سرمایه‌ گذاری چین در ۱۲۹ بندر جهان/ چرا جاده ابریشم دریایی چین باعث نگرانی آمریکا و غرب شده است؟

سایت تحلیلی "کانورسیشن" در گزارشی با اشاره به به سرمایه گذاری عظیم چین در بنادر جهان می نویسد: "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین، در مسیر خود برای شرکت در اجلاس سران گروه جی - ۲۰ در ریودوژانیرو در ماه نوامبر با "دینا بولوارته" رئیس جمهور پرو دیدار داشت تا به طور رسمی یک اَبَر بندر آب های عمیق جدید ۳.۶ میلیارد دلاری به نام چانکای در پرو را افتتاح کند.

به گزارش تین نیوز، "کاسکو" غول دولتی کشتیرانی چین ۶۰ درصد از سهام این بندر را به قیمت ۱.۶ میلیارد دلار خریداری کرده که به آن شرکت اجازه می دهد تا ۶۰ سال از آن بندر استفاده کند. چند روز پس از آن، اولین کشتی مملو از بلوبری، آووکادو و مواد معدنی به مقصد شانگهای حرکت کرد.

چانکای بخشی از چشم انداز چین در مورد جاده ابریشم دریایی قرن بیست و یکمی است که قطب های تولیدی چین را به شرکای تجاری خود در سراسر جهان بهتر متصل می کند. این امر مستلزم سرمایه گذاری سنگین در بنادر در بسیاری از کشور ها است که غرب را نگران گسترش نفوذ چین بر مسیر های کشتیرانی جهانی کرده است. "دونالد ترامپ" رئیس جمهور تازه انتخاب شده آمریکا این نگرانی را زمانی که ادعا کرد "چین کانال پاناما را اداره می کند" و "ایالات متحده قصد بازپس گیری آن کانال را دارد" به وضوح بیان کرد. با این وجود، واقعیت آن است که چین آن کانال را اداره نمی کند. در عوض، یک شرکت هنگ کنگی دو بندر را در دو سوی آن اداره می کند".

رونق توسعه بنادر 

این سایت تحلیلی در ادامه با اشاره به این که مقیاس و وسعت جاده ابریشم دریایی چین چشمگیر است می نویسد: "چین از طریق شرکت های دولتی خود در ۱۲۹ بندر در ده ها کشور سرمایه گذاری کرده که عمدتا در کشور های جنوب جهانی واقع شده اند. بخش عمده مالکیت هفده بندر از این بنادر متعلق به چین است. براساس نتیجه برآوردی صورت گرفته، شرکت های چینی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، ۱۱ میلیارد دلار در توسعه بنادر خارج از کشور سرمایه گذاری کردند. بیش از ۲۷ درصد تجارت کانتینری جهان در حال حاضر از پایانه هایی صورت می گیرد که شرکت های برجسته چینی در آن به طور مستقیم سهم دارند. چین به طور تهاجمی وارد آمریکای لاتین شده و به بزرگترین شریک تجاری کشور های آن منطقه تبدیل شده است. استراتژی بندری آن کشور به وضوح نشان دهنده یک هدف بلند مدت برای دسترسی به صادرات ضروری برای امنیت غذایی و انرژی آن است: سویا، ذرت، گوشت گاو، سنگ آهن، مس و لیتیوم مورد استفاده در ساخت باتری". 

"کانورسیشن" در ادامه می نویسد: "برای مثال، شرکت دولتی برزیلی "پورتوس دو پارانا" که به عنوان مرجع بندر در ایالت پارانا در برزیل عمل می کند از قصد خود برای همکاری با هولدینگ چینی China Merchants Port Holdings به منظور گسترش ترمینال کانتینری "پاراناگوا" دومین پایانه بزرگ در آمریکای لاتین خبر داده و توافقنامه ای را در این راستا امضا کرده است. چین ممکن است در بنادر برزیل سرمایه گذاری بیشتری انجام دهد، زیرا قرار است ۲۲ پایانه پیش از پایان سال ۲۰۲۵ میلادی در مناقصه عرضه شوند".

این سایت در ادامه با اشاره به سرمایه گذاری چین در بنادر قاره های دیگر می نویسد: "سرمایه گذاری چین در آفریقا از دو بندر در سال ۲۰۰۰ میلادی به ۶۱ بندر در ۳۰ کشور آن منطقه تا سال ۲۰۲۲ افزایش یافت. شرکت های چینی در قاره اروپا مالکیت کامل یا بخش عمده مالکیت دو بندر کلیدی در بلژیک و یونان را در اختیار دارند و به اصطلاح "سر اژدها" در ابتکارعمل کمربند و جاده در اروپا قلمداد می شوند".

 

قدرت دریایی؛ عاملی مهم برای جاه طلبی شی به منظور تسلط بر اقتصاد جهانی 

"کانورسیشن" با اشاره به این که استراتژی تسلط بر بنادر بخش مهمی از ظهور چین به عنوان یک قدرت دریایی و کشتیرانی برای جاه طلبی شی به منظور تسلط بر اقتصاد جهانی است می نویسد: "برای مثال، چین به دسترسی پایدار به مسیر های تجاری کلیدی برای ادامه پاسخگویی به تقاضای صادرات خود در سطح جهانی و همچنین وارداتی که پکن برای حفظ اقتصاد خود ضروری می داند نیازمند است. همچنین، کنترل بنادر، چین را قادر می سازد تا مناطق اقتصادی را در کشور های دیگر ایجاد کند که به صاحبان و اپراتور های بنادر امکان دسترسی ممتاز به کالا ها و محصولات را می دهد. برخی نگران هستند که این امر به چین اجازه دهد تا عرضه برخی کالا ها را مختل کرده یا حتی بر سیاست یا اقتصاد سایر کشور های تاثیر بگذارد.

یکی دیگر از محرک های کلیدی این استراتژی، فلزات و مواد معدنی مورد نیاز برای تقویت رشد چین به عنوان یک ابرقدرت در عرصه فناوری است. پکن سرمایه گذاری بندری خود را در مناطقی که این منابع حیاتی در آن قرار دارند متمرکز کرده است. برای مثال، چین بزرگترین واردکننده سنگ مس در جهان است که عمدتاً از شیلی، پرو و مکزیک وارد می شود. همچنین، چین یکی از وارد کنندگان عمده لیتیوم کربنات در جهان، عمدتاً از شیلی و آرژانتین است.

معاملات بندری آن کشور در قاره آفریقا امکان دسترسی به خاک های کمیاب و سایر مواد معدنی را به پکن داده است. علاوه بر این، استفاده از آمریکای لاتین از سوی چین راهکاری برای مقابله آن کشور با تنش های تجاری ای است که اخیر با کشور های اروپایی تجربه کرده است. همچنین، این راهکار از بروز نگرانی برای چین در مورد تعرفه های احتمالی ایالات متحده بر کالا های چینی توسط ترامپ جلوگیری می کند". 

 نگرانی های نظامی

این سایت تحلیلی در ادامه اشاره می کند که چنین اقداماتی از سوی چین باعث افزایش نگرانی واشنگتن در این باره شده که چین در حال به چالش کشیدن نفوذ ایالات متحده در حیاط خلوت خود می باشد. 

"کانورسیشن" در ادامه می نویسد: "چین مدعی است که دیپلماسی بندری آن کشور بازار محور مخی باشد. با این وجود، آن کشور یک پایگاه دریایی در کشور استراتژیک آفریقایی جیبوتی ایجاد کرده است. تحلیلگران می گویند که چین در حال ساخت یک پایگاه دریایی دیگر در گینه استوایی است. براساس گزارش تازه منتشر شده از سوی "انستیتو سیاستگذاری جامعه آسیا"، تحلیلگران حوزه استراتژی به این نتیجه رسیده اند که چین به دنبال تبدیل کردن طرح کمربند و جاده خود به مثابه یک "سلاح" است. یکی از راه های انجام این کار آن است که چین بنادر تجاری را که در آن سرمایه گذاری می کند ملزم سازد که به همان اندازه توانایی عملکرد به عنوان یک پایگاه دریایی را نیز داشته باشند. تاکنون ۱۴ بندر از ۱۷ بندری که بخش عمده سهام آن در اختیار چین است از ظرفیت بالقوه استفاده به عنوان اهداف دریایی برخوردار بوده اند. این بنادر می توانند کارکردی دوگانه داشته باشند و از شبکه لجستیکی ارتش چین پشتیبانی کنند و به کشتی های نیروی دریایی چین اجازه دهند دورتر از خانه خود فعالیت کنند. همچنین، مقام های آمریکایی نگران هستند که چین از نفوذ خود بر شرکت های خصوصی به منظور ایجاد اختلال در تجارت در زمان جنگ استفاده کند".

واکنش غرب چه بوده است؟ 

"کانورسیشن" در ادامه اشاره می کند علیرغم آن که سرمایه گذاری های چین باعث ایجاد شک و تردید شده، تمایل غرب برای سرمایه گذاری در بنادر در این مقیاس محدود بوده است.

این سایت می نویسد: "برای مثال، شرکت مالی توسعه بین المللی ایالات متحده، فرآیند بسیار کُندتر و دقیق تری برای سرمایه گذاری های خود دارد که عموماً منجر به نتایج منصفانه تری هم برای سرمایه گذاران و هم برای کشور های میزبان می شود. با این وجود، برخی از شرکت های غربی در حال به دست آوردن سهام در بنادر تازه تاسیس در کشور های دیگر هستند البته در نه در حد شرکت های چینی. برای مثال، استراتژی توسعه بندر جهانی CMA CGM، شرکت حمل و نقل و لجستیک فرانسوی، در ۶۰ پایانه در سراسر جهان سرمایه گذاری کرده است. همچنین، آن شرکت در سال ۲۰۲۴ میلادی کنترل بزرگترین پایانه کانتینری آمریکای لاتین در بندر سانتوس در برزیل را در دست گرفت. ترامپ تهدید کرده که با قدرت دریایی جهانی چین مقابله خواهد کرد. یکی از مشاوران تیم انتقالی او از وضع تعرفه ۶۰ درصدی بر روی هر محصولی که از طریق بندر چانکای در پرو یا هر بندر تحت مالکیت یا کنترل چین در آمریکای لاتین ترانزیت می شود خبر داده بود. با این. وجود، چنین اقداماتی در عوض آن که کشور ها را نسبت به امضای قرارداد های بندری با پکن بی میل کند، نفوذ منطقه ای واشنگتن را از بین می برد. همچنین، چین به احتمال زیاد به صورت متقابل اقدامات تلافی جویانه ای مانند ممنوعیت صادرات مواد معدنی حیاتی به ایالات متحده را در دستور کار قرار خواهد داد". 

"کانورسیشن" در پایان می نویسد: "در همین حال، کشور های میزبان مانند پرو و برزیل از رقابت برای سرمایه گذاری بندری به نفع خود استفاده می کنند. آن کشور ها با جلب توجه غرب و چین به طور فزاینده ای استقلال خود را اعلام می کنند و استراتژی استفاده از بنادر را برای به اصطلاح "بازی در همه جا" در صحنه جهانی اتخاذ خواهند کرد".