◄ شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت دوم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت دوم:
برای اولین مرتبه در سال ۱۳۵۰ شرکت نورتروپ پیج آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری، طراحی، احداث و بهره‌برداری از فرودگاه اعلام و پیشنهاد می‌کند تا پس از ساخت فرودگاه کشوری بهره‌برداری از آن را برای یک دوره بیست ساله از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۷۵ در اختیار گیرد و سپس تمامی امکانات و تأسیسات و تسهیلات و تجهیزات فرودگاه را به دولت ایران انتقال خواهد داد. با این پیشنهاد دیگر نیازی به استفاده از منابع عمومی برای اجرای طرح نبود و مدیریت بهره‌برداری فرودگاه نیز بر عهده یک شرکت خصوصی قرار می‌گرفت.
دولت بدون تأیید پیشنهاد مذکور در سال ۱۳۵۱ به‌منظور تدوین سیاست‌ها، خط مشی‌ها، برنامه‌ریزی، هماهنگی‌ها و نظارت عالیه «کمیته اجرائی فرودگاه جدید تهران» را با عضویت نخست‌وزیر و روسای سازمان برنامه و سازمان هواپیمایی کشوری و نیروی هوایی ارتش و شرکت هواپیمایی ملی تشکیل داد. کمیته اجرائی نیز در چارچوب مفاد مطالعات قبلی محل موجود فرودگاه کشوری را تأیید کرد تا تحدید اراضی و تصرف آن با تأمین اعتبار از منابع عمومی آغاز شود. با تصمیم کمیته اجرائی در سال ۱۳۵۲ شرکت فرودگاه‌های پاریس گزارش مطالعه عبور و مرور هوایی برای سال‌های ۱۳۷۱، ۱۳۶۱ و ۱۳۷۹ را تهیه و ارائه داد.
در برنامه عمرانی پنجم (۱۳۵۶ ـ ۱۳۵۲) ساخت فرودگاه‌های جدید از جمله شروع عملیات فرودگاه بین‌المللی تهران و اتمام آن در برنامه ششم عمرانی پیش‌بینی می‌شود. برای شروع فعالیت‌های اجرائی طرح توسعه فرودگاه کشوری ضرورت داشت تا مشاور ذیصلاح به‌کار گرفته شود. به همین منظور برای انتخاب مهندسین مشاور پرسشنامه‌هایی از طریق سفارت نه کشور خارجی برای چهل شرکت بین‌المللی ارسال شد که بعد از گردآوری و بررسی مشخصات و سوابق آنها دو شرکت فرودگاه‌های پاریس (فرانسوی) و تامز (آمریکایی) برای انتخاب نهایی تأیید صلاحیت شدند.
ادامه دارد
