با این افزایش، رکورد تولید نفت شیل در این کشور به روزانه 8 میلیون و 843 هزار بشکه برسد.

افزایش تولید در مناطق نفتخیز امریکا به خصوص حوزه‌های پرمین و بیکن باعث شده که روسیه و عربستان در تولید نفت عقب‌تر از این کشور قرار بگیرند.

پیش‌بینی افزایش تولید نفت شیل در امریکا در حالی است که طی داده‌های مرکز اطلاعات انرژی سفارش برای نفت این کشور همچنین نرخ حمل و نقل برای انتقال محموله‌ها به سایر نقاط جهان، افزایش یافته است.

فیل فلین‌، تحلیلگر انرژی معتقد است با حمله به آرامکو، راه برای صادرات نفت خام امریکا هموارتر شده و احتمال می‌رود تولید این کشور نیز بیشتر از پیش‌بینی‌ها افزایش یابد.

اوپک و غیر اوپک نمی‌توانند جای خالی را در بازار پر کنند

امارات متحده عربی، کویت، روسیه، قزاقستان، الجزایر و‌ عمان‌ کشورهای عضو و غیر عضو اوپک هستند که می‌توانند ذخایر مازاد خود را برای تنظیم بازار برداشت کنند. طبق گزارش‌های رسمی این کشورها که به تیم نجات معروف هستند، می‌توانند تا یک میلیون و 200 هزار بشکه نفت در روز به بازار تزریق کنند. با فرض اینکه بازگشت عربستان به وضعیت قبلی ماه‌ها طول بکشد، 4.5 میلیون بشکه نفت در روز در بازار کمبود عرضه وجود دارد.

با وجود محدودیت اوپک و غیراوپک در پر کردن جای عربستان، امریکا یک گزینه جدی به شمار می‌رود. تولید ماه آگوست امریکا 12 میلیون و 370 هزار بشکه نفت در روز و ظرفیت تولیدش نیز 12 میلیون و 500 هزار بشکه در روز است. برای افزایش تولید روزانه بیش از 10 پایانه صادراتی جدید تعریف شده که می‌تواند 8 میلیون بشکه نفت در روز را تحویل دهد. اما تا سه یا چهار سال دیگر عملیاتی نمی‌شود. زیرساخت‌های صادراتی در هر کشوری عامل محدودکننده برای افزایش تولید است. امریکا نیز با این مشکل روبرو است و بعید است با وجود تزریق ذخایر نفتی و افزایش ظرفیت تولید، بتواند 5 میلیون و 700 هزار بشکه نفت در روز را پاسخ دهد. حد افزایش ظرفیت تولید امریکا 475 هزار بشکه در روز است که اگر با ظرفیت اوپک و غیر اوپک ترکیب شود، به یک میلیون و 675 هزار بشکه در روز می‌رسد. در این صورت باز چهار میلیون و 25 هزار بشکه کمبود در بازار وجود دارد.

حوادث بر قیمت نفت تاثیر ندارد

حوادث ماه‌ها و هفته‌های اخیر از تحریم ایران و ونزوئلا تا حمله به نفتکش‌ها و آرامکو، قیمت‌های نفت را آن گونه که باید نه تنها افزایش نداد بلکه پس از برآورد میزان خسارت وارده به آرامکو و پیش‌بینی 5 تا 7 ماه برای بازگشت به چرخه تولید این غول انرژی، قیمت‌ها روند نزولی خود را آغاز و در معاملات دیروز به 67 دلار رسید.

شاید مهم‌ترین دلیل این تاثیر در افزایش تولید نفت توسط امریکا باشد که باعث کاهش سلطه بر بازار نفت و تمرکززدایی از مهم‌ترین کارتل نفتی جهان، یعنی اوپک شد. این مهم را می‌توان در تمدید توافق اوپک پلاس برای کاهش تولید و تاثیر کم آن بر قیمت نفت مشاهده کرد.

دلیل دیگر کاهش تقاضای جهانی نفت است که از نااطمینانی آینده اقتصادی نشات می‌گیرد. پس از شروع جنگ تجاری و تعدیل پیش‌بینی‌ها از رشد اقتصادی و کاهش همگرایی در جهان، تقاضای انرژی نیز کم شد و تا به امروز و بر اساس برخی تخمین‌ها تا 2020 نیز ادامه می‌یابد. با وجود اینکه 5 درصد از عرضه نفت در جهان یک شبه از بین رفت و قیمت‌ها تنها چند روز پس از آن افزایش یافت، به نظر می‌رسد حوادث و اتفاقات نظامی و سیاسی تاثیر خود را بر قیمت نفت از دست داده‌اند و تغییر در عرضه حتی به صورت ناگهانی قیمت نفت را تغییر نمی‌دهد.

با وجود اینکه 5 درصد از عرضه نفت در جهان یک شبه از بین رفت و قیمت‌ها تنها چند روز پس از آن افزایش یافت، به نظر می‌رسد حوادث و اتفاقات نظامی و سیاسی تاثیر خود را بر قیمت نفت از دست داده‌اند و تغییر در عرضه حتی به صورت ناگهانی قیمت نفت را تغییر نمی‌دهد.

با وجود محدودیت اوپک و غیراوپک در پر کردن جای عربستان، امریکا یک گزینه جدی به شمار می‌رود. تولید ماه آگوست امریکا 12 میلیون و 370 هزار بشکه نفت در روز و ظرفیت تولیدش نیز 12 میلیون و 500 هزار بشکه در روز است. برای افزایش تولید روزانه بیش از 10 پایانه صادراتی جدید تعریف شده که می‌تواند 8 میلیون بشکه نفت در روز را تحویل دهد. اما تا سه یا چهار سال دیگر عملیاتی نمی‌شود.