استعفای دسته جمعی کارگران معدن طبس/ ماجرا چیست؟

همه آن کارگران ناجی از معدنجو استعفا داده اند. می گویند از آخرین بار که با بدن بی جان رفقای شان بیرون آمده اند، نتوانسته اند پایشان را معدن بگذارند. زندگی برای آنها از حالا به بعد معنی دیگری دارد. یک لحظه که از زمان غافل شوند، ردیف بدن های پاره پاره و اجساد یخ زده است که جلوی چشم شان ردیف می شود. 

به گزارش تین نیوز به نقل از هم میهن، روز حادثه معدنجوی طبس، به کارگرانی که در شیفت ۱۵ روزه استراحت شان بودند اطلاع داده می شود که هر کسی توان و دل و جرأتش را دارد برگردد و اجساد را از دل معدن بیرون بیاورد. حدود ۱۰ نفر از کارگران این دعوتنامه را قبول می کنند تا حلق زمین را بشکافند.

مگر امدادگران معدن این کار را نکرده بودند؟ «نه خانم. ما آنها را بیرون می کشیدیم. سوار واگن ها می کردیم و امدادگران جنازه که می آمد بالاتر، آنها را تحویل می گرفتند. بقیه حاضران هم آنجا بودند، نهارشان را می خوردند و می رفتند. دست آخر هم از همه تقدیر کردند اما یک نفر اسم ما را نیاورد.»

حالا هم همه آن کارگران ناجی از معدنجو استعفا داده اند. می گویند از آخرین بار که با بدن بی جان رفقای شان بیرون آمده اند، نتوانسته اند پایشان را معدن بگذارند. زندگی برای آنها از حالا به بعد معنی دیگری دارد. یک لحظه که از زمان غافل شوند، ردیف بدن های پاره پاره و اجساد یخ زده است که جلوی چشم شان ردیف می شود. 

چه کارگرانی استعفا دادند؟

از کارگران بیرجندی ۱۰ تا ۲۰ نفر، از مشهدی ها ۳۰ تا ۴۰ نفر و از کارگران قوچان حدود ۲۰۰ نفر استعفا داده اند. بقیه بازمانده ها با اماواگر و شاید ماندند و احتمال دارد همین روزها آنها هم بیایند بیرون. شورای شهر قوچان برای بعضی از آنها در یک شرکت لبنیاتی، یک کارگاه معدن و کارگاه دیگری در شهرک صنعتی کار پیدا کرده. مرد ۳۰ ساله اهل اطراف این شهر که هنوز بعد از استعفا کار پیدا نکرده، می گوید: «بعضی از همکاران مان که استعفا دادند در این مشاغل شروع به کار کرده اند که حقوق یکی از آنها ماهی هشت میلیون تومان است. می شنوید؟ ماهی هشت میلیون تومان. سیستم اش هم این است که یک ماه پشت سر هم کار می کنی و دو روز مرخصی می گیری.»

بقیه استعفادهندگان فعلاً بیکارند و احتمالاً تا چند ماه آینده فقط بیمه بیکاری بگیرند. بعضی از آنها می گویند که اگر حقوق مان را بیشتر کنند شاید برگردیم معدن. این وعده را مدیرعامل معدنجو به آنها داده است. چند کارگر می گویند که آنها آقای رئیس را هیچ وقت ندیده بودند. «نه که نیامده باشد، می آمد اما کارگر که اجازه نزدیک شدن به او را نداشت.» با این حال به گفته آنها، محمد مجتهدزاده بعد از آوار طبس باشگاه معدن آمده و قول داده که به جز امکانات ایمنی، حقوق ها را از همین ماه سه میلیون تومان افزایش بدهد. یعنی حدوداً از 13 میلیون تومان برسد به 16 میلیون. حقوقی که تا دیروز هنوز واریز نشده است.

در همین جلسه به گوش کارگران رسیده مسئولان معدن وسایل خارجی برای افزایش ایمنی خریده اند و فعلاً این تجهیزات در گمرک مانده است. آنها می گویند، مدیریت از حقوق و بیمه هر کسی که یک هفته مرخصی گرفته بود کم کرده اند. کارگران بلوک C که تا اول آبان ماه تعطیل بودند اما کارگران بلوک B  مجبور شدند از همان دوم مهرماه با بیل و کلنگ و چراغ قوه دوباره کار را شروع کنند. هر کسی هم نبوده، جریمه شده است.

100 متر مانده به بدن های رفقای مان

کارگرانی که برای آوردن اجساد داوطلب شده بودند حالا به تازگی لب از لب بازکرده اند که آن روز به آنها چه گذشته است. در آن سه روزی که به دنبال همکاران شان می گشتند، چه اتفاق هایی رخ داده است؟ بعضی از روایت ها با وجود گذشت 40 روز تا امروز به گوش کسی نرسیده بوده. چهار کارگر داوطلب در بلوک C می گویند، کسی مجبورشان نکرده بود که این کار را بکنند. «رفقای مان بودند. هم ولایتی بودیم. معلوم بود که با چنگ و دندان می رویم تا بیرون بیاوریم شان.» 

آنها باید نزدیک به 100 متر زیر کو ه زغال پایین می رفتند تا برسند به بچه ها. 15-10 متر اول معدن راه باز بود اما بقیه مسیر به دیواره سفت و سخت صخره ها برخورد می کردند. این چهار نفر یک کلنگ بردند که به زور سنگ ها را از دل کوه جدا می کرد. چند سانتی متر، چند سانتی متر جلو می رفتند. تونل می زدند و قطعه های سنگ را با دست بیرون می بردند. قطر تونل شان 40 سانت بیشتر نمی شد. فقط در همین اندازه که خودشان بتوانند جا شوند. روی زانو و کف دست راه می رفتند. وقتی زمین را هم اندازه با طول یک زمین چمن استادیوم آزادی تراشیدند، به اولین جسدها رسیدند. به 20 بدن بی جان. راه هر روزه آنها 20 برابر طولانی تر از چیزی بود که آن روز کندند. 

کارگران معدنجو در روزهای عادی ابتدا 700 متر مستقیم می رفتند تا برسند به کوچه پس کوچه هایی که زیر زمین حفر شده بود. صدها کیلومتر بعد از این تازه می رسیدند به کارگاه ها. هرکدام از کارگاه ها در یکی از این کوچه های زیرزمینی قرار داشت که در دل خاک، سیاهی را شکافته بود. ارتفاع دیواره این تونل ها در اول ورودی معدن از یک متر شروع می شد و کم کم به 40 سانتی متر می رسید.

قبلاً برای رسیدن به همین جا پنج دقیقه داخل نفربر می نشستند و بقیه راه را 25 دقیقه پیاده روی می کردند. اما حالا قضیه فرق می کرد. بعد از انفجار، دیواره ها و سقف خراب شده بودند. داخل تونل ها پر از گاز بود و این سرعت رسیدن کارگران به اجساد را کم می کرد. ناجیان برای رسیدن به همکاران زیر آوار، سه روز در راه بودند. سه روز پتک می زدند، عرق می ریختند و سنگ جابه جا می کردند تا دست شان به دست بی جان آنها برسد. به دست امیرعلی، به احسان، به عباس و دیگران. دو روز هم بیرون آوردن شان زمان برد.

یکی یکی رفقای شان را روی کول می انداختند و از دل شب بیرون می آوردند. بدون دستکش، بدون ماسک و بدون کیسه نجات؛ فقط با یک چراغ قوه و کلنگ. کارگر 26 ساله ای که همکارانش را بیرون آورده با شش سال سابقه کار می گوید: «همه را شناختم. بدن ها بریده بریده شده بودند. من اما به جز پنج یا شش نفر که سوخته بودند، بقیه را شناختم. بعد هم تا واگن ها آوردم شان و داخل واگن آنها را به بیرون از معدن فرستادم. بعد از پنج روز هم با لباس پاره و دست و بال زخمی بیرون آمدم.» 

آنهایی که اجساد را بیرون آوردند، می گویند در تونل C   دو نفر خاک روی بدن کارگران ریخته شده که استخوان آنها را مثل ماهی نرم کرده بود. سه نفر را از روی دی ان ای شناختند. احسان را هم از خالکوبی روی دستش. احسان اولین نفری بود که ناجیان معدن توانستند زیر خاک پیدا کنند. جزئیات تصاویر، دلش را آشوب می کند و فقط می گوید که یک روز بعد از بیرون آوردن همکاران شان، همه این ناجیان تبخال زده اند و تا اول آبان ماه سر کار نرفتند.

آنچه داخل کوه زغال سنگ گذشت تمام این 40 روز سلول سلول جان شان را مکیده است. این ماجرایی بود که در تونل c  اتفاق افتاده، اما پیدا کردن کارگران در تونلB  کمی راحت تر بوده. حداقل بدن ها قابل حمل بوده اند. دیدن بدن های یخ زده، چشم ها را از حدقه در می آورد. آنهایی که در تونل B بودند، با گاز جان دادند. چگونه؟ در همان حالتی که زیر زمین بودند خشکشان زده بود. یکی سنگی برداشته بود و یکی دستش را به سرش زده بود و دیگری با کمری خم شده، در همان حالت فریز شده بود. 

 زنده ماندن سخت شده بود

وقتی از زیر خاک بالا می آیند زیر ناخن ها، لابه لای خطوط کف دست ها و داخل گوش های شان هم خرده ریزه های سیاه سنگ چسبیده. مثل ر. ر که او هم یک بازمانده است. بازمانده ای که دیگر نتوانسته بیشتر از این، در طبس بماند. «آنها که مردند اما حالا زنده ماندن برای شان سخت تر شده. قبلاً هم سخت بود. قبلاً از خواب که بیدار می شدیم دست های مان لمس می شد. یخ می زد. انگشت ها کار نمی کردند. 10دقیقه ماساژ می دادیم که روان شود اما حالا دیگر عقل مان هم سر جایش نیست. وقتی آدم ها حرف می زنند نمی فهمم. یک دفعه می روم توی خودم و لیوان چای از دستم می افتد. آنها از برادر هم به من نزدیکتر بودند.» 

کمتر از یک هفته از استعفایش می گذرد و هر روز با خودش تکرار می کند: «اگر این ها نمی مردند، ما مرده بودیم. در طبس هم اتاق سر جایش بود، هم کلنگ ها و بیل ها. جاده، تونل و زمین هم همان است اما هم اتاقی های مان نبودند. چطور این را تحمل کنیم؟ تصویر آنها مدام می آید توی ذهن مان.»

او با شش نفر از کشته شده های بلوکC  هم اتاق بوده. استعفا هم داده اما هنوز کار پیدا نکرده و دیگر نمی خواهد به آنجا برگردد: «همیشه هر بار دم ورودی، اشهدمان را می خواندیم که شاید دیگر برنگردیم. قبل از این در هر شش ساعت، دو نفره 5 متر زمین را می کندیم. اما حالا بعد از این اتفاق، وقتی که دیگر جان مان بریده، شیفت های جمعاً 12 ساعت کارمان را کمتر کرده اند.»

«ر.ر» اهل قوچان است. قوچانی ها چندین جوان در این انفجار از دست داده اند. سه خانواده در دو روستای این شهر، شش برادر را از دست داده اند. هر خانواده دو برادر. فرهاد پیرزاده، همان رتبه دو رقمی کنکور، پسر از یکی از همین خانواده ها بوده است. حالا هم فقط از یک روستای سراب از توابع قوچان، 20 کارگر استعفا داده اند. به گفته این مرد جوان، از نظر ایمنی و تجهیزات چیزی تغییر نکرده اما مثلاً دیگر هر شیفت، یک ماسک می دهند. قبلاً همین را هم نمی دادند.

«حتی دستگاه  مکانیزه هم اگر بوق می زد، می گفتند این همیشه بوق می زند ولش کن. استادکار همان روز گفته بود، این شیفت خطرناک است. نباید رفت. نباید وارد معدن شد. به او جواب دادند که خب نرو. استادکار هم جواب داده: خب اگر من که سرکارگرم نروم، بقیه چطور بروند؟ اینطور می شود که همگی با هم می روند و همه با هم می میرند.»