گول تبلیغات بانک ها را نخورید؛ قرار نیست به خانوارها وام بدهند؛ اگر هم بدهند دولاپهنا حساب می کنند

تازه این در حالی است که معمولاً بنگاه های بزرگ می توانند منابع مالی از طریق بازار سرمایه یا در قالب طرح هایی مانند اوراق گام دریافت کنند اما مردم عادی، بدون دانش و سرمایه کافی، امکان ورود به بازار سرمایه را ندارند.

این میزان سپرده بنا به مدت بازپرداخت بین ۷۵۰ میلیون تومان تا ۶ میلیارد تومان متفاوت است. با این حال، سیاستگذار همواره بانک ها را به اعطای تسهیلات به مشتریان حقیقی تشویق کرده؛ گاه حتی پا را کمی فراتر گذاشته و برخی بانک ها را مجبور به اعطای وام می کند. وام هایی که مردم می گویند تقریباً هیچ دردی از آنان را دوا نمی کند. افرادی که در دهک های کم درآمد هستند، اساساً توانایی فراهم کردن شرایط دریافت وام را ندارند. آن هایی که به هر سختی ای که شده شرایط را فراهم می کنند، معتقدند این وام ها بیشتر، پاسخی نصفه ونیمه برای رفع عطش نقدینگی خانواده هاست؛ زیرا تورم بیش از ۵۰ درصدی، قدرت خرید آنان را به شدت کاهش داده است. در واقع، حقیقت این است که مردم وام می گیرند تا پول پیش خانه دهند، ماشین پیش خرید کنند، شهریه دانشگاه بدهند، مغازه اجاره کنند یا لوازم خانگی بخرند. اقتصاددانان دلیل همه این مشکلات را دخالت سیاست گذار در نظام پولی می دانند؛ دخالتی که به اسم حمایت از خانوارها، اغنیا را غنی تر و فقرا را فقیرتر می کند.

تسهیلات مجازیِ غیرحقیقی

یکی از بانک های نیمه خصوصی، در سایت خود اطلاع رسانی کرده است: «تمامی مشتریان حقیقی، می توانند با افتتاح حساب قرض الحسنه پس انداز و سپرده گذاری در حساب مذکور به مدت حداقل سه ماه، متناسب با میزان سپرده خود، تا سقف ۵۰۰ میلیون ریال تسهیلات قرض الحسنه با بازپرداخت حداکثر ۳۶ماهه دریافت کنند.» ولی کارمند باجه تسهیلات همین بانک توضیح می دهد که آن ها اساساً طرحی برای اعطای وام به مردم عادی ندارند.

می پرسم: «پس تسهیلاتی که تبلیغ می کنید به چه صورت پرداخت می شود؟» جواب می دهد: «این تسهیلات به صورت سرمایه گذاری بر پروژه ها و ایده های نوآورانه استارتاپی است.»

گشت و گذار در ساختمان بانک ها نشان می دهد بانک مذکور، تنها مورد این چنینی نیست. از مسئول باجه اعتبارات یک بانک دیگر سوال می کنم: «ببخشید با سپرده گذاری ۵۰۰ میلیون تومان پول، می توانم چقدر وام بگیرم؟» پاسخ می شنوم که اساساً چنین طرحی ندارند و وام نمی دهند.

تناقض میان اطلاعات سایت و پاسخ های کارمندان باجه اعتبارات، گیج کننده است؛ برای همین نیز تصمیم می گیرم در بانک بعدی مستقیم به سمت رئیس شعبه بروم. این بانک، به ارائه تسهیلات اعتباری با شرایط مطلوب و ویژه مشهور است؛ سر می چرخانم و خیلی زود میز رئیس شعبه را می یابم و امیدوارم این بار دیگر با تناقض اطلاعات سایت و داده های کارمندان بانک مواجه نشوم. از او می پرسم: «اگر ۵۰۰ میلیون تومان پول داشته باشم، تا سقف چه مبلغی می توانم وام بگیرم؟» پاسخ می دهد: «اگر پنج ماه پول خود را در بانک بخوابانی، تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان امکان وام گرفتن داری. از طرفی، سود بازگشت پول، چهار درصد و بازپرداخت، سه ماهه و ۱۰ ماهه، بر اساس میانگین موجودی حساب قرض الحسنه پس انداز است. اینجا دست کم زیر وعده تسهیلات دهی نمی زنند. هرچند بازپرداخت سه ماهه و ۱۰ ماهه کار را برای تسهیلات گیرنده بسیار دشوار می کند و با این شرایط از خیر گرفتن وام می گذرند.

وام نمی دهیم!

بانک دیگری می گوید که امکان ارائه وام به مشتریان حقیقی خود را ندارند و نمی توانند تسهیلاتی در قالب وام به افراد حقیقی اعطا کنند. بانک بعدی هم عیناً همین دیکته نانوشته را با عبارت متفاوت تکرار می کند. رئیس شعبه بانک بعدی با تاکید می گوید که در حال حاضر، اصلاً امکان اعطای تسهیلات به افراد حقیقی را ندارند.

مبلغ قسط وام، بیشتر از حداقل حقوق کار یک ماه

معامله شش میلیاردی برای ۳۰۰ میلیون تومان

یک بانک دیگر نیز وام قرض الحسنه ۳۰۰ میلیون تومانی با کارمزد چهار درصد ارائه می دهد. این وام نیاز به یک ضامن دارد و فرد متقاضی می تواند امتیاز آن را به فرد دیگر نیز منتقل کند. دوره های بازپرداخت این وام نیز، شش ماهه، ۱۲ ماهه، ۱۸ ماهه، ۲۴ ماهه، ۳۰ ماهه، ۳۶ ماهه، ۴۲ ماهه، ۴۸ ماهه، ۵۴ ماهه و ۶۰ ماهه است. با وجود این، متصدی بانک توضیح می دهد که اگر کسی بخواهد وام ۳۰۰ میلیون تومانی دریافت کند، باید در ابتدا شش میلیارد تومان سپرده بدون سود یک ماه در حساب قرض الحسنه خود بلوکه کند تا وامی با بازپرداخت ۶۰ ماهه داشته باشید.

رئیس شعبه بانک بعدی، با حوصله بیشتری به سوالات پاسخ می دهد. او توضیح می دهد در صورتی که فرد درخواست کننده وام، شش ماهه قرض خود را به بانک بازگرداند، می تواند به اندازه ۷۱ درصد از پول اش وام بگیرد. در این مدت هم کل پول او در بانک بلوکه می شود تا فرد با بانک تسویه حساب کند. اگر هم سه ماه ۵۰۰ میلیون تومان پول در بانک بگذارد، می تواند ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات گرفته و وام را ۱۲ماهه، بازگرداند. البته در این مدت، هیچ سودی به پولی که نزد بانک است تعلق نمی گیرد. نرخ بهره نیز همان مبلغی خواهد بود که بانک مرکزی اعلام کرده است

کارمزد، ۸۰ میلیون تومان!

بانک بعدی، به جز ۵۰۰ میلیون تومان اولیه که لازمه دریافت وام است، معدل حساب هم می گیرد. فرد حقیقی با ۵۰۰ میلیون تومان، می تواند حدود ۴۰۰ میلیون تومان وام با سود ۲۳ درصد بانک مرکزی دریافت کند. غیر از این هم بانک ۲۰ درصد مبلغ، کارمزد دریافت می کند؛ یعنی حدود ۸۰ میلیون تومان کارمزد در ابتدا دریافت می شود و این ۸۰ میلیون تومان، جدا از ۲۳ درصد سودی است که بانک مرکزی اعلام کرده و درخواست کننده وام، باید پرداخت کند.

این بانک هم مانند بانک های قبلی در تمام این پنج سالی که شخص حقیقی در حال بازپرداخت وام است، اصل ۵۰۰ میلیون تومان را در حساب فرد، بدون اعطای سود بلوکه می کند. این شرایط ضمن عقد که از هر بانک تا بانک دیگر تفاوت دارد؛ شروطی است که خارج از قواعد اعلامی شورای پول و اعتبار است و به نوعی تخلف محسوب می شود. اما سالیان سال است که این تخلف انجام می شود و گویی هیچ نظارت و برخوردی در کار نیست که اگر بود بساط آن تا به حال جمع شده بود.