◄ راهکارهایی برای کاهش ترافیک تهران
محسن پورسیدآقایی، معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران، در گردهمایی جمعی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف درباره دشواری‌های شهرداری تهران در زمینه هزینه‌ها، درآمدها و کسری نقدینگی صحبت کرد. او در این نشست، راهکارهایی درباره چگونگی حل مشکلات ترافیکی کلان‌شهر تهران ارائه کرد و از حاضران هم خواست راهکارهای پیشنهادی خود را با او در میان بگذارند.
محسن پورسیدآقایی، معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران، در گردهمایی جمعی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف درباره دشواری‌های شهرداری تهران در زمینه هزینه‌ها، درآمدها و کسری نقدینگی صحبت کرد. او در این نشست، راهکارهایی درباره چگونگی حل مشکلات ترافیکی کلان‌شهر تهران ارائه کرد و از حاضران هم خواست راهکارهای پیشنهادی خود را با او در میان بگذارند.
از این‌رو، با توجه به پیشنهاد او به جمع حاضر در جلسه برای حل مسائل شهری و رفع بحران‌های شهر تهران با تمرکز بر منافع ملی و حقوق شهروندی، راهکارهای کارشناسی‌شده مطرح در حوزه حمل‌ونقل شهری را با او و خوانندگان محترم نشریه در میان خواهم گذاشت، باشد که با یاری ایزد دانا و خرد جمعی و کار کارشناسی، گامی در جهت بهبود وضع حمل‌ونقل کلان‌شهر تهران از این طریق برداریم.
معضلات پیش روی سازمان حمل‌ونقل شهرداری:
۱. برنامه‌های راهبردی
۲. برنامه‌های عملیاتی
۳. سازمان (های) اجرایی مناسب (سازماندهی)
۴. بودجه
بی‌شک، شهرداری تهران در دوره‌های پیشین برنامه راهبردی و عملیاتی و سازمان‌های اجرایی مناسب برای بهبود و بهره‌وری بیشتر نظام حمل‌ونقل و راهکارهای لازم برای متغیرهای پیش‌بینی‌شده و نشده برای معضلات داشته‌اند.
چنان‌که از آمارهای رسمی ارائه‌شده در نشریات و سخنان مسئولان محترم شهرداری در دوره‌های پیشین برمی‌آید، از حیث بودجه نیز هزینه‌های هنگفتی بابت ساخت بزرگراه‌ها، تونل‌ها و پل‌های شهری و نیز توسعه مترو و سایر ناوگان‌های حمل‌ونقل عمومی و... در قالب نظام راهبردی و عملیاتی شهرداری صرف شده است.
با وجود این هزینه‌های هنگفت و اراده معطوف به حل مشکل ترافیک، پرسش روشنی در اذهان صورت می‌بندد، پرسش این است: چرا با وجود صرف هزینه‌های هنگفت و ساخت پل‌ها و بزرگراه‌های عریض‌وطویل متعدد، شهرداری و سازمان‌های مسئول حمل‌ونقل شهری تهران، هنوز در کاهش ترافیک و ایجاد سهولت در رفت‌وآمد شهروندان تهرانی موفق نشده‌اند؟ چرا همچنان روزانه میلیون‌ها ساعت از وقت شهروندان در ترافیک تلف می‌شود؟
چرا هنوز میلیون‌ها مترمکعب گازهای آلوده ناشی از سوخت مایع خودروهای شخصی و وسایل نقلیه عمومی هوای شهر را با آلاینده‌های سنگین آلوده می‌کند و آلودگی آن به چشم و حلق شهروندان می‌رود.
به نظر نگارنده، نمی‌توان با قاطعیت (که ظاهرا به روش رایج مسئولان جدید در برخورد با اسلاف خود تبدیل شده است) گفت تمام یا حتی بخش بزرگی از برنامه‌های شهرداری تهران در ادوار گذشته اشتباه یا همراه با سوء‌مدیریت بوده است، زیرا هر دستگاه اجرایی در معرض آسیب‌ها و خطاهایی است که انتظار روی‌دادن آن می‌رود.
به عبارت دیگر، نمی‌توان انتظار برنامه و اجرای بدون خطا را از هیچ یک از دستگاه‌های اجرایی داشت و موضوع در این‌باره هم مصداق دارد، اما چرا درباره مشکلات و راهکارها اتفاق نظر وجود ندارد؟ به نظر می‌رسد باید برای یافتن پاسخ به دو نکته حائز اهمیت توجه و تأکید ویژه داشت.
۱. سیاست‌های کلان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تأثیرگذار بر سازوکار نهادهای خرد و کلان اجرایی در سطح کشور. (مسلما شهرداری تهران نیز از این تأثیرات بی‌نصیب نمانده و نبوده است.)
۲. اشتباه راهبردی در قبول مسئولیت برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های خرد و کلان بدون توجه و تأکید بر جلب نظر و مشارکت‌های مردمی.
درباره تأثیرات سیاست‌های کلان بر سازوکار نهادهای اجرایی، بی‌شک لازم است کارشناسان و پژوهشگران صاحب‌نظر در این حوزه با پژوهش‌های میدانی نتایج عملکرد سیاست‌ها را به اطلاع مردم و ذی‌نفعان برسانند، اما در نقد اشتباهات راهبردی که موضوع دوم و مورد نظر ماست، تأکیدمان بر شواهدی است که ثابت می‌کند شهرداری تهران پس از شکل‌گیری شوراها، به دلیل ضعف عملکرد شوراها و با مطلق‌العنان پنداشتن اختیارات شهرداران، بیشتر متکی بر منافع جناحی و خرد غیرجمعی بوده است.
حتی اگر بر فرض، شوراهای شهر هم در گذشته اختیار و کفایتی داشتند، عملکردشان گویای این است که نمی‌توانند بار سنگین مسئولیت برنامه‌ریزی و نظارت بر رفع مشکلات عظیم اجتماعی و اقتصادی کلان‌شهر تهران را بپذیرند که حوزه حمل‌ونقل (البته سایر حوزه‌ها) را در بر می‌گیرد. از این‌رو، راهکار پیشنهادی ما برای حل این مشکل به طور مشخص ارتباط شهرداری/ شورای شهر با مردم از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) است.
در عین حال، بازخوانی پرونده عملکرد کمیسیون اجتماعی شوراهای شهر تهران و مسئول قبلی شورای شهر در ارتباط با سمن‌ها (خانم الهه راستگو) نشان می‌دهد تا کجا و چه اندازه از سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان نمایندگان واقعی و بی‌واسطه اجتماعی، در برنامه‌ها و سیاست‌های راهبردی شورای گذشته شهر تهران استفاده شده است؟ همچنین می‌توان دریافت آیا از این توانایی بزرگ اجتماعی در جهت رفع معضلات فراگیر و عمومی مانند آلودگی هوای تهران، بهره‌برداری به‌موقع و بجا صورت گرفته است یا خیر؟
اگر شورای شهر و شهردار جدید تهران و معاونان ایشان به ویژه در بخش بسیار مهم و راهبردی حمل‌ونقل تهران با توجه به تهدیدهای جدی ناشی از بحران نقدینگی و متعادل نبودن بودجه (فزونی چشمگیر هزینه‌ها بر درآمدها، حتی در بودجه جاری)، بخواهند شهر تهران و مردمان گرفتار در بحران آلودگی هوا و ترافیک طاقت‌فرسا و سرطان‌زا را نجات دهند، باید حضور سمن‌ها و مشارکت مردمی در حل بحران‌های موجود را غنیمت دانسته و با کمک مردم و خرد جمعی آنان به حل مشکلات و معضلات موجود و ترمیم خرابی‌های پیشین بپردازند .
