◄ سهم ترانزیت چگونه از دست رفت؟

در سال های اخیر واژه ترانزیت و حمل ونقل بین المللی، جایگاه پر رنگ تری را در رسانه ها و تحلیل های کارشناسان اقتصادی پیدا کرده به طوری که این صنعت مغفول مانده بیش تر مورد توجه مقام های عالی رتبه قرار گرفته است.شاید مهم ترین علت این توجه و توفیق اجباری، کاهش درآمدهای نفتی باشد اما تحرکات همسایگان و اختصاص سهم بیشتری از ترانزیت خصوصاً کریدور شرق به غرب و سرمایه گذارهای کلان در این بخش اهمیت موضوع را مضاعف کرده است.

با اندکی تعمق و ارزیابی متوجه خواهیم شد که موقعیت جغرافیایی مناسب و بازار چند صدمیلیونی اطراف و دسترسی به آب های آزاد و مسیری کوتاه و امن، فرصتی ممتاز برای کشور بوده که می شود آن را در ردیف چند اولویت کلان درآمدی کشور برشمرد.

کارشناسان و متصدیان ترانزیت مزیت هایی همچون اشتغال زایی ده ها هزار نفر به طور مستقیم و فعال شدن بعضی صنایع به طور غیرمستقیم، عبور و مرور تجار خارجی و مال التجاره آن ها، ارتباط با شرکت های خارجی و بازارهای جهانی، نقش و پشتوانه ناوگان حمل ونقل بین المللی قدرتمند در صادرات کالا و ... را برای کشور عنوان می کنند که با این اوصاف انتظار می رود در ترانزیت روندی روبه جلو و پویا داشته باشیم اما عملاً در بخش خصوصی شاهد شرکت هایی نیمه جان و بیمار هستیم که یا قربانی قاچاق و تبانی صاحب کالا و راننده شده اند و یا در دام جا ساز کردن مواد مخدر در جوف کالاهای صادراتی گرفتارشده اند، یا طعمه مافیای بین المللی ارسال پیش ساز به افغانستان شده و در محاکم سرگردان هستند، یا زیر فشار دارایی در قالب مالیات عملکرد و ارزش افزوده و تکلیفی و ... مدام در کمیسیون های مربوطه هستند، یا درگیر رقابت های ناسالم و خودزنی در بین خود شده اند، یا روزانه منتظر قوانین و بخشنامه های متنوع و خلق الساعه ای از طرف چندین سازمان و نهاد و ارگان متولی و دخیل در ترانزیت هستند که باید خسارت توقف و اعتراض صاحبان کالا را به دوش بکشند و.....

اینجاست که تا حد زیادی پاسخ چند سؤال ذیل را دریافت خواهیم کرد:

1- چرا به تناسب زمان و افزایش مبادلات بین المللی، شرکت های حمل ونقل بین المللی توانمند و قوی شکل نگرفته و در شرکت های موجود خروج سرمایه و ضعف جای توسعه را گرفته است؟

2- چرا در ده سال اخیر به علت گران بودن ناوگان و خودمالکی، شاهد واگذاری 40 درصدی حمل کالای ترانزیت به ناوگان خارجی شده ایم؟

3- چرا کشوری همانند گرجستان با قیاس جمعیت و موقعیت توفیق بیشتری در ترانزیت داشته است؟

4- چرا ترکیه توانسته با حدود 160 هزار دستگاه کامیون در حمل ونقل بین المللی و شرکت هایی با مالکیت بیشتر از 3 هزار دستگاه کامیون سهم زیادی از ترانزیت شرق به غرب را به خود اختصاص دهد؟

5- چرا مسیر آبی دریای خزر آذربایجان به ترکمنستان رقیبی برای کریدور شرق به غرب از ایران شده است؟

و ....

قبل از اینکه شاهد واگذاری حمل مستقیم ریلی کالا و افزایش آن از چین به تمام نقاط افغانستان باشیم و پاکستان و عراق هم سروسامانی به حمل ونقلشان بدهند و علیرغم امتیازات فراوان جغرافیایی و منطقه ای و سبقه چند هزارساله در مسیر عبور کالا با کاهش و حذف مواجه باشیم، می بایست چاره ای جدی برای حفظ ترانزیت اندیشید.

*نایب رئیس هیات مدیره انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل بین المللی خراسان رضوی