راه پیاده‌ها سخت شده است
هر اتفاقی که در شهرها روی می‌دهد به طرح‌های بالادست ربط دارد. طرح‌های بالادست نخستین راهکارها را در شهرها دیکته می‌کنند و بعد از آن مجری مجبور می‌شود اهداف آن طرح را هدایت کند.
هر اتفاقی که در شهرها روی می‌دهد به طرح‌های بالادست ربط دارد. طرح‌های بالادست نخستین راهکارها را در شهرها دیکته می‌کنند و بعد از آن مجری مجبور می‌شود اهداف آن طرح را هدایت کند.
نگارنده نکته و مقصر اصلی در کم بودن عرصه‌های پیاده‌روی را طرح‌های بالادست تفصیلی می‌دانم. شاید دهه‌هاست که طرح‌های تفصیلی ما توسط مشاوران هدایت‌نشده بلکه دیکته می‌شوند. به صراحت می‌گویم منافع مدیریت‌های شهری موجب می‌شود در هدایت طرح‌های تفصیلی دخالت صورت بگیرد.
به‌عبارت دیگر، شهرداری‌ها حاضر نیستند 10سانتی‌متر عقب‌نشینی را اجرا کرده و پول عقب‌نشینی را به مالکان و بهره‌برداران بدهند. به همین منظور است که طرح‌های تفصیلی از بازکردن بازشوها، عریض‌کردن گذرها، اعمال پیاده‌روها و پایین آوردن سطح توده‌ها و اضافه‌کردن بر سطح عرصه‌ها غفلت می‌کنند. نکته دیگر اینکه هر طرحی 2 وجه دارد؛ یکی خود طرح و دومی ضابطه اجرای آن. زمانی در طرح ما مشکلات اساسی داریم که شهرداری‌ها عموما به‌خاطر اینکه باید هزینه عقب‌نشینی‌ها و مشاعات شهری را بپردازند، به سراغ این مسئله نمی‌روند.
نکته دوم به ضابطین اجرایی بازمی‌گردد. هر طرحی وقتی که ضابط اجرایی نداشته باشد در همان مرحله اول ابتر می‌ماند. ضابطه اجرایی به جزئیات بازمی‌گردد که شاید در حوزه این مقاله نباشد. وقتی مشاوری درباره محور پیاده‌ای طرحی ارائه می‌کند، مقصر اصلی همان طرح‌های تفصیلی هستند چراکه در طرح‌های تفصیلی عموما مشاور توسط کارفرما که وزارت مسکن و شهرسازی یا شهرداری‌ها هستند، هدایت می‌شوند. به صراحت باید به این مسئله اشاره کرد که در چند دهه اخیر مسئولان و مدیرانی ندیده‌ایم که از توده کاسته و به عرصه بیفزایند. تقریبا تمام مدیران به توده‌گذاری علاقه دارند تا عرصه‌اندوزی و این در حالی است که مدیریت در آزادکردن فضاست نه توده‌گذاری.
وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم می‌بینیم بهترین محله‌های شمالی تهران مانند زعفرانیه، فرمانیه و غیره باغ‌گذرهایی داشتند که نشان‌دهنده شرایط زیستی خوب بودند، اما در سال‌های اخیر نوسازی شهرها و بارگذاری تراکم بالا رفته اما عرض همان گذر تغییر نکرده است. برای حل این معضل باید بر طرح‌های بلندمدت دل ببندیم که شاید بتوان کاری کرد. از همین امروز باید تصمیم بگیریم که مدیریت آمایش سرزمین به سمت آزادسازی حرکت کند.
این اقدام باید از سوی دولت و وزارت مسکن و شهرسازی آغاز شده و به‌عنوان یک لایحه به مجلس برود تا قانونی داشته باشیم که اعلام کند از مقدار توده‌های شهری کاسته شده و بر عرصه‌ها افزوده شده است. این نکته مهمی است که تحقق آن شاید 2دهه زمان نیاز داشته باشد./
مهرداد مال‌عزیزی-طراح و معمار
