خوش‌بینی ایران به ادامه مذاکرات با طرف کانادایی
در شرایطی که از زمان روی کار آمدن دولت جدید در کانادا بحث بهبود روابط تهران و اتاوا ازسوی طرفین در دستور کار قرار گرفته، روز گذشته بهرام قاسمی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی ضمن اشاره به این موضوع که دور بعدی مذاکرات احتمالا در اتاوا برگزار خواهد شد، نسبت به ادامه مذاکرات با طرف کانادایی ابراز امیدواری کرد.
به گزارش دنیای اقتصاد، دولت لیبرال جاستین ترودو از زمانی که روی کار آمد، بحث بهبود و ازسرگیری روابط با تهران را به‌عنوان یکی از برنامه‌هایش در حوزه سیاست خارجی در دستور کار قرار داد. از نزدیک به دو سال پیش در حالی که اظهارنظرها و رایزنی‌های بسیاری در این خصوص صورت گرفته، اما هنوز گام عملی ملموسی برای آغاز مجدد روابط تهران و اتاوا برداشته نشده است. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه درباره آخرین وضعیت گفت‌وگوها با هدف از سرگیری روابط با کانادا گفت: «آخرین تماس تلفنی آقای دکتر ظریف با همتای کانادایی خود چند هفته قبل از برگزاری انتخابات بود؛ علاوه براین هیات کانادایی قبل از انتخابات در سطح مدیرکل در تهران حضور داشت و دراین سفر مذاکراتی صورت گرفت و قرار شد مذاکرات دو کشور ادامه پیدا کند.»
به گزارش «ایرنا» قاسمی با بیان اینکه دور بعدی مذاکرات به احتمال زیاد در اتاوا برگزار می‌شود، تاکید کرد: «به ادامه مذاکرات خوش‌بین هستیم و امیدواریم بتوانیم به نتایج مطلوب دست یابیم.» قاسمی اضافه کرد: «وزارت امور خارجه در مذاکرات با کانادا مسوول است و مذاکره‌کنندگان از وزارت خارجه هستند، هیات کانادایی هم از وزارت خارجه این کشور بودند و در همین چارچوب و بر اساس تفاهم قبلی در سطح مدیر کل، مذاکرات ادامه می‌یابد.»
مانع‌تراشی کانادا
بحث از سرگیری مذاکرات با طرف کانادایی در شرایطی مطرح می‌شود که هفته گذشته اتاوا اعلام کرد نام ایران را در فهرست کشورهای حامی تروریسم حفظ می‌کند. دولت کانادا با حفظ نام ایران در فهرست کشورهای خارجی حامی تروریسم به قربانیان حوادث تروریستی اجازه می‌دهد علیه ایران در دادگاه‌های کانادا شکایت و درخواست غرامت کنند. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه خبری وایس، دولت کانادا که با ابراز تمایل برای گرم‌تر کردن روابط با ایران روی کار آمد، پس از آغاز به کار خود تمام طرح‌ها برای برقراری روابط با تهران را کنار گذاشت. دولت ترودو (نخست‌وزیر کانادا) در این راستا به یکسری شکایات علیه دولت ایران چراغ سبز نشان داده است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین درخصوص حکم اخیر دادگاه انتاریو کانادا و ماندن ایران در لیست کشورهای حامی تروریسم در این کشور گفت: «اگر این مسائل نبود شاید نشست‌های کارشناسی در خارج ایران با کانادا می‌توانست به نتایج مشخص‌تری نائل شود؛ اینکه مذاکرات ادامه دارد، نشان می‌دهد که برخی از موضوعات لاینحل بوده و با مشکل مواجه است که طرفین برای حل آن تلاش می‌کنند.»
قاسمی ادامه داد: «حکمی که دادگاه انتاریو صادر کرد خلاف موازین و اصل مصونیت دولت‌ها بوده و چنین حکمی برای ما قابل قبول نیست و حق اعتراض برای ما وجود دارد.»
او گفت: «ما از طریق سیستم قضایی آن را دنبال می‌کنیم و این فرآیند را با شدت بیشتری ادامه خواهیم داد و قطعا در حوزه روابط دوجانبه و برقراری روابط یا حداقل داشتن دفاتر حفاظت منافع این برخوردها لحاظ خواهد شد.»
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «امیدوارم اقدامات نابجایی که در گذشته و در دولت قبلی درباره روابط دو کشور و سلب مصونیت حاکمیت ایران در کانادا صورت گرفت با اقداماتی که دولت این کشور انجام خواهد داد، برداشته شود و مسیر برای بسیاری از مسائل باز شود.»
قاسمی پیش‌تر نیز گفته بود که جمهوری اسلامی ایران حق اعتراض و پیگیری این حکم را برای خود محفوظ می‌داند. این پرونده مربوط به عده‌ای از شهروندان آمریکایی است که در ادعایی بی‌اساس دولت ایران را به بهانه تسلیح، آموزش و حمایت از گروه‌های حماس و حزب‌الله لبنان در کانادا تحت پیگرد قرار داده‌اند. برخی از این نفرات ادعا کرده‌اند که مستقیما ربوده، زخمی یا شکنجه شده‌اند و عده‌ای دیگر خانواده‌های مربوط به کسانی هستند که در برخی حوادث ادعایی مرتبط با تروریسم کشته شده‌اند. دادگاه‌های آمریکا پیش از این در احکامی جداگانه حکم به پرداخت غرامت به‌ارزش حدود 7/ 1 میلیارد دلار به این نفرات از محل دارایی‌های ایران داده بودند اما آنها با توجه به دارایی‌های اندک باقی‌مانده از ایران در آمریکا، تهران را در کانادا تحت پیگرد قرار دادند تا بتوانند غرامت‌های مورد ادعای خود را از طریق مصادره املاک و حساب‌های بانکی ایران در کانادا دریافت کنند.
با وجود برخی موانع که در مسیر بهبود روابط ایران و کانادا وجود دارد اما دو کشور خواهان آن هستند که اختلافات را حل کرده و فصل جدیدی از روابط را آغاز کنند. دولت قبلی در کانادا روابط بسیار خصمانه‌ای با تهران داشت اما جاستین ترودوی لیبرال خواهان ازسرگیری روابط است.
درواقع ترودو و برخی اعضای کابینه‌اش بارها نسبت به تعطیلی سفارت این کشور در تهران و قطع رابطه دیپلماتیک با ایران، ابراز تاسف کرده و خواستار از سرگیری روابط شدند اما تا به امروز هیچ اقدام قابل‌توجهی در این رابطه صورت نگرفته است. برخی کارشناسان معتقدند روابط ایران و کانادا بعد از روابط ایران و آمریکا در زمره تیره‌ترین روابط دیپلماتیک ایران با دیگر کشورها قرار دارد. همچنان‌که شاهد بودیم حتی روابط ایران و بریتانیا نیز با وجود اختلافات بسیار سال 94 از سرگرفته شد، اما تهران و اتاوا همچنان در مرحله ابراز امیدواری نسبت به بهبود روابط قرار دارند. البته در چند ماه نخست روی کار آمدن دولت ترودو، بحث برقراری روابط شتاب بیشتری داشت و دولت کانادا برای نشان دادن حسن نیت خود در بهمن ماه 94 بخش مهمی از تحریم‌های اقتصادی‌اش را علیه ایران لغو کرد تا به‌زعم خود هم به کمپانی‌های کانادایی فرصت ورود دوباره به بازارهای ایران را بدهد و هم درهای گفت‌وگو را برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک باز کند.
در این بین به نظر می‌رسد عوامل بسیاری در کندی از سرگیری روابط ایران و کانادا تاثیر دارند که از جمله می‌توان به پرونده مرگ یکی از اتباع ایرانی-کانادایی در یکی از زندان‌های ایران، فعالیت گسترده لابی‌های ضدایرانی در کانادا و پیگیری مسائل حقوق بشری ایران از سوی این کشور اشاره کرد. به عبارت دیگر کانادا در تقسیم کاری که با کشورهای اروپایی انجام داده نقش پیگیری مسائل حقوق بشری در ایران را بازی می‌کند. بنابراین به میزانی که موضوعات ادعایی حقوق بشری از سوی کانادا علیه ایران مطرح می‌شود، دولت کانادا نقش برهم‌زننده در روابط ایران و کانادا را خواهد داشت.
روابط ایران و کانادا در زمان دولت محافظه‌کار استفان هارپر قطع و سفارتخانه‌های دو کشور نیز تعطیل شد. دولت پیشین کانادا که همواره مواضع تندی علیه ایران داشت، در شهریور 1391 به این بهانه که امنیت دیپلمات‌هایش در تهران در خطر است، روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد. دولت کانادا هیچ‌گاه دلیلی منطقی و باورپذیر برای تعطیلی سفارت خود در تهران ارائه نداد و بعدها گزارش‌های افشاگرانه رسانه‌های غربی نشان داد که در آن زمان هیچ خطری دیپلمات‌های کانادایی مستقر در ایران را تهدید نمی‌کرده است. جان برد، وزیر امور خارجه کانادا در سپتامبر 2012 در اقدامی غیرمنتظره در یک کنفرانس خبری در روسیه گفت که روابط دیپلماتیک با ایران متوقف خواهد شد. دولت محافظه‌کار کانادا در آن زمان اعلام کرد به‌دلیل مخالفت‌های ایران با اسرائیل و حمایت از دولت سوریه دست به چنین کاری زده است تا بتواند قطع روابطش را با ایران توجیه کند.
