◄ نصب فیلتر دوده یا نوسازی ناوگان؟

درحالی‌که سازمان حفاظت محیط‌زیست بر استفاده از فیلتردوده در اتوبوس‌های شهری تأکید دارد، مدیریت شهری تهران این مسئله را بی‌ثمر می‌داند و خواستار نوسازی ناوگان و خرید اتوبوس‌های نو برای حمل‌ونقل شهری پایتخت است.

به‌گزارش تین‌نیوز به نقل از ایسنا، دلیل اصلی مدیریت شهری برای مخالفت با فیلتر دوده، قیمت بسیار بالای آن پس از افزایش نرخ ارز است و دلیل محیط‌زیست هم برای اسرار بر استفاده از این فیلترها، سهم بالای اتوبوس‌های شهری در انتشار ذرات 2.5 میکرون در هوای پایتخت است.

طی سال‌های اخیر کمتر مسئولی بوده که در مورد خطرات ناشی از آلودگی هوا برای سلامتی و جان مردم و ضرورت حل این بحران سخنرانی‌ نکرده باشد؛ اما متأسفانه شاهدیم که تعدادی از این‌ها به‌پای عمل که می‌رسند، نه‌تنها همه این حرف‌ها را فراموش می‌کنند بلکه چوب لای چرخ حل معضلات آلودگی هوا هم می‌گذارند.

مصداق بارز این وضع را می‌توانیم در عملکرد اخیر شورای‌شهر تهران ببینیم؛ شورایی که حدود سه هفته پیش در جریان بررسی بودجه توسعه حمل‌ونقل و تخصیص سه‌هزارمیلیاردتومان از محل فروش اوراق مشارکت، ردیف بودجه خرید فیلتر دوده را برای اتوبوس‌ها حذف و اعلام کرد: بهتر است به‌جای نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های کارکرده، اتوبوس‌های نو خریداری شود.

در این زمینه علی اعطا، سخنگوی شورای‌شهر، ضمن دفاع از عملکرد شورا در حذف بودجه فیلتر دوده تأکید کرد: «نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های فرسوده یک انتخاب ایدئال نیست و انتظار می‌رود مسئله نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی از طریق دولت حل شود و نه نصب فیلتر جاذب دوده روی اتوبوس‌های فرسوده.»

پیشنهاد شورای‌شهر تهران برای کاهش آلودگی هوا، در نگاه اول قابل‌قبول و منطقی به‌نظر می‌رسد که به‌جای خرید فیلتر دوده و نصب آن روی اتوبوس‌های فرسوده و کارکرده، اتوبوس‌های نو خریداری شود؛ اما باکمی تدقیق این سؤال در ذهن شکل می‌گیرد که آیا درحال‌حاضر توان مالی کافی برای نوسازی کلیه ناوگان اتوبوس‌رانی تهران وجود دارد؟ و با بودجه فیلتر دوده چه تعداد اتوبوس نو می‌توان برای تهران فراهم کرد؟

توان مالی برای نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی وجود ندارد

محمدعلی احترام، عضو هیأت علمی دانشگاه بهشتی، می‌گوید: با توجه به شرایط مالی موجود در تهران و در کشور امکان نوسازی کلیه ناوگان دیزلی تهران وجود ندارد، بنابراین فیلتر دوده مؤثرترین و به‌صرفه‌ترین راهکار برای کاهش آلودگی ناشی از اتوبوس‌ها است.

احترام با اشاره به اینکه قیمت هر فیلتر دوده با دلار کنونی ۵۰ میلیون تومان است می‌گوید: با ۵۰۰ میلیاردتومانی که قرار بود از محل فروش اوراق مشارکت به‌منظور خرید فیلتر دوده برای اتوبوس‌های کارکرده تهران تخصیص یابد، می‌توان ۱۰ هزار فیلتر خریداری کرد که این تعداد کل ناوگان دیزلی تهران را پوشش می‌دهد و تا ۴۰ درصد در کاهش آلودگی هوای ناشی از این خودروها مؤثر خواهد بود.

او ادامه داد: اگر مبلغ ۵۰۰ میلیاردتومان برای نوسازی اتوبوس‌ هزینه شود، تنها می‌توان ۳۰۰ تا ۵۰۰ اتوبوس نو برای تهران تهیه کرد که طبیعتاً این تعداد اتوبوس به‌هیچ‌وجه پاسخگوی شهری با این مساحت و جمعیت نخواهد بود. ضمن اینکه درحال‌حاضر در پایتخت ۲۵۰۰ اتوبوس بالای ۱۰ سال وجود دارد و ۴۰۰۰ اتوبوس در مرز سن فرسودگی قرار دارند، بنابراین واضح است که نوسازی ۵۰۰ اتوبوس دردی از تهران دوا نمی‌کند و آلودگی کاهش نمی‌یابد.  

یا همه اتوبوس‌ها نوسازی شوند یا فیلتر دوده نصب کنند

در مورد نوسازی اتوبوس‌های تهران به‌جای خرید فیلتر دوده و نصب آن روی اتوبوس‌های کارکرده، یوسف رشیدی، متخصص آلاینده‌های محیط‌زیست هم می‌گوید: اگر شورای‌شهر تهران اعلام کند که همه خودروهای فرسوده جمع‌آوری و خودروهای نو جایگزین آن می‌شود، اتفاق خوبی است و به‌طورقطع بهترین و ایدئال‌ترین حالت این است که به‌جای اتوبوس‌های فرسوده، «اتوبوس‌های نو» مجهز به فیلتر دوده وارد کنیم؛ اما باید با نگاه منطقی و واقع‌بینانه این سؤال را بپرسیم که تا چه حد توان مالی برای نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی وجود دارد؟

به گفته این استاد دانشگاه شهید بهشتی، رویکرد واقع‌بینانه نشان می‌دهد که اتوبوس‌های موجود در تهران حداقل باید تا ۱۰، ۱۵ سال آینده هم کار کنند و امکان مالی برای از رده خارج کردن آنها وجود ندارد؛ بنابراین در شهری مثل تهران چاره‌ای نداریم جز نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های کارکرده.

پیش‌ازاین هم مهدی دوزندگان، کارشناس ارشد مکانیک، با اشاره به‌ضرورت نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌های کارکرده، گفته بود که در شرایط فعلی حتی اگر همه خودروهای دیزلی نو با فیلتر دوده تولید و وارد بازار شوند، به‌دلیل وجود ناوگان دیزلی موجود و نبود بودجه کافی برای نوسازی کل این ناوگان، بهبود کیفیت هوا در میان‌مدت ممکن نیست؛ بنابراین راه‌حل منطقی برای حل چالش خودروهای دیزلی، جایگزینی ناوگان بسیار فرسوده با خودروهای مجهز به فیلتر دوده و تجهیز سایر خودروهای کارکرده به فیلتر دوده است.

دولت هم می‌گوید امکان نوسازی همه ناوگان فرسوده شهری وجود ندارد

جالب اینکه هفته گذشته در جریان سی و چهارمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا که در سازمان حفاظت محیط‌زیست برگزار شد، نوسازی ناوگان فرسوده در دستورکار این کارگروه بود که نماینده وزارت صنعت به وجود مشکلات پیش روی صنعت برای نوسازی اشاره کرد و گفت: دغدغه‌هایی در حوزه نوسازی وجود دارد؛ همچنین درحال‌حاضر به‌دلیل تحریم‌ها، امکان خریدوفروش قطعه وجود ندارد و همین موضوع هم موانعی را برای نوسازی ایجاد کرده است.

افزون براین در همین جلسه پوریا محمدیان، مدیرکل دفتر حمل‌ونقل و ترافیک و دبیر شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور گفته بود که به‌دلیل وجود مشکلات مالی و کمبود اعتبارات لازم است بازسازی را جایگزین نوسازی کنیم.

با این اوصاف این پرسش بزرگ مطرح می‌شود که چرا باوجوداینکه بارها براین موضوع تأکید شده است که دولت درحال‌حاضر توان مالی کافی برای خرید اتوبوس‌های نو ندارد، شورای‌شهر همچنان از انجام وظایف خود در حوزه کاهش آلودگی هوا شانه خالی و اعلام می‌کند که شورا بودجه‌ فیلتر دوده را حذف می‌کند و به‌جای آن دولت باید به خرید اتوبوس‌های نو اقدام کند؟