هفت دلیل مهم برای تفکیک وزارت راه و شهرسازی
مسایل و مشکلات و سیاست های دو حوزه مسکن و حمل و نقل کاملا متفاوت هستند و تسلط بر هر دو حوزه کار بسیار دشواری است.
ادغام وزارتخانه ها و کوچک سازی دولت از نظرتئوریک و حکمرانی بسیار خوب است اما باید تمام نظام حکمرانی با هم سازگار باشد. وقتی با کشورهای دیگر مقایسه می کنیم باید با تمام نظام حکمرانی آنها مقایسه کنیم. اما در ایران شرایط به نحو دیگری است و بنابه دلایل زیر لازم است وزارت راه و شهرسازی تفکیک شود
١- در ایران مراکز تصمیم گیری متعدد و پراکنده است. برای هر سیاستی باید افراد زیادی را قانع کرد. در داخل دولت شخص رییس جمهور، سازمان برنامه، سازمان امور استخدامی، دستگاههای امنیتی و مدیران داخل سازمانها. در بیرون دولت نیز مجلس، شورای عالی امنیت، مجمع تشخیص، سپاه و نیروی انتظامی، انجمن های صنفی و تشکل های مردم نهاد و ..... پس برای جاانداختن و اجرای هر سیاستی باید تعاملات زیادی صورت پذیرد و این انرژی زیادی از وزیر میگیرد.
٢- بعد از جاانداختن یک سیاست در مرحله اجرا باید گام به گام آن را دنبال کرد و یک اشتباه میتواند تمام آنرا هوا کند پس وزیر مجبور است در جریان تمام جزییات اجرای آن سیاست قرار بگیرد و این نیز وقت زیادی می گیرد.
٣- عده ای به خاطر منافع سیاسی و شخصی جلوی هر حرکت تحول گرایانه ای را می گیرند و دایما سنگ اندازی و تخریب می کنند و وزیر باید این سنگ ها را از پیش روی مجریان بردارد تا بتوانند این سیاست ها را جلو ببرند.
۴- روش تخصیص بودجه در ایران سنتی و بر مبنای چانه زنی در دولت و رایزنی در مجلس است و یک وزیر نمی تواند روی دو حوزه کاملا متفاوت مثل مسکن و حمل و نقل تمرکز نماید و بهمین خاطر همیشه بودجه های یکی از این دو فدای دیگری می شود.
۵- نمایندگان مجلس انتظارات زیادی از وزرا دارند و اگر در هر حوزه ای انتظارات آنان برآورده نشود کل وزارتخانه را تحت شعاع قرار می دهند. معمولا بخش زیادی از وقت یک وزیر صرف پاسخ به سوالات و درخواست های نمایندگان می شود.
۶- مسایل و مشکلات و سیاست های دو حوزه مسکن و حمل و نقل کاملا متفاوت هستند و تسلط بر هر دو حوزه کار بسیار دشواری است.
٧- بعنوان یک مثال فرض کنید قرار باشد سازمان تنظیم مقررات ریلی درست شود و اختیارات و اساسنامه راه آهن تغییر کند. بنظر شما همین یک کار چقدر وقت و انرژی از وزیر میگیرد؟ اگر در هر سازمان فقط سه کار اصلی مانند این تعریف کند، وزارتخانه ای که ٢۴ معاون وزیر و رییس سازمان مستقل دارد و ٨ شورای عالی را باید اداره کند در حالیکه حداقل ٧٠ درصد وقت او در جلسات دولت و مجلس و بازدیدها و تشریفات رسمی صرف میشود، چگونه میتواند این تعداد سیاست جدید را پیش ببرد. ؟
لذا با توجه به واقعیات نظام حکمرانی در ایران اگر وزیری بخواهد تحول ایجاد کند و فقط به اداره امور جاری نپردازد باید حیطه مسئولیت هایش کوچک تر شود تا امکان موفقیت داشته باشد و الا مجبور است تنها تعدادی محدود از سیاست ها را دنبال کند و مابقی سازمانها را به حال خود رها کند.
* محسن پورسید آقایی کارشناس حمل و نقل و معاون اسبق وزارت راه و شهرسازی
