◄ استیضاح همتی ؛ تکرار یک تجربه شکست خورده

دوازدهم اسفند ۱۴۰۳ بار دیگر این تجربه در بهارستان آزموده شد؛ این بار عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی مورد استیضاح نمایندگانی قرار گرفت که معتقد بودند وزارت اقتصاد باید درباره کاهش ارزش پول ملی و مدیریت بازار ارز پاسخگو باشد.

فارغ از محورهای استیضاح کنندگان و پاسخ ها و توضیحاتی که در جلسه علنی مجلس رد و بدل شد، باید دانست از وزیری که عمر وزارتش به ۲۰۰ روز هم نرسید، نمی توان انتظار داشت که مشکلات بنیادین اقتصادی را در کمتر از ۶ ماه حل کرده باشد. چنانچه مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد دولت دوازدهم نیز پس از یک سال و یک هفته استیضاح شد.

تجربه استیضاح کرباسیان در بحبوحه نوسانات ارزی و اعمال تحریم های حداکثری نشان داد که استیضاح کنندگان به مقصود خود از استیضاح که بازگرداندن قیمت ارز به روزهای پیش از ترامپ بود نرسیدند و حتی نتوانستند متغییرهای کلان اقتصادی را بهبود بخشند.

حالا در شرایطی همتی نیز با ساختمان باب همایون در قلب تهران خداحافظی می کند که بار دیگر ترامپ زمان امور را در کاخ سفید در دست گرفته و با امضای یادداشتی، اجرای دوباره فرمان اجرایی تشدید تحریم ها علیه ایران را امضا کرده است.

اکنون همه می دانند که بازار ارز ایران بار دیگر ملتهب از انتظارات تورمی است و به همین دلیل نرخ دلار در بازار غیررسمی در کانال ۹۰ هزار تومانی نوسان می کند و در چنین شرایطی همان طور که در گذشته اقتصاد ثابت کرده که تابع شخص نیست و با برکناری وزیر مسیر خود را عوض نمی کند، این بار نیز شرایط بهبود نخواهد یافت.

همانگونه که در جلسه استیضاح نیز بیان شد، وضعیت کنونی اقتصاد ایران جدای از تحریم ها و شرایط سیاسی و بین المللی، زاییده روش ها و رویه های نادرستی است که در دهه های اخیر پیموده شده و نتیجه آن وابستگی به نفت، رشد نقدینگی بیش از رشد اقتصادی، بروز تورم های بالا در سال های متوالی، فرار و خروج سرمایه از کشور، بازنگشتن ارزهای صادراتی و به دنبال آن تنگناهای مالی، ناترازی بانک ها، کسری بودجه و تشدید قاچاق کالا، ارز و سوخت بوده است.

نگاهی به آنچه در حدود هفت سال گذشته بر اقتصاد ایران گذشته است، نشان می دهد که رشد اقتصادی ایران در همه این سال ها ناچیز، صفر و حتی منفی بوده و نتوانسته از کوران شرایطی که دو سال آن با همه گیری کرونا عجین شد، برهاند.

نتیجه این شرایط، کاهش مصرف خانوارها، افزوده شدن ۱۰ میلیون نفر به جمعیت فقیر، تورم افسار گسیخته و رشد روز افزون نرخ ارز، طلا و سکه در بازار بوده است.

از این رو به نظر می رسد نه تنها اینگونه استیضاح های هیجانی و سیاسی تاثیر مثبتی بر اقتصاد ایران نداشته باشد، بلکه در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم، وضعیت را برای دولت و تیم اقتصادی دولت سخت تر خواهد کرد.

در چنین شرایطی و همان طور که همتی در دفاعیات خود در مجلس گفت، ایران در چنبره قاچاق، ناترازی و رانت خواری قرار گرفته است و زدودن این آفت ها که اقتصاد ایران را بلعیده و جسم و روح آن را بیمار کرده است، یک شبه میسر نخواهد بود.

ایسنا نوشت: غلامرضا تاج گردون رییس کمیسیون برنامه و بودجه و رییس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۴ مجلس در حاشیه جلسه علنی امروز در جمع خبرنگاران درباره استیضاح عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد با تاکید بر این که «اکنون زمان مناسبی برای استیضاح نیست» افزود: علاوه بر این سهم وزارت اقتصاد یا وزیر اقتصاد در اتفاقات نسبت به خیلی جاهای دیگر خیلی کمتر است. درست است که باید پاسخگو باشد، اما سهمش در حد استیضاح نیست.

رییس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۴ درباره اینکه سهم چه کسی در وضعیت اقتصادی فعلی کشور بیشتر است، گفت: این موضوع یک فرایند است. وقتی به فرایند نگاه کنیم، همه قبول کرده اند که بازار نیمایی به بازار مبادله ارز تبدیل شود. این موضوع در قانون برنامه هفتم، بودجه ۱۴۰۳ و همچنین بودجه ۱۴۰۴ تصویب شده است. یعنی دولت، مجمع و مجلس همه این تغییر را تایید کرده اند. بنابراین، نفس تغییر بازار نیمایی به بازار مبادله ارز در تمامی قوانین دیده می شود.

در حالی که به گفته تاج گردون همه قبول کرده اند که بازار نیمایی به بازار مبادله ارز تبدیل شود اما فضاسازی ها در فضای مجازی در ماه های اخیر به گونه ای بود که به نظر می رسید وزیر اقتصاد به طور خودسر این کار را انجام داده است.

همچنین محسن زنگنه نایب رییس کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۴ در جلسه استیضاح خطاب به مسعود پزشکیان رییس جمهور گفت: من به شما تبریک می گویم که میزان صادرات شما در امسال نسبت به سال قبل ۱۷ درصد افزایش یافته و کسری تراز تجاری شما نسبت به دولت قبل در همین زمان دو میلیارد کاهش پیدا کرده است ؛ پس شما همین امروز نسبت به سال گذشته در این زمان، وضعیت بهتری دارید.

این نماینده مجلس شورای اسلامی بیان کرد: طبق گزارشات دیوان محاسبات همین الان ۲۹۵ هزار میلیارد تومان رسوب در حساب سازمان ها دارید. ۸۷ همت آن اعتبارات تملک سرمایه ای است که آقای همتی می گوید اوراق چاپ کرده که بدهی دهید. آقای پزشکیان شما ۴۰ همت از بانک مرکزی استقرار کردید در حالی که ۲۹۵ همت در حساب هاست. اگر  شهرداری ها بدانند که در حساب ادارات کل دارایی ما از ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیارد تومان پولی که مال شهرداری ها از سهم ارزش افزوده شان است، همچنان رسوب شده، چه خواهند گفت؟

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره ارز گفت:  کسری تجاری ما نسبت به سال گذشته ۲ میلیارد دلار کمتر شده است.  وزیر نفت نیز در مصاحبه ای اعلام کرد که در دی ماه رکورد صادرات نفت را پس از انقلاب شکستیم. ما باز هم خدا قوت به شما می گوییم. این گزارش ها نشان می دهد که منابع و مصارف تا امروز، کل کسری بودجه شما کمتر از پولی است که الان رسوب شده است.

با اینحال برداشت عمومی از واقعیت های اقتصادی در شرایط کنونی با گفته های زنگنه که به عنوان موافق استیضاح همتی صحبت کرد تفاوت دارد و نیاز است که بررسی شود که با وجود بهتر بودن وضع اقتصادی ایران نسبت به قبل چرا این باور القاء می شود که وضعیت اقتصادی روز به روز بدتر شده است.