یارانه یلدایی به چه کسانی تعلق نمی‌گیرد؟

اجرای طرح کالابرگ الکترونیک در سال جاری منتفی است، چراکه از نظر منطقی و عملی امکان اجرای این طرح و حذف یارانه نقدی فعلاً وجود ندارد و مردم برای پوشش بخشی از تورم تحمیلی بر اقتصاد خانوار مبتنی بر این یارانه ماهانه، برنامه ریزی کرده اند.

این جملات را عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس گفت آن هم در واکنش به خبر منتشر شده در روزهای اخیر مبنی بر شروع زودهنگام اجرای آزمایشی طرح کالابرگ الکترونیک در یکی از استان های جنوبی و سراسری شدن آن پس از اجرای آزمایشی یک ماهه.

محسن زنگنه با تأکید بر اینکه اجرای آزمایشی یک ماهه در یک استان فقط برای سنجش زیرساخت های فنی این طرح است و برای این سنجش هم نیازمند صرف چند ماه زمان هستیم. او در همین حال به وجود منافذ و خلأ های متعدد در کالابرگ الکترونیک ازجمله نحوه تأمین منابع و توزیع کالاهای یارانه ای و چگونگی جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی از این کالابرگ اشاره می کند که هنوز هیچ یک از این ابهام ها برای دولت و مجلس رفع نشده است.

زنگنه می گوید: در مرحله آزمایشی، قرار نیست منابع مالی خاصی به آن تزریق شود و فعلاً دولت در حال بررسی است که آیا امکان اجرای طرح برای توزیع بسته های حمایتی را دارد یا نه. بر همین اساس اجرای طرح بی شک در سال جاری منتفی است و برای سال آینده هم باید دید در لایحه بودجه ای که هنوز به مجلس نیامده، دولت چه تدبیری اندیشیده است.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با تأکید بر اینکه نمی شود یارانه۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار تومانی که بخشی از تورم سنگین فعلی را پوشش می دهد، ناگهانی قطع کرد، اضافه می کند: دولت با آزمایش این طرح در یک استان می خواهد به قطعیت برسد که آیا می تواند در سال جاری یا سال آینده علاوه بر یارانه نقدی ماهانه، به تمام مردم یا بخشی از جامعه یارانه ای اضافه در قالب کالابرگ اختصاص دهد یا نه.

وی خاطرنشان می کند: بحث اجرای طرح کالابرگ الکترونیک زمانی مطرح شد که لازم بود دولت برای مراقبت از معیشت مردم، بسته های حمایتی فقط در حوزه کالاهای اساسی و غذایی ارائه کند که متأسفانه آن زمان اجرا نشد و امروز منطقاً و عملاً امکان اجرای آن سلب شده است.

وی در پاسخ به اینکه به هر صورت اجرای این طرح در سال آینده هم هزینه مالی سنگین بر دولت و کشور تحمیل می کند و محل تأمین منابع آن نامشخص است، می گوید: برای پاسخ به چنین پرسش هایی باید منتظر لایحه بودجه سال آینده بمانیم.

این امکان وجود دارد که مبلغ مشخصی به یارانه نقدی ماهانه افراد اضافه شود که فقط همین مبلغ اضافه شده به عنوان کالابرگ برای تأمین کالاهای اساسی مردم اختصاص یابد که این موضوع هم نیازمند دیدن زیرساخت های فنی لازم برای پرکردن منافذ احتمالی طرح است.

کالابرگ فعلاً پرمنفذ و پرحاشیه است

وی در توضیح مهم ترین حواشی و منافذ احتمالی کالابرگ الکترونیک حتی در کنار یارانه نقدی ماهانه، می گوید: اگر دولت منافذ را نبیند، کالابرگ خالق مشکلات جدیدی خواهد شد. مثلاً نحوه تأمین و توزیع کالاها بسیار مهم است.

هنوز معلوم نیست دولت می خواهد مانند دوران توزیع کوپن، کالاها را تأمین و از طریق شبکه توزیع و توزیع کنندگان به دست گروه های هدف برساند یا مردم با مراجعه به فروشگاه ها همان کالاهای تعیین شده را تهیه می کنند و بخشی از هزینه این خرید به صورت یارانه از کارت شهروندان تأمین می شود.

وی ادامه می دهد: در این میان با توجه به تنوع بالای فروشگاهی در کشور امکان سوءاستفاده از کالابرگ زیاد است و دولت باید تدبیری بیندیشد که فروشگاه ها مثلاً «آدامس» به مردم نفروشند، اما در سامانه آن را کالای اساسی ثبت کنند. به باور وی، در حال حاضر ابهام در نحوه اجرا، مدیریت و نظارت بر طرح کالابرگ الکترونیک برای دولت و مجلس به قدری بالاست که به طور قطع امکان اجرای آن دست کم در سال جاری منتفی است.

در ۷ ماه گذشته یارانه نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی ۲۰ تا ۲۲ هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می شود و انتظار می رود که این ماه هم یارانه نقدی در همین بازه زمانی واریز شود. اما آنگونه که وزیر اقتصاد اعلام کرده یارانه یلدایی به تمام ۹ دهک درآمدی تعلق نمی گیرد و یارانه برخی از افراد قطع می شود.

هفته گذشته بود که احسان خاندوزی از اتمام آزمایشی طرح کالابرگ الکترونیک خبر داد و گفت مقدمات کار فراهم شده، روند آزماشی اجرای طرح کالابرگ انجام شده و قرار است یارانه یکی از استان ها قطع شود و مردم این استان به جای یارانه نقدی، کالابرگ دریافت کنند.

اما یارانه نقدی دیگر استان ها به قوت خود باقی است و پرداخت می شود.

پس از آن بود که سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس اعلام کرد یارانه استان هرمزگان از آذرماه قطع می شود. بر این اساس می توان گفت یارانه یلدایی آذرماه استان هرمزگان کلا قطع می شود و مردم کالابرگ دریافت می کنند.

پرداخت آخرین یارانه دولت رئیسی

در صورت صحت حرف خاندوزی، یارانه آذرماه آخرین یارانه نقدی است که مردم دریافت می کنند و بعد از این یارانه یلدایی، مردم سراسر کشور مجبور به دریافت کالابرگ هستند.

البته دولت چندان با پرداخت کالابرگ موافق نیست و بیشتر مدافع پرداخت یارانه نقدی است. حتی رئیس سازمان برنامه و بودجه هم گفته بود که سال آینده دولت یارانه ۴۰۰ هزار تومانی پرداخت می کند.

پیش از این هم دولت مخالفت خود با توزیع کالابرگ را اعلام کرده و حتی تلویحا گفته بود که اعتبار لازم برای پرداخت کالابرگ را ندارد. چون باید کالاها را با قیمت شهریور ۱۴۰۰ به مردم بدهد، اما همه کالاها از شهریور سال گذشته تاکنون رشد چند صد درصدی داشته اند و دولت برای پرداخت یک سبد کالایی باید بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان هزینه کند.

از طرفی بسیاری از مردم هم می گویند مایل به دریافت یارانه نقدی هستند تا خودشان برای نحوه هزینه کرد آن برنامه ریزی کنند نه آنکه دولت به جای آن ها تصمیم بگیرد که یارانه آن ها صرف خرید چه کالایی شود.

برخی معتقدند که دولت بر اساس بودجه سال جاری موظف به پرداخت یارانه نقدی است، اما این احتمال وجود دارد که در لایحه پیشنهادی بودجه سال ۱۴۰۲، دولت به سمت پرداخت یارانه نقدی برگردد و آن را توزیع کند.

پیش از این هم برخی از اقتصاددانان اعلام کرده بودند که اصولا زمانی که دولت بین مردم پول یا همان یارانه نقدی توزیع می کند به سادگی نمی تواند آن را حذف کند و باید به پرداخت آن ادامه بدهد.