چشم انداز روابط آذربایجان و ترکیه در اقتصاد، انرژی، حمل و نقل

لازم به ذکر است که تصمیمات مهم اتخاذ شده در یازدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصاد دو کشور در تاریخ 11 می، توافقنامه های امضا شده در زمینه انرژی در 14 می و 4 ژوئن و از سرگیری مذاکرات باکو-تفلیس- راه آهن کارس (BTK) پس از تکمیل بازسازی بزرگ بخش گرجستان از راه آهن تضمین خواهد کرد که همکاری در این مناطق در راستای اهداف جدید است.

در پایان یازدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور، پروتکل ۱۲۰ ماده ای بین دو کشور امضا شد. این پروتکل شامل تبادل تجربیات در زمینه مشارکت عمومی و خصوصی، امضای توافقنامه جدید در حوزه حمل و نقل، تقویت همکاری برای کریدور میانه، برگزاری چهارمین نشست مجمع انرژی، توسعه همکاری های بین دانشگاهی، تشکیل مجمع جوانان و تقویت همکاری برای بازسازی مناطق آزاد شده است.

علاوه بر این پروتکل، یادداشت تفاهم بین هیأت روابط اقتصادی خارجی جمهوری ترکیه و آژانس توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط ​​جمهوری آذربایجان، توافقنامه ایجاد یک کار مشترک گروه تسهیل تجارت، توافقنامه همکاری در بخش آب و بیانیه ای در زمینه مبارزه با بیماری های دامی بین طرفین امضا شد.

در کنفرانس خبری که پس از این نشست برگزار شد، علی اسدوف، نخست وزیر آذربایجان، گفت: بیش از ۲۰ شرکت ترکیه ای پروژه هایی به ارزش ۴ میلیارد دلار برای بازسازی مناطق آزاد شده اجرا کرده اند. بر اساس آمار رسمی، ۳ هزار شرکت آذربایجانی در ترکیه فعالیت می کنند و پیمانکاران ترکیه ۵۲۶ پروژه به ارزش ۱۹.۳ میلیارد دلار در آذربایجان اجرا کرده اند.

به گفته وی، سرمایه گذاری ترکیه در آذربایجان ۱۳ میلیارد دلار و سرمایه گذاری آذربایجان در ترکیه ۲۱ میلیارد دلار است. همچنین اعلام شد که قرارداد تجارت آزاد بین طرفین در چشم انداز میان مدت امضا خواهد شد.

طرفین در سال ۲۰۲۰ یک قرارداد تجارت ترجیحی و در سال ۲۰۲۳ یک پروتکل الحاقی امضا کردند که بر اساس اظهارات رسمی پس از این توافق، حجم تجارت بین دو کشور به ۷.۵ میلیارد دلار افزایش یافته است و هدف افزایش این رقم به ۱۵ میلیارد دلار است.

توافقات و اهداف جدید در بخش انرژی

در حاشیه بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی نفت و گاز خزر که در چهارم ژوئن در آذربایجان برگزار شد، در چارچوب هفته انرژی باکو، چهار توافقنامه تحویل و تبادل گاز طبیعی بین ترکیه و جمهوری آذربایجان امضا شد. ابتدا قراردادی برای تمدید قرارداد تامین گاز طبیعی امضا شد که در پایان سال ۲۰۲۴ تا پایان سال ۲۰۳۰ منقضی می‌شود. بر اساس بیانیه سوکار، با این توافق، ۳.۷ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید خواهد شد. سالانه تا سال ۲۰۳۰ از میدان “شهدنیز-۱” به ترکیه صادر می شود. همچنین قراردادهایی بین طرفین برای انتقال گاز آذربایجان به اروپا و نخجوان از طریق ترکیه و گاز ترکمنستان از طریق آذربایجان به ترکیه امضا شد.

همانند نفت و گاز طبیعی، گام های مهمی برای تقویت همکاری در برق برداشته می شود. در سومین همایش انرژی ترکیه و آذربایجان که در سپتامبر ۲۰۲۳ برگزار شد، توافق نامه ای در این زمینه به امضا رسید. بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط وزیر انرژی آلپارسلان بایراکتار، مطالعات فنی برای صادرات برق تولیدی آذربایجان به ترکیه و از ترکیه به اروپا ادامه دارد. بنابراین ترکیه مسیر صادراتی نفت و گاز طبیعی آذربایجان و همچنین برق آن خواهد بود.

پیش بینی می شود خط لوله گاز طبیعی ایغدیر- نخجوان با ظرفیت سالانه 500 میلیون متر مکعب (میلیون متر مکعب) تا پایان سال جاری به بهره برداری برسد. یادداشت تفاهم برای ساخت خط لوله گاز ایغدیر – نخجوان بین شرکت بوتاس ترکیه و شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) در سال 2010 امضا شد. این خط لوله برای تأمین گاز از خط لوله گاز ترانس آناتولی (TANAP) در نظر گرفته شده است. در ترکیه به جمهوری خودمختار نخجوان، جایگزین گاز فعلی از ایران. در 25 سپتامبر 2023، علی اف و اردوغان در مراسم افتتاح خط لوله گاز طبیعی ایغدیر- نخجوان شرکت کردند. آذربایجان می تواند گاز خود را از طریق ترکیه به نخجوان منتقل کند و به وابستگی نخجوان به تولیدکنندگان گاز طبیعی خارجی پایان خواهد داد. این امر همچنین وابستگی متقابل ترکیه و آذربایجان را بیشتر خواهد کرد.

به طور خلاصه، اگرچه به نظر می رسد روابط آذربایجان و ترکیه حول محور مسائل سیاسی و نظامی می چرخد، اما در سال های اخیر پروژه ها و همکاری های موفقی در زمینه های اقتصادی، انرژی و حمل و نقل انجام شده است. به ویژه توافقات و مذاکرات انجام شده در دو ماه اخیر نشان می دهد که دو کشور اهداف جدیدی را در حوزه انرژی، حمل و نقل و اقتصادی تعیین کرده اند. تعمیق همکاری ها در این زمینه ها از الزامات بیانیه شوشا در مورد اتحاد است که در ژوئن 2021 بین دو کشور امضا شد. موافقت نامه تشکیل کارگروهی برای مذاکرات برای توافقنامه جدید در روابط تجاری، انتقال گاز طبیعی آذربایجان به اروپا و نخجوان از طریق ترکیه در انرژی، انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه از طریق آذربایجان و افزایش ظرفیت حمل بار BTK در حمل و نقل به عنوان اهداف میان مدت مطرح شده است.