◄ تشریح ویژگی‌های سامانه جدید راه‌های شریانی کشور
بارها از تأمین هزینه‌های تعمیر و نگهداری راه‌ها گلایه شده و البته دولت نیز اقدامات مؤثری در این زمینه ازجمله تشویق به سرمایه‌گذاری در حوزه راه انجام داده است. در این خصوص با حمزه ذاکری، مدیرکل جدید دفتر نگهداری راه‌های فرعی و روستایی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور به گفتگو نشستیم. لازم به تأکید است که این گفتگو فارغ از بحث حوادث ناشی از سیل انجام شده و ناظر بر سیاست‌های کلی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای برای حوزه راه روستایی است.
بارها از تأمین هزینه‌های تعمیر و نگهداری راه‌ها گلایه شده و البته دولت نیز اقدامات مؤثری در این زمینه ازجمله تشویق به سرمایه‌گذاری در حوزه راه انجام داده است.
به گزارش تین‌نیوز به نقل از هفته‌نامه حمل‌ونقل حمزه ذاکری، مدیرکل جدید دفتر نگهداری راه‌های فرعی و روستایی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در گفتگویی فارغ از بحث حوادث ناشی از سیل به سیاست‌های کلی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای برای حوزه راه روستایی پرداخته است.
برنامه‌های سازمان راهداری برای مدیریت راه‌های روستایی کشور چیست؟
خوشبختانه امروز ارزیابی روسازی شبکه راه‌های فرعی کشور با توجه ویژه ریاست محترم سازمان و همت معاون محترم راهداری برای اولین بار در کشور اجرایی شده و با همکاری شرکت آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک کل راه‌های فرعی مشتمل بر ۳۸ هزار کیلومتر به‌طور کامل مستندسازی شده است. مدیریت و کنترل پروژه‌های راه‌های فرعی روستایی یکی دیگر از اهداف و برنامه‌های این دفتر است.
سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای اخیراً سامانه‌ای را به‌منظور کنترل و مدیریت پروژه‌ها در استان‌ها ایجاد کرده تا تمامی ادارات کل پروژه‌های خود را به‌منظور بررسی و کنترل پروژه در این سامانه وارد کرده که به‌واسطه آن مدیریت یکپارچه در اجرای پروژه‌ها در این بخش حاکم خواهد شد. همچنین با توجه به راه‌اندازی سامانه مدیریت روسازی راه‌های فرعی که اقدامی اساسی در جهت انجام مطالعات یکپارچه و توزیع عادلانه اعتبار است، سعی بر این است تا با استفاده از اطلاعات موجود اعتبارات در دسترس بهینه‌سازی شده و بر اساس اصول مهندسی، ارزش پروژه‌ها به‌صورت بهینه اولویت‌بندی و انتخاب شود.
این سامانه چه ویژگی‌هایی دارد؟
این سامانه یک ابزار تصمیم‌گیری است که به‌منظور مدیریت فعالیت‌ها و منابع و کاهش قابل‌توجه هزینه‌های روسازی در سازمان راهداری طراحی و پیاده‌سازی شده که بر اساس آن اعتبارات موردنیاز استانی و شهرستانی در تمامی محورها قابل‌دسترسی بوده و امکان اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی بر اساس اعتبارات محدود را دارد. این پروژه در دفتر نگهداری راه‌های روستایی و فرعی و برای راه‌های فرعی به‌طور کامل انجام شده است و در گام بعد مراحل یکپارچه‌سازی آن با راه‌های شریانی در دستور کار قرار دارد.
امکان دسترسی استان‌ها به سامانه از طریق وب فراهم شده و درحال‌حاضر کلیه ادارات‌کل استانی امکان مشاهده وضعیت راه‌های تحت حوزه استحفاظی را به تفکیک شهرستان و محور دارند که این امر ابزار قدرتمندی برای مدیریت، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در سطح شبکه استانی را در اختیار آنان قرار می‌دهد. انتظار می‌رود به‌منظور استفاده و بهره‌مندی بهینه از اعتبارات استانی، ادارات‌کل از این ابزار جهت برنامه‌ریزی و جذب اعتبار از محل منابع استانی حداکثر استفاده را به عمل بیاورند. تمامی درخواست‌های استانی در این حوزه باید منظم به گزارش‌های این سامانه جهت اخذ مجوز باشد و تمامی ادارات‌کل استانی نیازهای اعتباری خود را علاوه بر بازدید میدانی با استفاده از خروجی این سامانه در سال جدید اعلام کنند.
کمبود نقدینگی چه تاثیری در کارهای زیربنایی سازمان راهداری داشته است؟
با توجه به محدودیت منابع و حجم زیاد درخواست‌هایی که درزمینه نگهداری، توسعه و تجهیز راه‌های فرعی و روستایی به سازمان راهداری می‌رسد، تشویق و ترغیب ادارات‌کل استانی به استفاده از فناوری‌ها و تکنولوژی پیشرفته و درعین‌حال کم‌هزینه که در کشورهای پیشرو در حال استفاده است یکی از سیاست‌های اساسی این دفتر و سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور است.
در این راستا، به‌کارگیری آسفالت‌های حفاظتی در حفظ و نگهداری راه‌های فرعی و روستایی در گروه‌هایی چون فاکسیل، چیپ سیل و میکروسرفیسینگ، کیپ‌سیل که با توجه به وضعیت رویه و خرابی راه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد از مهم‌ترین برنامه‌ها و سیاست‌های سازمان است. برخی از آسفالت‌های حفاظتی یک‌پنجم تا یک‌دهم هزینه روکش آسفالت گرم را شامل می‌شود؛ بنابراین به نظر می‌رسد آسفالت‌های حفاظتی جایگزین مناسبی برای رویه راه‌های فرعی و روستایی باشند. البته انتخاب صحیح این نوع از روکش‌ها با توجه به معیارهای فنی صورت می‌گیرد که این دفتر در حال آماده‌سازی پروتکل راهنمای انتخاب و استفاده از روش‌های حفاظتی است که ان‌شاءاﷲ به‌محض تکمیل به کلیه استان‌ها جهت بهره‌برداری ارسال می‌شود.
نقش اثرگذار صنایع کوچک و بزرگ در تخریب راه‌های فرعی تا چه میزان برآورد شده است؟
از مباحث مهم و البته تأثیرگذار، موضوع استفاده صنایع سبک، متوسط و سنگین کشور از راه‌های فرعی و روستایی است که باید به آن پرداخته شود. با توجه به آمار اولیه حداقل ۷۰ درصد صنایع در کشور از سطح سرویس راه‌های فرعی و روستایی بهره‌مند هستند؛ که عموما برای کاربری‌های سبک طراحی شده‌اند. منطقی است که این راه‌ها با مشارکت صنایع مذکور در تأمین اعتبار برای نگهداری به‌وسیله همان صنایع پشتیبانی شوند تا هم صنایع مذکور از راه‌های استاندارد در جهت حمل‌ونقل استفاده کنند و هم سرمایه‌های ملی به دلیل تغییر کاربرد صدمه نبینند.
هرچند لزوم حمایت از سرمایه‌گذاری در نقاط مختلف کشور لازم و ضروری است اما با توجه به استفاده صنایع از راه‌ها و تخریب آن به جهت عبور و مرور ماشین‌آلات سنگین مشکلاتی را برای سایر استفاده‌کنندگان از این نوع راه‌ها به وجود آورده که این موضوع باید با همکاری معادن و صنایع و متولیان امر، به صورتی مدیریت شود که مردم شریف به نحو مطلوب از خدمات حقوق شهروندی بهره‌مند شوند. البته طی سالیان گذشته قوانین و مقرراتی در این خصوص وضع و مکاتباتی نیز صورت گرفته اما به جهت سرعت تخریب بیش‌ازحد در زمان استفاده خصوصا حمل بار غیرمجاز از راه‌های مذکور باید تصمیم جدی با تشکیل کارگروه‌های لازم در این خصوص اتخاذ شود.
استفاده از نظریات اساتید دانشگاه‌ها، نخبگان و صاحب‌نظران برای آسیب‌شناسی تخریب و ارتقاء کارایی راه‌های فرعی روستایی یکی دیگر از برنامه‌های موردنظر این دفتر است. به این منظور باید با تشکیل کارگروه‌های ملی و استانی برای رسیدن به بهترین راهکار در جهت حفظ و نگهداری راه‌ها، از مزایای قابلیت‌های علمی و فناوری حداکثر استفاده را کرد.
برای توسعه راه‌های روستایی به چه میزان بودجه نیاز است؟
توسعه راه‌های روستایی شامل مقوله‌های ساخت و نگهداری است، که مسئولیت ساخت آن بر عهده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور بوده و با توجه به دستور مقام عالی وزارت در خصوص تجمیع وظایف ساخت و نگهداری راه‌های روستایی در سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، به‌زودی تمامی وظایف ذکر شده به این سازمان منتقل و محول خواهد شد؛ بنابراین همان‌طور که مشخص است توسعه راه‌های روستایی به شکل ویژه موردتوجه قرارگرفته و این امر می‌تواند موجب رشد فعالیت‌ها و افزایش عملکرد این حوزه شود. به‌تبع آن این حوزه نیازمند اختصاص بودجه مناسب و تأمین منابع مالی مکفی است.
با توجه به وسعت راه‌های روستایی کشور بر اساس برآورد و مطالعاتی که انجام‌شده حداقل ۲۰۰۰ میلیارد تومان جهت نگهداری راه‌های ذکرشده موردنیاز است و همچنین با توجه به آمار به‌دست‌آمده از سامانه مدیریت راه‌های فرعی حدود ۲۴۰۰ میلیارد تومان نیز در این بخش موردنیاز بوده که درمجموع ۴۴۰۰ میلیارد تومان جهت نگهداری راه‌های فرعی و روستایی در سال ۹۷ موردنیاز بوده است. بخشی از این نیاز از طریق اختصاص قیر و همچنین بخش اعظم آن از طریق اعتبارات استانی تأمین می‌شود اما به دلیل محدودیت منابع و همچنین تفاوت در ابلاغ و تخصیص بودجه همواره یکی از مشکلات این سازمان موضوع تأمین اعتبار نگهداری راه‌های فرعی و روستایی است.
با اصلاح ساختار فنی و حمایت‌ها و توجه ویژه مقام عالی وزارت در خصوص راه‌های فرعی و روستایی به نظر می‌رسد اصلاح ساختار مالی و اعتباری نیز می‌تواند مکمل ارتقاء این حوزه بوده و نویدبخش تحولی مؤثر در این زمینه باشد.
چند کیلومتر راه روستایی در کشور احداث شده است؟
حدود ۱۰۸ هزار کیلومتر راه روستایی آسفالته و ۲۲ هزار کیلومتر نیز راه روستایی غیر آسفالت در کشور وجود دارد؛ که به این میزان باید عددی بالغ‌بر ۳۸ هزار کیلومتر راه اصلی غیر شریانی را اضافه کرد که نگهداری آن با دفتر نگهداری راه‌های فرعی و روستایی است. با توجه به هدف مدیریت یکپارچه، برداشت کامل شبکه راه‌ها، اعم از شریانی، فرعی و روستایی از موارد مورد اهتمام معاونت راهداری است و با این کار شبکه پایه‌ای ایجاد خواهد شد که تمام راه‌های ما تحت آن شبکه قابل ارزیابی هستند.
البته قسمت راه‌های شریانی و راه‌های فرعی انجام شده و قسمت سوم که راه روستایی است در دست اقدام است. با این کار به جهت ایجاد یک شبکه دقیق اطلاعاتی از راه‌های روستایی و فرعی و همچنین اتصال آن با شبکه راه‌های اصلی و شناسایی اولویت‌های نگهداری راه‌ها می‌توان گامی مؤثر در جهت تحقق عدالت در این زمینه برداشت.
