چالش عراق و عربستان در مقابل روسیه

گروه اقتصادی

از امروز صد و هفتاد و هفتمین نشست رسمی اوپک در وین آغاز شد. قرار است در دو روز تصمیماتی در خصوص روند تولید نفت گرفته شود. با توجه به گسترده بودن سایه جنگ تجاری و تاثیر آن بر بازار نفت به نظر می‌رسد خروجی این نشست قیمت نفت را کمتر از قبل تحت تاثیر قرار می‌دهد اما می‌تواند در به تعادل رساندن بازار نفت و کاهش سطح اشباع عرضه آن موثر باشد.

به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، نکته جالب توجه این نشست داغ بودن بازار گمانه‌زنی تصمیم آتی اوپک بیش از هر زمان دیگری است. به گونه‌ای که تاکنون و با گذشت کمتر از 24 ساعت از شروع روز نخست نشست، بارها اخبار کاهش بیشتر تولید نفت توسط اوپک و غیراوپکی‌ها تایید و تکذیب شد. هرگونه تصمیم‌گیری در این نشست تحت تاثیر دو چالش است. اول پیش‌بینی کاهش تقاضای نفت به دلیل ابهام در خصوص آینده اقتصادی جهان و نامعلوم بودن مذاکرات میان چین و امریکا و دوم‌ افزایش تولید نفت شیل که می‌تواند سهم و تاثیرپذیری اوپک در بازار نفت را دستخوش تغییر قرار داده و کم کند. با توجه به چالش‌های گفته شده‌، بر خلاف نشست قبلی اوپک که عمده کارشناسان بر ادامه کاهش تولید توسط این گروه تاکید داشتند، نتیجه‌گیری قطعی در خصوص خروجی آن تقریبا غیرممکن است.

نکته دیگر این نشست در تضاد اظهارات برخی وزرای نفت کشورهای حاضر است. در حالی که گفته می‌شود عراق با پیشنهاد تازه‌ای برای کاهش بیشتر تولید آمده که موافقت اعضای کلیدی این کارتل مهم نفتی را نیز کسب کرده، الکساندر نواک همچنان تاکید دارد که مسکو به جمع‌بندی نرسیده اما درصدد ادامه همکاری با اوپک است. البته به نظر می‌رسد روسیه به دلایلی همچون افزایش صادرات نفت به چین و حواشی مربوط به آلودگی در خط لوله انتقال نفت و اجبار به پرداخت غرامت به پالایشگاه‌های آسیب دیده، در نظر دارد نفت بیشتری تولید کند تا جبران هزینه‌ها و آسیب‌ها باشد. از سوی دیگر کشورهای تحت تحریم نیز بر این موضوع تاکید دارند که باید از هر گونه الزام برای کاهش تولید، معاف باشند. نکته دیگر در این است که تا پیش از برگزاری نشست هیچ دسترسی به وزرای نفت حاضر در وین وجود ندارد.

با وجود مسائلی همچون جنگ تجاری و افزایش تولید نفت شیل، به نظر می‌رسد تا دقایق آخر هیچ‌کس نمی‌تواند خروجی این نشست را پیش‌بینی کند، هر چند به نظر می‌رسد کاهش بیشتر تولید محتمل‌ترین گزینه باشد.

چرا کاهش تولید خطرناک است؟

سه سال از همکاری اوپک و غیراوپک به رهبری روسیه برای به تعادل رساندن بازار نفت و افزایش قیمت‌ها می‌گذرد. در تمام این مدت تولیدکنندگان با پایبندی به توافق کاهش تولید سعی در حفظ سهم نفت بازار و همچنین افزایش قیمت‌ها داشتند اما سال گذشته و با افزایش تولید نفت شیل توسط امریکا، معادلات به گونه دیگری رقم خورد، چراکه امریکا با عرضه نفت بیشتر و تامین نیاز مشتری‌های اوپک و اوپک پلاس، نقش این کارتل نفتی در بازار انرژی و همچنین قیمت نفت را با چالش جدی مواجه کرد.

از سوی دیگر، عمده کشورهای تولیدکننده که خواهان به تعادل رسیدن بازار نفت هستند، بودجه‌ای وابسته به قیمت نفت دارند. گفته می‌شود کشورهایی مانند عراق و عربستان خواهان کاهش بیشتر تولید برای افزایش قیمت‌ها و تامین بودجه مورد نیازشان هستند. از سوی دیگر ایران به دلیل تحریم و کاهش صادرات نیز خواهان افزایش قیمت‌ها برای پوشش هزینه‌های تولید نفت و بالا رفتن عایدی‌های آن برای جبران کسری بودجه است.

سه سناریو پیش روی کشورها

پیش از برگزاری نشست اوپک بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران نفتی نتیجه نشست اخیر را در سه سناریو خلاصه کردند. اول، کاهش بیشتر تولید در حدود یک میلیون و 600 هزار بشکه است. حمایت‌کننده از این سناریو عربستان و عراق هستند. عربستان پس از گذشت سه ماه از حمله پهپادهای یمنی به آرامکو، نه تنها نتوانست به مدار قبلی تولید بازگردد، بلکه عرضه سهامش نیز با بی‌میلی سرمایه‌گذاران خارجی روبه‌رو شد به گونه‌ای که شاهزادگان سعودی را ملزم به خرید سهام آرامکو کرد. همین امر احتمال کاهش بیشتر کسری بودجه عربستان را بیش از پیش تقویت می‌کند. از سوی دیگر ناآرامی‌های اخیر عراق نیز می‌تواند بر تولید و صادرات این کشور تاثیر بگذارد. مقامات عراقی می‌دانند خواسته معترضان تنها با استعفای عادل عبدالمهدی محقق نمی‌شود و اگر اعتراض‌ها ادامه یابد، هدف بعدی معترضان حمله به تاسیسات نفتی برای تحت فشار قرار دادن دولت است. طبق گزارش‌های رسمی معترضان جاده منتهی به پنج میدان نفتی در بصره را بسته‌اند و اگر خواسته‌شان مبنی بر توجه بیشتر به مناطق نفتخیر و ایجاد امکانات رفاهی برای آنها محقق نشود، چه بسا به سمت و سوی در دست گرفتن میدان‌های نفتی پیش روند.

به نظر می‌رسد وزیر نفت عراق نیز بر این امر واقف است که اگر بصره به دست مخالفان بیفتد، می‌تواند بر تولید روزانه 5 میلیون بشکه نفت تاثیر بگذارد. از سوی دیگر باید نگران به خطر افتادن سرمایه‌گذاری چندصد میلیارد دلاری روسیه و چین برای توسعه میدان‌های نفتی نیز باشد. نباید از این نکته غافل شد که عربستان و عراق نیاز به نفت در محدوده قیمتی 60 تا 70دلار دارد و برای رسیدن به آن از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنند. یکی از این راه‌ها الزام کشورها به خصوص روسیه برای پایبندی به توافق یا کاهش بیشتر تولید است.

اما روسیه مهم‌ترین مخالف این سناریو است. طبق آخرین گزارش اوپک، روسیه تنها کشوری است که به توافق کاهش تولید پایبندی کامل نداشته و تولیدش در ماه گذشته میلادی افزایش یافت. عربستان ناراضی از شرایط موجود تلاش می‌کند با توافق کاهش بیشتر تولید جلوی افزایش درآمد روسیه از قبل عدم پاییندی به توافق اوپک پلاس را بگیرد. هر چند واگیت الکپروف، مدیرعامل اویل روسیه دومین تولیدکننده بزرگ نفت در روسیه معتقد است، کاهش بیشتر تولید در فصل زمستان کار عاقلانه‌ای نیست.

تمدید توافق فعلی، مطلوب هیچ ‌کس

عدم پایبندی روسیه به عنوان رهبر غیراوپکی‌ها به توافق کاهش تولید و ارسال سیگنال‌های متفاوتی به بازار نفت این گمانه را تقویت می‌کند که خواسته روسیه تمدید توافق فعلی و چه‌بسا پایان توافق است. این سناریو دوم است. چندی پیش الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه در خصوص مواضع مسکو در خصوص هر گونه تغییری در تولید نفت گفت: «مسکو هنوز به قطعیت نرسیده و باید صبر کرد اما فکر می‌کنم ماهیت جلسات قطعا سازنده خواهد بود.» هر چند نواک بارها از رصد بازار برای تصمیم‌گیری در نشست آخر سال اوپک صحبت کرد‌ اما دو هفته پیش ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه بر همکاری بیشتر با اوپک تاکید کرد. روسیه به خوبی می‌داند برای افزایش سهم نفتش در بازار باید به همکاری خود با اوپک ادامه دهد و در جهت جلب رضایت اعضای آن برآید. نمونه این مدعا دلجویی نواک از بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پس از اعتراض او برای اعلام تداوم کاهش تولید توسط روسیه و عربستان در حاشیه اجلاس G20 بود.

توقف توافق، مرگ اتحاد اوپک و غیراوپک

سناریوی بدبینانه و بسیار دور از ذهن نیز عدم توافق بر کاهش تولید و به پایان رسیدن آن در مارس 2020 است. هر چند این سناریو در تمام سه سالی که از اتحاد اوپک و غیراوپک می‌گذرد، هیچ‌وقت به صورت جدی در محافل رسمی و رسانه‌ای دنبال نشد، اما به عنوان یکی از گزینه‌های پیش روی اعضا مطرح است.‌