تهران، خالی از «تهران»

به گزارش روزنامه شهروند، ۱۱۰ سال از روزی که آقامحمدخان قاجار تهران را به عنوان پایتخت کشور انتخاب کرد، می گذرد؛ شهری که در نوروز مراسم تاجگذاری آقامحمدخان در کاخ گلستان را به خود دید و از سال گذشته هم صاحب روز شد. اعضای شورای شهر تهران چهاردهمین روز مهرماه را به عنوان روز تهران نامگذاری کردند و حالا همزمان با این روز شهردار تهران هم در مراسم پیاده روی سالمندان شرکت کرد و هم در صفحه اینستاگرام خود پیامی به مناسب روز تهران نوشت. محمدعلی نجفی نسبت به خالی شدن تهران از حافظه تاریخی کهنش هشدار داد و از شهروندان تهرانی درخواست همراهی کرد برای ساختن تهران: «امروز درست ۱۱۰ سال از روزی که در اولین دوره مجلس، از «تهران» به عنوان دارالخلافه نام برده و برای نخستین بار شهر تهران به صورت قانونی به عنوان پایتخت معرفی شد، می گذرد.

در تمام این سال ها، تهران به عنوان پایتخت ایران، فرازونشیب های مختلفی را پشت سر گذاشته است؛ فرازونشیب هایی که تهرانِ امروز ماحصلِ آن است. تهران در روزگارِ ما برخلاف تمام زرق و برق های خود، شهری است با هویتی فراموش شده. خطری که تهرانِ ما را تهدید می کند، خالی شدن شهر از حافظه تاریخی کهنش است؛ دیگر چندان نیستند آنهایی که تهران و روایت هایش را می شناسند و به کوچه باغ هایش احترام می گذارند. پایتخت ایران امروزه بیش از هر زمان دیگری از «تهران بودگی» تهی است و خاطرات شهر درحال فراموش شدن است. همه اینها یک زنگ خطر است، زنگ خطری که بیش از همیشه باید ما را به فکر وادارد و به تأمل مشغول کند. امروز تهران در آستانه دورانی تازه قرار دارد، دورانی که در آن عقلانیت و مشارکتِ شهروندان در تعیین سرنوشتِ شهر، اعتقادی راسخ در بین تصمیم گیرانِ شهری است.»

شهردار تهران در ادامه این پیام نوشت: «بر این باورم که تک تک شهروندانِ تهرانی «روزِ تهران» را باید فرصتی برای اندیشیدن داشته باشند؛ اندیشیدن به تهرانی که بود، تهرانی که هست و تهرانی که باید باشد. از همین رو، از همه شهروندان تهرانی خالصانه درخواست می کنم همراه و دستگیر شهرشان باشند، با هم بسازیم آنچه را که ساختنی است و باز پس گیریم آنچه را که مدت هاست زیر پا مانده، فراموش نکنیم که تهران متعلق به ماست و همگی در قبال آن مسئولیم.»

نام آیت الله هاشمی رفسنجانی در دایره المعارف تهران نبود

کمی آن طرف تر هم دیروز اعضای شورای شهر تهران به مناسبت روز تهران همراه اشرف بروجردی، محسن هاشمی و کارشناسان حوزه فرهنگی به مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی رفتند و در جریان روند تدوین و تألیف دایره المعارف تهران، شمیرانات و ری قرار گرفتند. احمد مسجدجامعی در این بازدید پیشنهاد کرد سردیس تهران شناسان معروف در تهران نصب شود: «دانشنامه ای مختص تهران، شمیرانات و ری درحال تدوین است، البته کار بسیار سختی است، چراکه برخی منابع شفاهی هستند و اطلاعات آن به صورت مصاحبه با افراد به دست می آید و از ظرفیت شورایاران نیز استفاده کردیم. هرچند که محل اعتبار برای تدوین این دایره المعارف از سوی شورای قبلی قطع شد.» او از نبود نام آیت الله هاشمی رفسنجانی در این دایره المعارف خبر داد: «در حین ورق زدن این دایره المعارف که درخصوص همه ابعاد مختلف تهران اعم از شخصیت های تأثیرگذار، مکان ها و... است، متوجه شدم که در این دایره المعارف اسمی از آیت الله هاشمی رفسنجانی به عنوان یکی از شخصیت های برجسته تهران نام برده نشده است.

دانشنامه ها موجودات زنده ای هستند که باید هرچند سال یک بار بازنگری شوند و از آنجا که هاشمی رفسنجانی یک شخصیت ملی است و از بزرگان تهران هم محسوب می شود، لازم است که نامش در این دایره المعارف قید شود.»

مسجدجامعی همچنین درباره شهر ری هم توضیحاتی را ارایه کرد: «۳۵۰۰ شخصیت منسوب به ری شناسایی شده است اما متاسفانه ری در تهران گم شده، درحالی که بسیاری از وقایع و شخصیت ها به ری منسوب هستند. امسال دو جلد دایره المعارف تهران رونمایی می شود و امیدواریم مدیریت شهری به انجام این پروژه مهم کمک کند.»

در ادامه مسجدجامعی و جمع تهران گردان به دیدار رضا شیرازیان از پژوهشگران تهران رفتند که بیشتر فعالیت های او در حوزه جمع آوری نقشه های مربوط به تهران بوده است. شیرازیان در این بازدید درباره نخستین تصویری که از تهران ثبت شد، توضیح داد: «این تصویر یک نقشه نظامی متعلق به دوران فتحعلی شاه است که به نقشه نازکوت معروف است و نقشه بعدی پایتخت متعلق به دوران محمدشاه قاجار است. در دوره پهلوی، نخستین بار به نقشه ها با کارکرد تجاری توجه شد و نخستین عکس هوایی از تهران در این سال گرفته شد که به احتمال زیاد انگلیسی ها این عکس هوایی را درج کردند؛ به طوری که بخشی از خندق اطراف تهران در این عکس مشهود است.»

او به دستور مصدق برای تشکیل سازمان نقشه برداری در سال ۳۲ اشاره کرد: «تا سال ۵۷ این روند ادامه داشت و بررسی نقشه ها نشان می دهد که یک برنامه منظم، ابزاری و ملی هیچ وقت در نقشه برداری های تهران وجود نداشت، این درحالیست که نیازمند آن هستیم هر سه تا پنج سال به طور ادواری عکس های هوایی از تهران گرفته شود تا سیر تحولات مشخص شود. متاسفانه در تهران متولی نقشه ها مشخص نیست. یک موزه دایمی نقشه وجود دارد که البته کامل نیست و سیر تحولات را ناقص نشان می دهد.»

شیرازیان از سه نقشه بسیار مهم برای نشان دادن سیر تحول تهران نام برد که البته در اختیار هیچ پژوهشگر داخلی نیست: «نقشه اول متعلق به سال ۱۳۰۹ و نقشه خیابان کشی های تهران است و نقشه دوم نقشه اردشیر زارع است که در سال ۱۳۲۱ رسم شده و نقشه سوم نیز عکس هوایی است که انگلیسی ها از تهران گرفته اند. امیدواریم شهرداری تهران نسبت به خرید این سه نقشه مهم اقدام کند تا بتوانیم نقشه تاریخی تهران و سیر تحول آن را تکمیل کنیم.»

ادای احترام به سربازان لهستانی کشته شده در جنگ جهانی دوم به مناسبت ورود لهستانی ها به ایران از برنامه های دیگر بازدیدکنندگان بود. مسجدجامعی دراین باره هم توضیحاتی را ارایه کرد: «۷۵ سال قبل زمانی که استالین لهستانی ها را بسیار اذیت می کرد، آنان به نوعی به ایران پناهنده شدند و مورد استقبال مردم ایران قرار گرفتند. لهستانی ها کنیسه و کلیساهای خود را در ایران داشتند، حتی هنوز کنیسه های آنها در خیابان ٣٠ تیر باقی مانده که نشان دهنده روابط نیک مردم ایران و لهستان است.»

۱۹۳۷نفر در گورستان لهستانی ها دفن شده اند که از این میان ۶۰۹نفر نظامی هستند. نکته قابل توجه این که در کنار یادبود نظامیان کشته شده لهستانی تابلویی وجود دارد که اسامی سربازان کشته شده که جسدشان در این گورستان دفن نشده، قید شده است. اسم سربازان دفن شده در قزوین، خرمشهر، اهواز و شمال ایران روی کتیبه هایی نصب شده است. خسرو سینایی در سال ۵۴ فیلمی درخصوص سربازان لهستانی ساخته شده و به همین دلیل هم بالاترین نشان دولتی را از دولت لهستان دریافت کرده است.»

خبر خوب شهردار تهران برای سالمندان

شهردار تهران صبح دیروز همزمان با روز تهران با سالمندان شهر به پیاده روی رفت که بهانه آن هم هفته سالمندان بود. او در این مراسم خبرهای خوبی برای سالمندان تهرانی داشت و از مشکلات آنها حرف زد: «سالمندی یک فرصت است نه یک تهدید. همشهریان سالمند همواره یک سرمایه برای شهر محسوب می شوند. شهرداری تهران هم تاکنون اقدامات خوبی برای سالمندان انجام داده که همه آن فعالیت ها دنبال می شود و ضعف ها برطرف خواهد شد.»

محمدعلی نجفی از کانون سالمندان به عنوان یکی از نهادهای غیردولتی نام برد که فعالیت بسیار خوبی دارد: «شهرداری تهران تا جایی که اختیار داشته باشد، این کانون ها را تقویت می کند. همچنین ضعف های کارت های منزلت هم برای سالمندان برطرف خواهد شد تا آنها از خدمات بیشتری استفاده کنند. شهرداری تهران تلاش می کند خدمات بیشتر و بهتری را از طریق کارت های منزلت به سالمندان ارایه کند و امیدواریم این اقدامات در حدی باشد که شهر تهران را برای عموم شهروندان تهرانی به جایی پر از امید و شکوفایی بدل کند و زندگی در تهران مطلوب تر شود.» شهردار تهران این را هم گفت که در رابطه با فراهم کردن زندگی مطلوب برای شهروندان تهرانی از کودکان، نوجوانان، جوانان تا سالمندان باید شرایطی را فراهم کنیم تا ارزنده ترین خدمات برای یک زندگی آرام در تهران مهیا شود.

نجفی قول داد تا کارت های منزلت در سطح وسیع تری در بین شهروندان توزیع و خدمات بیشتری به آنها ارایه شود: «سالمندان گله هایی برای این کارت ها داشتند که پوشش کامل نمی دهد و بعضی خدمات را شامل نمی شود. به طور مثال، در نظر داریم استفاده از مراکز تفریحی و هنری، امکان ورزشی و وسایل حمل ونقل عمومی مانند اتوبوس و مترو اضافه یا با کیفیت بیشتری به سالمندان ارایه شود.»

نجفی از سالمندی به عنوان دوره خاصی از زندگی یاد کرد و گفت که هریک از سالمندان به عنوان گنجینه ای از تجربه، عشق و محبت و عاطفه هستند: «اگر معتقد هستیم که تهران شهری برای زندگی همه گروه ها و اقشار باشد، قطعا سالمندان نقش و سهم بسزایی خواهند داشت و باید شرایطی را فراهم کنیم که آنها زندگی توأم با آسایش و آرامش داشته باشند. کانون های سالمندان در محلات مجموع نظرات و مطالبات و خواسته های سالمندان را به مسئولان شهرداری منتقل می کنند.»

نهم مهر روز جهانی سالمندان است و در ایران به مدت یک هفته برنامه های مختلفی برای این گروه از جامعه برگزار می شود و شهردار تهران روز تهران را برای دیدار با این بخش از مردم تهران انتخاب کرد.