پیامدهای رایگان کردن اتوبوس در مشهد

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، ایمان فرهمندی در نشستی با عنوان بررسی ابعاد و پیامدهای طرح رایگان کردن اتوبوس در مشهد که در محل پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن برگزار شد، عنوان کرد: رایگان کردن خدمات اتوبوس رانی مثل هر تصمیم دیگری مزایا و معایبی دارد و تهدیدها و فرصت هایی ایجاد می کند.

وی ادامه داد: شاید مهمترین مزیت طرح رایگان کردن اتوبوس ها این باشد که ما سامانه الکترونیک مان را حذف کنیم و مردم بدون پرداخت هزینه از خدمات اتوبوسرانی استفاده کنند. البته از طرف دیگر درآمدی را نیز برای شهرداری در بودجه پیش بینی کرده ایم که آن درآمد هم حذف می شود.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد بیان کرد: مهمترین استدلالی که دوستان برای حذف بلیت اتوبوس دارند این است که این درآمد به صورتی نیست که در بودجه کلان شهرداری قابل توجه باشد و حذف کردن آن آسیبی به مجموعه شهرداری نمی زند. اما در عین حال مزایای رایگان کردن استفاده از خدمات اتوبوسرانی نسبت به آسیب های احتمالی برتری دارد.

وی با بیان اینکه این مسئله مانند بسیاری از تصمیمات دیگر ابعاد مختلفی دارد، اضافه کرد: اگر بحث ما فقط موضوع ۳۲۸میلیارد تومان درآمد سازمان اتوبوسرانی در یک سال باشد، شاید بتوانیم بگوییم در مقایسه با بودجه ۴۰هزارمیلیارد تومانی شهرداری عدد قابل توجهی نیست و بتوانیم به راحتی از آن بگذریم. خوب است که توجه کنیم این عدد چند کارکرد می تواند داشته باشد، هم به لحاظ رقم ریالی و هم به لحاظ شکست مالی که در منابع شهرداری برای آن تعریف شده است و از همه مهمتر به لحاظ اثر اجتماعی و عملیاتی که روی مجموعه اتوبوسرانی و جامعه می گذارد.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد، افزود: در ابعاد مختلفی که این تصمیم را بررسی کنید متوجه می شوید که این عدد صرفا یک عدد ۳۲۸میلیارد تومان نیست. این مقدار منبع نقدی است و ما کل منابع نقدی که در بودجه شهرداری برای امسال پیش بینی کرده ایم بیش از ۱۱هزار میلیارد تومان است که از این مقدار بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان مربوط به حقوق و دستمزد است که به صورت قبل باید پرداخت شود. جمع منابع نقدی که در بودجه شهرداری پیش بینی شده است که صرف پروژه های عمرانی می شد کمتر از هزار میلیارد تومان است که ما راجع به ۳۲۸میلیارد تومان از این مقدار صحبت می کنیم یعنی حدود یک سوم منابع نقد بسیار ارزشمند شهرداری که در بودجه بر سر این منابع نقد همیشه کشمکش هایی وجود داشته است.

فرهمندی گفت: نکته دوم این است که همین منبع نقدی به صورت روزانه به دست می آید و در ایام مختلف سال این درآمد افت و خیز دارد. اما شبکه اتوبوسرانی ما به این مقدار کم نیاز دارد و درواقع همین درآمد جزئی است که این شبکه را سرپا نگه داشته است. همچنین بودجه کلی که برای آن دیده شده است باید تامین و پرداخت شود. معمولا مباحث مربوط به حقوق و دستمزد و هزینه های کلان به صورت ماهانه تامین و پرداخت می شود، اما هزینه های جاری و حداقل های نگهداری ناوگان مواردی است که به صورت روزانه تقریبا روزی یک میلیارد تومان درآمد حاصل از تراکنش های مردم در شبکه ناوگان است که استحصال می شود. درواقع هر شرکت به عددی حدود ۱۰۰تا ۱۵۰میلیون تومان می رسد که اولویت های خود را ساماندهی می کند و اگر این عدد حذف شود اتفاقی که می افتد این است که اتوبوس های ما به سرعت به سمت توقف خدمات پیش می روند.

نتایج رایگان شدن اتوبوس در قزوین

وی با اشاره به تجربه مشابه مدیریت رایگان شبکه اتوبوسرانی در قزوین که به علت اختلالات شبکه پرداخت اتفاق افتاده بود، تصریح کرد: این تجربه بسیار مفیدی برای ما است. در یکی از جلساتی که با رییس کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر قزوین داشتیم، اتفاقات بعد از رایگان کردن اتوبوس را تشریح کردند و تقریبا همان چیزهایی بود که پیش بینی کرده بودیم.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد ادامه داد: اولین اتفاقی که بعد از رایگان کردن اتوبوس در شهر قزوین افتاد این بود که مردم بسیار خوشحال شدند و یک موج مثبت به نفع مدیریت شهری ایجاد شد و رضایتمندی ها از مدیریت شهری زیاد شد. تعداد مسافر اتوبوسرانی به شدت افزایش پیدا کرد، به صورتی که پس از دو هفته در ایستگاه ها مسافران دیگر نمی توانستند سوار اتوبوس بشوند و استقبال بسیار خوبی از جانب مردم انجام شد، اما در عین حال کاهشی در تعداد یا حجم استفاده از خودروهای سواری مشاهده نمی شد. از هفته سوم اجرای این طرح در قزوین کم کم اعتراضات شروع شد. این اعتراضات مربوط به کسانی بود که مسافران ثابت اتوبوس بودند و دیگر نمی توانستند سوار اتوبوس شوند. همچنین شرکت ها و بخش های خصوصی نیز اعتراضاتی را به دلیل حذف همان مقادیر ناچیز درآمد روزانه اتوبوسرانی داشتند.

فرهمندی توضیح داد: از دیگر اتفاقاتی که در اجرای طرح رایگان کردن اتوبوس در قروین افتاد این بود که بخش خصوصی دیگر تمایلی به انجام خدمت نداشت، چون بهرحال شهرداری مکلف به پرداخت هزینه های آن ها بود و بخش خصوصی نیز که تا قبل از این طرح براساس تراکنش های روزانه و تعداد سرویس ها پول می گرفت، بعد از انجام این طرح تمایل به سرویس دهی کم شده و به تعبیری بخش های خصوصی خط اتوبوسرانی را به یکدیگر تعارف می کردند. این در حالی بود که تا قبل از آن با یکدیگر رقابت داشتند.

وی افزود: نهایتا بعد از همه این اتفاقات در قزوین تصمیم بر این شد که این طرح را برگردانند و برای برگشت به سیستم دریافت کرایه مانند قبل نمی توانستند به صورت آنی عمل کنند؛ بنابراین با تبلیغات و اطلاع رسانی زیاد در یک فرایند حدود دو هفته ای توانستند دریافت کرایه را به شبکه اتوبوسرانی بازگردانند.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد، با بیان اینکه ممکن است این سوالی پیش بیاید که الگویی در هیچ کجا دنیا وجود ندارد که خدمات اتوبوسرانی در آن رایگان بوده و موفق نیز باشد؟ افزود: پاسخ این است که در بسیاری از کشورها ممکن است این اتفاق افتاده باشد اما اینکه کل شبکه بدون ایجاد زیرساخت های دیگر یا بدون اعمال سیاست های مکمل رایگان شده باشد، این را حداقل من ندیده ام. اگر ما زیرساخت های لازم را فراهم کنیم شاید بتوانیم به این سمت حرکت کنیم. زیرساخت ها به این صورت است که یک شبکه اتوبوسرانی موثر داشته باشیم و بتوانیم به تقاضای مردم پاسخگویی کرده و در عین حال سیاست های کافی برای محدود کردن خودروهای شخصی را نیز بتوانیم اعمال کنیم.

سیاست گذاری های شورا برای حمل و نقل عمومی

فرهمندی با اشاره به اینکه در شهر مشهد چند اتفاق مهم در حوزه سیاست گذاری استفاده از حمل و نقل افتاد، گفت: عدم افزایش خدمات در اتوبوسرانی و قطارشهری و بازگشت بهای خدمات به قیمت سال گذشته یکی از اتفاقات مهم در این زمینه بود. همچنین اتفاق دیگری که در خصوص سیاست گذاری های استفاده حمل و نقل داشته ایم، افزایش بهای پارکینگ حاشیه ای بوده است. هردو اتفاق در راستای سیاست کاهش خودرومحوری و افزایش استفاده از حمل و نقل عمومی است. در عین حال نیز در تلاشیم که زیرساخت ها را چه در بحث ناوگان اتوبوسرانی و چه در بحث خطوط قطار شهری توسعه دهیم.

بهره برداری از خط ۳ قطارشهری مشهد در سال آینده

وی در رابطه با توسعه خطوط قطار شهری مشهد خاطرنشان کرد: هدف گذاری جدی ما این است که خط سه قطار شهری را در سال آینده به بهره برداری برسانیم.  به نظر مسیر درستی را تعریف کرده ایم و در این مسیر حرکت می کنیم که از یک طرف توسعه زیرساخت های حمل و نقل همگانی و از طرف دیگر محدود کردن حمل و نقل شخصی است.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد، پس از صحبت های  حضار در جلسه با بیان اینکه تصمیم رایگان شدن اتوبوس در شورا گرفته شده است و همه ما موظفیم که در این مسیر حرکت کنیم، توضیح داد: همه ما باید تلاش کنیم تا در مرحله اجرا این تهدیدات و آسیب هارا به حداقل برسانیم.

وی با تاکید بر اینکه قطعا افزایش مسافر حمل و نقل همگانی یک هدف آرمانی برای همه ما است، افزود: ما با یک استثتا به دنبال این هستیم که استفاده از حمل و نقل همگانی را افزایش بدهیم که در صحبت های دوستان بود. آن هم این است که مسافر باید از سطوح غیر مطلوب تر حمل و نقل جذب شود. ما اگر یک مسافر را از خودروی شخصی و غیره به حمل و نقل همگانی جذب کنیم کاری ارزشمند کرده ایم، اما اگر مسافری را از سیستم های پاک تری مثل پیاده یا دوچرخه به این حمل و نقل جذب کنیم نه تنها هنر نکرده ایم بلکه برخلاف منافع شهر حرکت کرده ایم.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد با تاکید بر وجود تجربه خط رایگان در مشهد، اضافه کرد: ما یک خط را برای مدتی در شهر مشهد به صورت رایگان داشته ایم که همان تجربه قزوین عینا در این خط نیز اتفاق افتاده است . تعبیری که از آن خط رایگان به وجود آمد این بود که این خط اتوبوس ما تبدیل به قطار شهر بازی شده بود. کودکان در ابتدای خط سوار شده و انتهای خط پیاده می شدند. در نتیجه واقعا سفرهای غیر ضروری اتفاق خواهد افتاد.

فرهمندی در خصوص تاثیرات طرح رایگان کردن اتوبوس ها بر کاهش آلودگی هوا اضافه کرد: قطعا اگر بتوانیم حجم استفاده از خودروهای شخصی را کاهش دهیم می توانیم آلودگی هوا را نیز مدیریت کنیم. براساس مطالعات یک سوم آلودگی شهر ما از خودروهای شخصی است. ما باید در کنار ارتقای تکنولوژی و کیفیت سوخت، در حوزه مدیریت شهری مواردی که در اختیار ما قرار دارد مانند نرخ گذاری ها و توسعه خدمات را در نظر بگیریم.

من کارت های ارزان قیمت به شبکه وارد خواهد شد

وی با بیان اینکه ما در کنار بودجه های مربوط به تقاطع ها و غیره حدود پنج هزار میلیارد تومان برای توسعه حمل و نقل همگانی قرار داده ایم، توضیح داد: مبلغ هزاروصد میلیارد تومان برای خرید ناوگان اتوبوس رانی، هزاروصد میلیاردتومان برای خرید ناوگان قطار شهری، دوهزار و ششصد میلیارد تومان برای توسعه خطوط قطار شهری خط سه و سیصد میلیارد تومان برای باقی خطوط بودجه اختصاص داده ایم که مجموعا فقط برای این چهار مورد چیزی حدود پنج هزار میلیارد تومان برای توسعه حمل و نقل همگانی گذاشته ایم. تکنولوژی من کارت های ما بسیار گران است اما از ماه آینده من کارت های ارزان قیمت به شبکه وارد خواهد شد و مشکلات مربوط به من کارت تا حدود دوماه آینده حل خواهد شد.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد، با تاکید بر اینکه منابع نقد از منابع حیاتی شهرداری است، گفت: سال گذشته حدود ۱۸۰۰ میلیارد تومان از منابع نقد شهرداری را در پروژه های زودبازده حاشیه شهر بردیم. منابع نقد بسیار حیاتی است. شهرداران مناطق و مدیران سازمان ها در فصل بودجه برای منابع نقد با یکدیگر رقابت می کنند اما به دلیل اینکه ما باید به نیازهای اولیه حاشیه شهر توجه می کردیم و این موضوع جز با منابع نقد اتفاق نمی افتاد تقریبا هرآنچه منبع نقدی داشتیم در حاشیه شهر متمرکز کردیم. برای هیچ کدام از پروژه های کلان نیز ریالی از منابع نقد در نظر نگرفتیم و همگی بر مبنای منابع غیر نقد است.

افزایش ۴ برابری نرخ پارک حاشیه ای در امسال

فرهمندی در خصوص سیاست های حمل و نقل همگانی اضافه کرد: علاوه بر اعتباراتی که برای توسعه این حمل و نقل داشتیم، امسال و سال گذشته بحث عدم افزایش کرایه حمل و نقل همگانی را داشتیم. هر آنچه تا کنون تصمیم گیری شده است گام به گام هوشمندانه و قابل دفاع است. مستحضر هستید که نرخ پارک حاشیه ای در امسال حدود ۴برابر افزایش داده شد.

وی با اشاره به اینکه ما بیش از ۳۱ روز در سال خدمات حمل و نقل همگانی رایگان می دهیم که این مقدار به تعبیر دوستان حدود ۴۵ روز هم عنوان شده است، افزود: ما ۳۱ روز در قطار شهری و ۳۱ روز که عمدتا در خطوط منتهی به حرم مطهر است در ناوگان اتوبوسرانی خدمات رایگان می دهیم. همه این تصمیمات مبتنی بر مناسبت ها و ایام پرتقاضا، کاملا هدفمند و علمی و فکر شده است که از دستاوردهای شورا است. همچنین برای اقشاری خاص مثل معلولین، ایثارگران و خبرنگاران تخفیفاتی در نظر گرفته ایم و سایر اقشار را نیز پیگیری کرده ایم که این اتفاق بیفتد.

رئیس کمیسیون عمران، حمل و نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد، در پاسخ به موارد مطرح شده در خصوص افراد بی بضاعتی که توان پرداخت مبلغ کرایه اتوبوس را ندارند، گفت: ما اگر می خواهیم برای این افراد تخفیفاتی قائل شویم باید این مخاطبین را شناسایی کنیم و برای آن ها اقدام کنیم. مشخصا بسیاری از این افراد در کمیته امداد امام خمینی و بهزیستی شناسایی شده اند و قابل پیگیری هستند. کما اینکه ما این مسیر را بارها رفته ایم. علاوه بر همه این ها شبکه اتوبوس رانی ما ضعیف است و متناسب با نیازهای ما نیست و شرایط مناسبی را ندارد؛ اما همین شبکه ای که داریم از تمامی اتوبوسرانی های کشور وضعیت بهتری را دارد و اصلا قابل مقایسه نیست. ما از سال ۱۳۹۲ تا کنون حدود سی درصد افت ناوگان داشته ایم، این در حالی است که در شهرهای دیگر بالای هفتاد درصد این کاهش را داشته اند که دلایل متعددی دارد. مشهد در همه ادوار مدیریت خوبی در حفظ و نگهداری ناوگان اتوبوس رانی انجام داده و سرآمد کشور است.