برگزاری اولین اجلاس آسیای مرکزی و خلیج فارس؛ تأکید بر مبادلات منطقه ای از طریق کریدور ترانس افغان

به گزارش تین نیوز به نقل از بازار، عربستان سعودی میزبان اولین اجلاس سران آسیای مرکزی و شورای همکاری کشورهای عرب خلیج فارس در جده بود. این قالب جدید همکاری بین منطقه ای، با عنوان آسیای مرکزی و خلیج فارس، برای حل و فصل روابط تجاری، اقتصادی، فرهنگی و بشردوستانه و ساده سازی پروژه های سرمایه گذاری که کشورهای خلیج فارس در منطقه آسیای مرکزی اجرا می کنند ایجاد شده است.

سران کشورهای حوزه خلیج فارس (عربستان سعودی، امارات، کویت، بحرین، عمان و قطر) و کشورهای آسیای مرکزی (قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان) در این مراسم حضور داشتند در حالی که عربستان سعودی، بزرگترین کشور منطقه خلیج فارس، مبتکر این نشست بوده است. از طرفی، این عامل مذهبی بوده که موجب وحدت در روند ایجاد روابط سیاسی، تجاری، اقتصادی و غیره با کشورهای آسیای مرکزی توسط کشورهای خلیج فارس شده است.

لازم به ذکر است که قبل از این نشست، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، از عربستان سعودی نیز بازدید کرده بود؛ در حالی که توافق نامه های دوجانبه همکاری در زمینه های مختلف را با این کشور امضا کرد و حضور وی درست قبل از این مجمع نشانگر نفوذ ترکیه و آغاز توسعه روابط دو جانبه بود.

در همین راستا، نشست سران جده، در نتیجه اولین نشست وزیران شورای همکاری برای کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و آسیای مرکزی که سال گذشته در ریاض برگزار شد، برگزار گردید. شرکت کنندگان این نشست توافق کردند که همکاری در مسیرهایی مانند بازیابی زنجیره های تامین، و ارتباطات حمل ونقل از دست رفته در طول همه گیری کووید، تقویت امنیت غذا، انرژی و آب، توسعه انرژی سبز، اثرات تغییرات آب و هوا، بهترین شیوه ها در همه زمینه ها را تشدید کرده و سازوکارهای مناسب تجاری و سرمایه گذاری را توسعه دهند.

به این ترتیب، می توان انتظار داشت که نشست شورای همکاری خلیج فارس و آسیای مرکزی به عنوان یک تغییردهنده بازی منطقه ای ظهور کند و خاورمیانه را به آسیای مرکزی و جنوب شرقی متصل نماید.

مشارکت فعال آسیای مرکزی و خلیج فارس

کشورهای خلیج فارس به طور فعال در آسیای مرکزی سرمایه گذاری کرده اند. در سال ۲۰۲۲، قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهور قزاقستان، از جده بازدید و موافقت نامه هایی را برای سرمایه گذاری های چند میلیون دلاری امضا کرد و از حمایت صندوق سرمایه گذاری دولتی دولتی عربستان سعودی برخوردار شد.

این سازمان اکنون روی پروژه هایی در ارتباط با صندوق های ثروت مستقل قزاقستان کار می کند. توکایف نیز به نوبه خود، وعده عرضه درازمدت گندم، آرد و دانه های روغنی را داد که عربستان سعودی قبلاً از اوکراین خریداری کرده بود. علاوه بر این، شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان نیز در آگوست ۲۰۲۲ از عربستان سعودی بازدید کرد و قراردادهای سرمایه گذاری دوجانبه به ارزش ۱۴ میلیارد دلار را امضا کرد که از این میزان، ۱۲ میلیارد دلار برای توسعه بخش انرژی در نظر گرفته شده است.

کسب و کارهای شورای همکاری خلیج فارس نیز به طور فعال در بخش انرژی ازبکستان به ویژه در ساخت و نصب نیروگاه های بادی و خورشیدی با منابع تجدیدپذیر انرژی و پست های برق حرارتی با سوخت گاز، سرمایه گذاری می کنند.

امارات به عنوان یک سرمایه گذار بزرگ در کشورهای آسیای مرکزی به حساب می آید ضمن اینکه این کشور در ازبکستان بیشتر از عربستان سعودی سرمایه گذاری کرده است. بر همین اساس، در آینده، این امارات است که جایگاه جدی در میان سرمایه گذاران خواهد داشت. علاوه بر این، این کشور عربی در حال مذاکره با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (شامل کشورهای آسیای مرکزی مانند قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان، بلاروس و روسیه ) در مورد توافقی برای ایجاد منطقه آزاد تجاری است.

همچنین، قطر در آسیای مرکزی فعال است. در ژوئن ۲۰۲۳، امیر قطر، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، پس از بازدید از منطقه آسیای مرکزی، مسیر سرمایه گذاری را پشت سر گذاشت. ازبکستان بیش از ۱۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری قطری را برای انرژی، لجستیک و کشاورزی دریافت کرده است. در تاجیکستان، جایی که چین نیز سرمایه گذاری هنگفتی در آن انجام داده است، امیر قطر بزرگترین مسجد آسیای مرکزی را با ظرفیت ۱۳۳هزار نفر افتتاح کرد که هزینه آن برای قطر ۱۰۰ میلیون دلار بود.

هدف مجمع

مجمع سران عرب و جمهوری های آسیای مرکزی نشان می دهد که تمایل مهم شورای همکاری خلیج فارس برای سرمایه گذاری در آسیای مرکزی وجود دارد، اما در مقایسه با حجم سرمایه گذاری هایی که از جبهه های دیگر به آسیای مرکزی مانند چین و روسیه وارد می شود، شورای همکاری خلیج فارس تا به امروز کاملاً سازمان یافته یا رقابتی نبوده است. با این حال، مجمع سران عرب و آسیای مرکزی، مکانیزم واحدی ایجاد خواهد کرد که حضور کشورهای خلیج فارس در منطقه آسیای مرکزی را تقویت می کند.

پروژه های سرمایه گذاری درون منطقه ای

اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس و آسیای مرکزی همچنین وعده تشویق سرمایه گذاری های چندجانبه را داده و در بیانیه مشترک خود تقویت روابط بین مؤسسات مالی و اقتصادی و همچنین، برای بخش های تجاری دو طرف در جهت دستیابی به منافع متقابل از طریق بررسی زمینه های همکاری و فرصت های موجود به منظور ارائه محیطی جذاب در خصوص بخش تجاری، تجارت، سرمایه گذاری های مشترک و همکاری های اقتصادی را مطرح کرده است.

در این بیانیه آمده است که هدف رهبران، دستیابی به یکپارچگی در فرصت های موجود و توسعه زمینه های سرمایه گذاری، بحث در مورد اولویت های توسعه و تبادل تجربیات در راستای برنامه اقدام مشترک خود خواهد بود؛ در حالی که این موارد شامل تعامل در فناوری های های تک و سرمایه گذاری خواهد بود که نیاز به ایجاد بسترها و مکانیسم های کاری برای همکاری در زمینه نوآوری، هوش مصنوعی، اقتصاد سبز، دیجیتالی سازی، کشاورزی هوشمند، نانو و بیوتکنولوژی ضروری است.

ابتکاری برای ایجاد شورای سرمایه گذاران مشترک این همکاری دو جانبه با مشارکت شرکت های تجاری بخش خصوصی و برگزاری اولین جلسه آن در سمرقند مطرح شد؛ در حالی که کشورهای خلیج فارس و آسیای مرکزی استفاده مؤثر از پتانسیل صندوق های سرمایه گذاری منطقه ای را معرفی کرده و به دنبال توسعه فعالیت های بانکی متقابل هستند.

همچنین، این اجلاس، اتخاذ یک نقشه راه جداگانه برای اجرای مشترک پروژه های انرژی سبز را مهم ارزیابی کرده، به طوری که اهمیت توسعه یک برنامه تحقیقاتی مشترک بین المللی توسط دانشگاه مطالعات محیط زیست و تغییرات آب و هوایی آسیای مرکزی که در ازبکستان افتتاح می شود، مورد توجه قرار گرفته است. آنها همچنین بر اهمیت تداوم همکاری بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و آسیای مرکزی در مجامع و سازمان های بین المللی مانند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی برای کمک به مقابله با چالش های اقتصادی تاکید کرده اند.

اتصال، حمل و نقل و تجارت آزاد

معرفی فرمت شورای همکاری خلیج فارس و آسیای مرکزی درست زمانی که کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب قرار است تکمیل شود، به موقع است. این کریدور یک مسیر ترانزیتی چندوجهی بین خاورمیانه و آسیای مرکزی از طریق ایران به دریای خزر و بنادر آسیای مرکزی در ترکمنستان و قزاقستان ایجاد می کند.

در بعد لجستیکی و تجاری، بیانیه اجلاس سران عرب و آسیای مرکزی، همچنین بر اهمیت توسعه بیشتر مسیرهای حمل و نقل برای اتصال دو منطقه از جمله کریدور میانی، ایجاد شبکه های لجستیکی و تجاری قوی و توسعه سیستم های موثر که به تبادل محصولات کمک می کند، تاکید کرده است. این موضوع، شامل شرکا برای مشارکت فعال در ساخت راه آهن ترانس افغان بود که کشورهای خلیج فارس را در کوتاه ترین مسیر به آسیای مرکزی متصل می کرد. این امر ازبکستان را از طریق افغانستان به بندر پاکستان در گوادر که فاصله دریایی نسبتاً کوتاهی از امارات دارد، متصل می کند.

افزون بر این، ایجاد مناطق آزاد تجاری خلیج فارس و آسیای مرکزی، هماهنگ سازی مقررات فنی، کاهش تعرفه ها و توسعه تجارت الکترونیک یکی از موارد مهمی است که در این نشست مورد تاکید سران قرار گرفته به گونه ای که پیشنهاد شده تا یک توافق تجاری چندجانبه انجام شود و طرفین همچنین با افزایش پروازهای مستقیم بین دو منطقه موافقت کرده اند.

در مورد رویدادهای آینده دو منطقه، عربستان سعودی در سه ماهه چهارم سال جاری میزبان یک مجمع سرمایه گذاری بین شورای همکاری خلیج فارس و آسیای مرکزی خواهد بود، در حالی که ترکمنستان و قرقیزستان نیز به طور مشترک میزبان همین نشست در سال ۲۰۲۴ خواهند بود.

از طرفی، قرار است نشست روسای دولت های آسیای مرکزی و سران عرب، در سمرقند در سال آینده برگزار شود.