آینده سیاه سرمایه گذاران ریلی

بحران های ریلی ازجمله زیان های بسیار بزرگ در شرکت های بخش خصو صی و وقوع سوانح متعدد در این صنعت، سبب شده تا صدای فعالان این بخش که « خودی » به نظر نمی رسند، بلند شود. سبحان نظری، رئیس هیئت مدیره انجمن شرکت های ریلی در گفت وگو با «هم میهن» از دستورهای عجیب و غریب مدیران راه آهن از زمان حضور مدیرعامل جدید می گوید و فرار بسیاری از نخبگان از این صنعت و عقب ماندگی و زیان گسترده شرکت ها را گواهی بر مدیریت نادرست او می داند. 

نامه پنج انجمن اصلی ریلی کشور خطاب به رئیس جمهور در اعتراض به نحوه مدیریت‎ مدیرعامل راه آهن نکات قابل تأملی را درباره بحران ایجادشده در این صنعت نشان می دهد. بحران تا چه اندازه است که سبب شد دست به نگارش این نامه بزنید؟

حدود دو سال از مدیریت جدید راه آهن گذشته بود که متوجه شدیم در راه آهن، رویه های مدبرانه ای در حال انجام نیست و تقریباً جنگی با بخش خصوصی شروع شده است. رویه هایی که موجب شد تا شرکت های خصوصی در این مدت خیلی آسیب ببینند و سرمایه هایشان با دستورات عجیب و غریبی که مدیران راه آهن صادر می کنند، هدر رود. برای مثال شرکت هایی که واگن باری دارند به بهانه های مختلف، جلوی حرکت واگن هایشان گرفته می شود یا شرکت هایی که واگن مسافربری دارند، فشار شدیدی برای جلوگیری از افزایش قیمت بلیط متحمل می شوند که اجازه نمی دهد درآمدهایشان را مدیریت کنند که سبب می شود بقای شبکه ریلی با خطر جدی مواجه شوند. از طرف دیگر راه آهن شاهد اتفاقات بدی است؛ به طوری که بهره وری شبکه ریلی به شدت پایین آمده و با اینکه در بخش خصوصی مدام واگن و لوکوموتیو اضافه می کنیم، اما آخر سال متوجه می شویم مقدار باری که حمل شده نسبت به سال های قبل کمتر است یا قطارهای مسافربری مدام از شبکه حذف می شوند. مثلاً تابستان امسال به خاطر کمبود لُکوموتیو بیش از ۹۰۰ قطار از برنامه سفرهای تابستانی حذف شدند. به هر حال لُکوموتیو در راه آهن کم شده است.

علت ایجاد این بحران را در چه می بینید؟

این مشکل در یک کلام به طور خلاصه به اعتقاد تشکل های امضا کننده ناشی از مدیریت اشتباه و انتصاب سیاسی در راه آهن است. متاسفانه کسانی زمام امور راه آهن را در دست گرفته اند که نه دانش مرتبط با این حوزه را داشته اند و نه تجربه مرتبط با این حوزه. به محض ورودشان هم شروع کردند با عبارت های سیاسی و برچسب هایی مثل بانیان وضع موجود، افراد نخبه این بخش را از راه آهن فراری دادند و با بخش خصوصی شروع کردند به ضدیت که خصوصی سازی هایی که تاکنون انجام شده و فساد در این واگذاری ها را مطرح کردند. ضمن اینکه بدنه راه آهن دولتی را هم با اختلال مواجه کردند که باعث دلسردی کارکنان و مدیران راه آهن شده است. این اتفاق علاوه بر کاهش درآمد و زیان دهی شدید راه آهن، حتی منجر به افزایش تعداد سوانح شده است. در عین حال سرمایه های بخش خصوصی را هم از این بخش فراری داده اند. اگر با شرکت های تولیدکننده ناوگان ریلی صحبت کنید به شما می گویند که امسال هیچ سفارش ساخت واگن جدید نداشتیم یا اینکه سفارش ها نسبت به گذشته خیلی کمتر شده است. یکی از دلایلش این است که آینده سیاهی، جلوی سرمایه گذاران ریلی تصویر شده است. اینکه این نامه را فرستادیم به این دلیل بود که انقدر در پیگیری هایمان ناامید شده بودیم و کسی در مجموعه دولت و مجلس حرف ما را گوش نمی داد که ناگزیر شدیم این نامه را ارسال کنیم. نامه را هم چهاردهم مرداد برای رئیس جمهور ارسال کردیم. این نامه مخاطبان دیگری هم داشت؛ سران قوا، آقای مخبر و همچنین سازمان بازرسی هم این نامه را دریافت کردند.

بازخورد چه بود؟

بعد از گذشت دو ماه تا هفته اول مهر، حدودا هفت هفته صبر کردیم و هیچ خبری نشد. اتفاقا همان زمان برخی دوستان می گفتند که نامه را همزمان با ارسال، رسانه ای کنید و ما هم گفتیم تدبیر این است که این کار را انجام ندهیم، چون ممکن است دولت بخواهد کاری کند و به داد بخش ریلی برسد، اگر در فضای رسانه ای باشد ممکن است دیگر این کار را نکند. به هر حال چون متوجه شدیم اقدامی نشد، مجبور شدیم که نامه را رسانه ای کنیم و نکته جالب اینکه از یک ماه قبل که نامه را رسانه ای کرده ایم، باز هم کسی سراغی از ما نگرفته و متاسفانه رفتار راه آهن با بخش خصوصی در این مدت بدتر هم شده است و خیلی خشن تر و غیرحرفه ای تر با بخش خصوصی رفتار می کنند.

مثلاً چه برخوردهایی؟

فرضا برای شرکت های ریلی یک دفعه فاکتورهای ۱۰۰ میلیاردی، ۵۰ میلیاردی صادر می کنند در قالب بدهی های جدید و خلق الساعه، چیزی که قبلاً اصلاً حرفش نبود. مثلا بدهی برای سال های گذشته صادر کردند، درصورتی که اصلاً تا به حال حرف و حدیثی بابت این قضیه نبوده است.

یعنی برای چیزی که نیست، صورت حساب داده اند؟

به هر حال برای آن بهانه ای پیدا کرده اند. صورت حساب رسمی صادر کرده و عطف به ماسبق صورتحساب صادر کردند و گفتند فلان قدر بدهکار هستید. یکی از بزرگترین شرکت های ریلی کشور اخیرا با من تماس گرفت و گفت راه آهن چند صورت حساب برای من صادر کرده، مربوط به سالیان گذشته و گفته شما بابت این موضوعات تخیر پرداخت بدهی دارید. یا مثلا بابت مالیات در سال های گذشته انقدر بدهکار هستید و برای یک شرکت حدود ۳۰۰ میلیارد تومان بدهی صادر کرده اند. این ها نشان می دهد راه آهنی که کنترلی بالای سرش نباشد، وقتی تشکل های بزرگ ریلی کشور نامه می زنند و کسی به دادش نمی رسد، معلوم است که عصبانی می شوند و رفتارشان بدتر هم می شود. درواقع ما الان بی پناه افتادیم و کسی حاضر نیست به کارمان رسیدگی کند.

آیا با مدیرعامل راه آهن به صورت مستقیم جلسه ای داشته اید؟

خیر ایشان اصلا ما را به رسمیت نمی شناسد و حاضر نیست با انجمن ها و تشکل های خصوصی ریلی جلسه ای بگذارد. نه با تشکل ما و نه با انجمن علمی. نکته اسفناک اینجاست که گزینشی با برخی از شرکت های خصوصی جلسه می گذارند، اما به جای اینکه درد آنها را بشنود، حرف خودش را می زند. مثلا ۹۵ درصد زمان جلسه به سخنرانی ایشان اختصاص دارد، دوستان حرف هایشان را می شنوند و ایشان خارج می شود. یعنی اساسا اینکه جلسه گفت و گویی با ما که تشکل اصلی حمل و نقل ریلی کشور هستیم، ندارد، گزینشی و نه با همه شرکت های خصوصی، جلسه می گذارد و با آنها هم فقط خودش سخنرانی می کند. اینطور نیست که نظر تخصصی یا پیشنهاداتمان را بشنود.

برخی حرف و حدیث ها در شبکه های مجازی در مورد مدرک آقای مدیرعامل مطرح است که این مدرک دارای اشکال است. چیزی در این باره می دانید؟

مدرک شان که واقعی است، اما به این معنی هم نیست که هرکس از دانشگاه شریف مدرکش را گرفته باشد حتما گزینه خوبی برای مدیرعاملی راه آهن است. ایشان مدام در جلساتش اعلام می کند چون دکترای مکانیک از دانشگاه صنعتی شریف دارد، پس آدم مناسبی برای مدیریت راه آهن است و اطرافیانی هم که در راه آهن آورده این را می گویند. واقعیت این است که ایشان ربطی به صنعت حمل و نقل ریلی نداشتند. از طرفی کسانی که وارد راه آهن شده اند، ادعایشان این است که ما نخبه وارد راه آهن کرده ایم، در حالی که با علم به موضوع اعلام می کنم که این سیستم مدیریتی منجر به فرار بسیاری از نخبگان صاحب علم راه آهن شده است.