عربستان فروش سهام شرکت 1500 میلیارد دلاری آرامکو را کلید زد

آرامکو سودده‌ترین شرکت جهان با متوسط سودآوری 3519 دلار در هر ثانیه، روز گذشته سهام خود را عرضه کرد.

به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، با وجود ریسکهای سیاسی و استراتژیک برای شرکت‌های نفتی در خاورمیانه، اما طبق پیش‌بینی‌ها آرامکو می‌تواند از حدود 2 درصد سهمی که در بورس عرضه می‌کند به درآمدی بین 20 تا 40 میلیارد دلار دست یابد. برخی بانکداران سعودی معتقدند به دلیل اینکه این شرکت جزو سودده‌ترین شرکت‌ها به انتخاب مجله فورچون و عملکردشان در بورس وال‌استریت است، سهامش تا 1.5 هزار میلیارد دلار نیز ارزش‌گذاری می‌شود. قرار است نتایج عرضه این سهام یک هفته دیگر در رسانه‌ها اعلام شود.

عرضه سهام این غول نفتی که پس از سال‌ها تاخیر روز گذشته انجام شد، نقطه عطفی در تاریخ اقتصاد متکی به نفت عربستان است. نکته‌ای که یاسر الرمیان، رییس آرامکو نیز ضمن اشاره به آن گفت: «امروز نقطه عطفی مهم در تاریخ شرکت و پیشرفت مهم در جهت ارایه برنامه چشم‌انداز عربستان‌سعودی و ارایه طرحی برای تنوع و رشد اقتصادی پایدار است.» طبق آمارهای رسمی، آرامکو 11.6 میلیون بشکه نفت در روز برداشت می‌کند و ذخایر 227 میلیون بشکه‌ای نیز دارد که می‌تواند به اندازه 52 سال دیگر نفت صادر کند. ارایه این آمارها در حالی است که عربستان درصدد اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذاران بالقوه برای خرید سهام آرامکو در میانه جنگ تجاری و بیم کاهش بیشتر قیمت نفت است. اما عرضه سهام آرامکو نکته دیگری نیز دارد و آن نحوه «کنترل» بازار نفت توسط عربستان است. اگر عرضه سهام آرامکو طی روزها و ماه‌های آتی بیشتر شود، به معنای گذار عربستان از اقتصاد متکی به نفت است. این امر می‌تواند حساسیت‌های این کشور بر قیمت نفت را کاهش دهد.

خصوصی کردن صنعت نفت برای افزایش رفاه

پس از مدت‌ها گمانه‌زنی و گذشت حدود 50 روز از حمله به تاسیسات آرامکو که منجر به اختلال بزرگ در تولید نفت خام و کاهش 5.6 میلیون بشکه‌ای نفت توسط عربستان شد، روز گذشته سهام آرامکو به بورس عرضه شد.به‌نظر می‌رسد این بزرگ‌ترین فروش سهام شناور در تاریخ جهان باشد. عرضه‌ای که می‌تواند آنقدر وسوسه برانگیز باشد که پای بسیاری از سرمایه‌داران بین‌المللی را به رینگ بورس باز کند هر چند کارشناسان قیمت این سهام را بسته به میزان علاقه سرمایه‌گذاران می‌دانند اما آنچه مشخص است‌، درآمد چند ده میلیاردی عربستان از فروش سهام این شرکت است. محمد بن سلمان درصدد است با عرضه سهام این شرکت با نفوذ و قدرتمند نفتی راه را برای انجام اصلاحات بیشتر همچنین بالا بردن رفاه کشورش هموار کند.

کنترل، کلید واژه مهم در بازار نفت

در میانه ملی شدن نفت ایران و در زمانی که انگلیس نگران از دست رفتن سهمش از مناطق نفتخیز در جنوب کشور بود، بسیاری از تاریخ‌نگاران بر این موضوع تاکید داشتند که ریشه مخالفت‌های لندن با این طرح در واقع کاهش سهم نفت انگلیس و کشورهای هم‌پیمانش از خاورمیانه و به خصوص ایران بود. اما برخی دیگر از پژوهشگران نیز به این نکته اشاره دارند که ریشه تمامی این اقدامات نه از دست رفتن «سهم» که از بین رفتن «کنترل» این کشور بر منابع عظیم نفتی ایران بوده است.

یرواند آبراهامیان در کتاب «کودتا» بارها بر واژه «کنترل» تاکید کرده و آن را سر منشأ تمام مخالفت‌ها با ملی شدن نفت ایران می‌داند. ویلیام راجر، نویسنده مهم‌ترین کتاب‌ها درباره بحران رابطه انگلیس و ایران نیز چنین استدلال می‌کند که بریتانیا اصل ملی شدن را پذیرفته بود؛ مصالحه با ایران از اساس دست نیافتنی بود زیرا مهم‌ترین کانون مناقشه در برابر ملی شدن صنعت نفت ایران، پاسخ به این پرسش‌ها بود که« چه کسی کنترل صنعت نفت ایران از اکتشاف تا صادرات را در اختیار می‌گیرد؟» از نظر ایران ملی شدن یعنی کنترل کامل بر تمام مراحل و از نظر بریتانیا این امر نباید اتفاق می‌افتاد. چرا که از دست رفتن کنترل غربی‌ها در دهه 30 شمسی به معنی تسری این امر به کشورهای نفت‌خیز کمتر توسعه یافته و خیزش آنها علیه کشورهای توسعه یافته در بازار نفت بود. به همین دلیل مسائلی همچون تحریم نفت ایران و کودتا علیه دولت مصدق به وجود آمد.

«کنترل» بر منابع و بازار نفت آنقدر مهم است که بسیاری از کشورها از جمله امریکا و عربستان برای به دست آوردن آن از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنند. مدعای این گزاره در تحریم ایران و ونزوئلا برای کاهش سهم‌شان در بازار و اجبار مشتری‌های نفت این دو کشور به خرید نفت از امریکا و عربستان است.

افزایش حضور بخش خصوصی در صنعت نفت عربستان

آرامکو شرکتی امریکایی- عربستانی بود که پس از مدتی ملی و به عربستان واگذار شد. زمان آغاز به کار این شرکت به سال 1933 برمی‌گردد. سالی که عربستان طی موافقتنامه‌ای امتیاز اکتشاف نفت در عربستان را به شرکت استاندارد اویل کالیفرنیا واگذار کرد. بعد از گذشت سه سال از انعقاد قرارداد، این شرکت نتوانست توفیقی در اکتشاف نفت ایجاد کند به همین دلیل 50 درصد از قرار داد را به نفت تگزاس منتقل کرد.

در سال 1944 و چند سال پس از اکتشاف میدان نفتی که 1500 بشکه نفت در روز نفت تولید می‌کرد، به شرکت عربستانی - امریکایی آرامکو تغییر نام داد. در دهه 1950 و پس از سودآوری این شرکت در تولید و صادرات نفت، ملکعبدالعزیز بن آل سعود با تهدید این شرکت را وادار ساخت که سودش را به صورت 50 - 50 بین عربستان و امریکا تقسیم کند.

طی 30 سال و با به کار بستن انواع تهدیدات و اقدامات، سرانجام این شرکت در سال 1980 به صورت 100 درصد به عربستان منتقل شد و 8 سال بعد نیز به شرکت سعودی آرامکو تغییر نام داد. تا پیش از عرضه سهام آرامکو در بورس، این شرکت کاملا به دولت عربستان تعلق داشت و بخشی از سود آن‌که در سال حدود سه میلیارد و 608 میلیون دلار تخمین زده می‌شود، صرف امور زیربنایی و توسعه صنعت می‌شد.

با عرضه سهام و ورود سرمایه‌داران بین‌المللی به آرامکو، علاوه بر اینکه انتظار می‌رود عربستان از مرحله اقتصاد نفتی گذر کند، می‌تواند «کنترل» خاندان سعودی بر مهم‌ترین منبع درآمدی کشورشان نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. هر چند برای هر گونه نتیجه‌گیری در خصوص تغییرات احتمالی در ماهیت شرکت آرامکو زود است اما باید به این نکته توجه کرد که صنعت نفت برای کشورهای خاورمیانه به مثابه سلاحی سیاسی و اقتصادی است که نمی‌توان از سایه آن خارج شد. از سوی دیگر نباید از این نکته غافل شد که خصوصی‌سازی بخشی از این شرکت، می‌تواند به چالاکی این شرکت دولتی به خصوص در شرایط کاهش قیمت نفت یا حمله به تاسیسات نفتی کمککند.

هر چند در خبرها عنوان شده سهامی که آرامکو در بورس عرضه می‌کند تا 2 درصد است اما همین حجم اندکنیز می‌تواند تا 40 میلیارد دلار از درآمد آرامکو را دستخوش تغییرات کند. چنانچه عرضه سهام آرامکو نتیجه‌بخش باشد، بعید نیست خاندان سلطنتی عرضه بخش دیگری از سهام را در دستور کار قرار دهند. هر چه سهام بیشتری از ارامکو عرضه شود، بخش بزرگ‌تری از آن به دست سرمایه‌داران خارجی می‌افتد. این امر می‌تواند بر موضع‌گیری‌های عربستان در خصوص میزان تولید و قیمت نفت تاثیراتی بگذارد.