حمل‌ونقل تورم‌ساز می‌شود
هنگامی که اقدام به خرید کالایی می‌کنیم، اعم از کالاهای ضروری یا لوکس، لوازم خانه یا لباس، کمتر اتفاق می‌افتد به مسیری فکر کنیم که این کالا طی کرده تا به دست ما برسد، در حالی که همین مسیر می‌تواند در قیمت نهایی جنس تاثیر به‌سزایی داشته باشد.
به گزارش جهان صنعت، کالا می‌تواند از طریق ریل، جاده، دریا و یا از راه هوایی به دست فروشندگان و مصرف‌کنندگان برسد. از بین تمام مسیرهای ممکن، حمل‌ونقل جاده‌ای کمترین قیمت را دارد، زیرا از یک سو قیمت سوخت گازوییل پایین‌تر از سایر سوخت‌هاست، از سوی دیگر هزینه عوارض جاده پایین است و این مسایل دست به دست هم می‌دهند تا اغلب دست‌اندرکاران حمل‌ونقل، جاده را به راه‌های دیگر نظیر ریل ترجیح دهند.
در حالی که حمل‌ونقل از طریق کشتی و هواپیما، به علت مسیرهای خاصی که می‌پیمایند همواره مشتری‌های خود را دارد، به نظر می‌رسد حمل‌ونقل ریلی که مسیر مشابهی با حمل‌ونقل جاده‌ای دارد محبوبیت کمتری داشته باشد به‌طوری که حمایت از این نوع حمل‌ونقل به نوعی ضرورت تبدیل شده است، اما اینکه برای افزایش حمل‌ونقل از طریق ریل چه کار‌هایی باید صورت گیرد و چه سیاست‌هایی باید اتخاذ شود پرسشی است که به نظر می‌رسد قانونگذاران پاسخ صحیح آن را چندان نمی‌دانند؛ کما اینکه اخیرا به دستور رییس سازمان راهداری، مصوب شده است که از شهریورماه سال‌جاری، عوارض جا‌به‌جایی کالا در جاده‌ها از سه به چهار درصد افزایش پیدا کند.
هدف این افزایش قیمت این است که با گران شدن حمل‌ونقل جاده‌ای، محبوبیت این نوع حمل‌ونقل کاهش پیدا کند و در مقابل میزان استفاده از حمل‌ونقل ریلی افزایش بیابد، روشی که به نظر نمی‌رسد چندان مهندسی شده باشد و یا نتیجه‌ای جز افزایش قیمت کالا دربرداشته باشد.
افزایش عوارض به ضرر مردم خواهد بود
در همین زمینه، جواد سمساریلر، رییس سابق انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی به «جهان‌صنعت» گفت: افزایش تعرفه حمل‌ونقل جاده‌ای با هدف تقویت حمل‌ونقل ریلی صورت گرفته است، با این حال به نظر می‌رسد عملی که انجام شده ارتباط خاصی نداشته باشد. نزدیک به 90 درصد حمل‌ونقل کشور در حال حاضر از طریق جاده صورت می‌گیرد و علت آن را باید در مختصات مربوط به حمل‌ونقل ریلی جست‌وجو کرد.
وی افزود: به عنوان مثال حمل‌ونقل ریلی ما ایستگاه به ایستگاه است، از سوی دیگر کشتی‌ها نیز بندر به بندر حرکت می‌کنند، در این حال برای کامیون‌ها در جاده بحث ایستگاه مطرح نمی‌شود.
سمساریلر گفت: بهترین نوع حمل‌ونقل را می‌توان «حمل‌ونقل ترکیبی» دانست که در کشور ما وجود ندارد. ترکیب انواع مختلف حمل‌ونقل می‌تواند چشم‌اندازی مثبت از سیستم حمل‌ونقل را در اختیار ما بگذارد اما در حال حاضر به جای آنکه به پیشرفت روش‌ها و سیستم حمل‌ونقل اهمیت داده شود می‌بینیم که حمل‌ونقل ریلی برای خود تصمیم می‌گیرد، بخش جاده‌ای برای خود سیاست اتخاذ می‌کند و سایر حوزه‌ها نیز به همین ترتیب پیش می‌روند.
وی در ادامه توضیح داد: با این اوصاف، گران کردن عوارض جاده‌ای به ضرر ملت است و هدف تقویت حمل‌ونقل ریلی را برآورده نخوهد کرد. اگرچه ممکن است به نفع اشخاصی باشد، اما به نفع هرکس باشد به نفع مردم نخواهد بود و ریل نیز از این طریق ارتقا نخواهد یافت.
رییس سابق انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی درباره تاثیر افزایش عوارض جاده بر نرخ کالا توضیح داد: این کار سبب بالا رفتن قیمت کالا و تورم نیز خواهد شد، چراکه اگر فرضا 1 درصد به قیمت عوارض افزوده می‌شود، برای جبران آن 15 درصد روی قیمت کالا می‌کشند و به این ترتیب تورمی چند برابری به وجود خواهد آمد.
لزوم استفاده از ظرفیت هر دو نوع حمل‌ونقل
همچنین ابوالفضل بهره‌دار، رییس انجمن مهندسی حمل‌ونقل ایران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» توضیح داد: این موضوع برمی‌گردد به ظرفیت استفاده از حمل‌ونقل، چه از طریق جاده و چه از طریق ریل. جاده و ریل را باید به عنوان دو نوع حمل‌ونقل که مکمل یکدیگر هستند در نظر بگیریم، از هر یک به اندازه ظرفیت و توانی که دارد استفاده شود نه اینکه با یکدیگر در رقابت باشند.
وی افزود: از آنجایی که دولت برای استهلاک جاده‌ها هزینه می‌پردازد، لذا افزایش عوارض نیز طبیعی است، این افزایش در صورتی که برای جبران هزینه‌های دولت باشد می‌تواند توجیه شود اما چنانچه هدف گران شدن حمل‌ونقل جاده‌ای باشد تا از آن طرف اقبال از حمل‌ونقل ریلی بیشتر شود نمی‌توان گفت که این سیاست نتیجه‌ای دربرخواهد داشت.
بهره‌دار گفت: برای افزایش رونق حمل‌ونقل ریلی می‌توان از راه‌های دیگری نیز بهره برد، نظیر اینکه کالاهایی را که حمل آنها با استفاده از قطار راحت‌تر است را به جای کامیون به ریل بسپاریم. با این حال اگرچه هزینه حمل‌ونقل جاده‌ای کم است، نمی‌توان بالا بردن آن را به عنوان یک سیاست مناسب برای تقویت ریل دانست.
وی در پایان گفت: این امر البته سبب بالا رفتن قیمت نیز خواهد شد اما نمی‌توان با اطمینان گفت که این افزایش قیمت در چه اندازه‌ای صورت می‌گیرد چرا که هیچ کنترل و نظارت دقیقی بر قیمت‌ها در کشور وجود ندارد، در نتیجه می‌تواند به اندازه همان یک درصد و یا بسیار بیشتر از آن روی قیمت‌ها اثر بگذارد. این کنترل قیمت‌ها در هیچ یک از حوزه‌ها وجود ندارد، به همان صورت که نمی‌توان قیمت مرغ و مواد غذایی را پیش‌بینی کرد، پیش‌بینی میزان افزایش قیمت کالا پس از بالا رفتن عوارض نیز ممکن نخواهد بود. به‌خصوص باید در نظر داشت عواملی نظیر قیمت سوخت، هزینه استهلاک جاده، هزینه ماشین و... همه به صورت یک سیکل پیوسته روی یکدیگر تاثیر می‌گذارند و در قیمت نهایی کالا نقش دارند.
