لابی برجامی اروپا در دو جبهه

تنها چند روز تا تصمیم‌گیری دونالد ترامپ مبنی‌بر پایبندی یا عدم‌پایبندی ایران به برجام باقی‌ مانده است. در این شرایط، صداهایی به گوش می‌رسد که می‌کوشند عواقب اعلام عدم پایبندی ایران ازسوی رئیس‌جمهور آمریکا را به حداقل برسانند. دیپلمات‌های اروپایی، این روزها بر فشارهای خود می‌افزایند تا مطمئن شوند که تصمیم ترامپ، این توافق بین‌المللی را نابود نخواهد کرد. این دیپلمات‌ها از یکسو به اعضای کنگره ایالات متحده روی آورده‌اند و ازسوی دیگر می‌کوشند تا مشاوران ترامپ را با هدف حفظ برجام تحت تاثیر قرار دهند.

به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، تنها چند روز تا تصمیم‌گیری ترامپ مبنی بر پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام باقی‌مانده است. در این شرایط، صداهایی از واشنگتن به گوش می‌رسد که می‌کوشند عواقب اعلام عدم پایبندی ایران از سوی ترامپ را به حداقل برسانند. اینها هم‌پیمانان کلیدی ایالات متحده هستند. دیپلمات‌های اروپایی، این روزها بر فشارها می‌افزایند. آنها می‌خواهند مطمئن شوند که تصمیم ترامپ، این توافق بین‌المللی را نابود نخواهد کرد. این دیپلمات‌ها از یکسو به اعضای کنگره روی آورده‌اند و از سوی دیگر می‌کوشند مشاوران ترامپ را تحت تاثیر قرار دهند. آنها حتی برای بررسی سایر ادعاها علیه ایران، نظیر برنامه موشکی نیز ابراز تمایل کرده‌اند؛ به شرطی که این بررسی‌ها خارج از چارچوب برجام صورت پذیرد.

هم‌پیمانان آمریکا به‌رغم انتقادات پی در پی ترامپ، کماکان برجام را به دید یک دستاورد می‌نگرند. این در حالی است که ترامپ برجام را «مایه شرمساری» و «بدترین توافق طول تاریخ» نامیده است. براساس قوانین آمریکا، ترامپ باید هر۹۰ روز یک بار پایبندی ایران به مفاد برجام را تایید کند. ضرب‌الاجل بعدی ۱۵ اکتبر از راه می‌رسد و ترامپ نشان داده است که به احتمال بسیار زیاد این بار پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش را تایید نخواهد کرد. زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان، هفته گذشته در برلین برجام را در حضور خبرنگاران «یک دستاورد عالی دیپلماتیک» توصیف کرد و گفت: «ادعای دولت ترامپ مبنی بر عدم پایبندی ایران به برجام، مغایر با ارزیابی تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپاست و با ارزیابی ما نیز مغایرت دارد.» وی افزود: «انگلستان، فرانسه،آلمان و کل اتحادیه اروپا پایبندی فوری به برجام را می‌خواهند. لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، طبق برجام، بهای محدود کردن فعالیت‌های شبهه‌آمیز هسته‌ای است.» مقامات ارشد امنیتی دونالد ترامپ از جمله جیمز ماتیس، وزیر دفاع و جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا به‌طور علنی اعلام کرده‌اند که ایران برجام را نقض نکرده است. همچنین ژنرال مک مسترمشاور امنیت ملی آمریکا نیز با این دو مقام ارشد ترامپ موافق است. حتی جامعه امنیتی اسرائیل به علاوه متحدان ما از جمله انگلیس، فرانسه، آلمان و دیگر اعضای برجام این موضوع را تایید می‌کنند.

ارزیابی اروپا

سناتور دیک دربین، سناتور شماره دو دموکرات در سنا، هفته گذشته جلسه‌ای برگزار کرد که طی آن سفرای آلمان، انگلستان وفرانسه در آمریکا، نکات خود را در زمینه حفظ برجام، در حضور بیش از بیست‌ و چهار سناتور دموکرات مطرح کردند. سفیر انگلستان در واشنگتن، هفته گذشته یک پیام متنی و تصویری در حساب توییتر خود منتشر کرد که طی آن تاکید کرده بود: «توافق هسته‌ای با ایران اثربخش است.» او وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران را پیش و پس از برجام با هم مقایسه کرده و نتیجه گرفته است که دو سوم سانتریفیوژ‌هایی که پیش‌تر برای غنی‌سازی اورانیوم مورد استفاده قرار می‌گرفتند امروزه در این جهت به کار نمی‌روند. همچنین ۹۵ درصد از ذخیره اورانیوم غنی‌سازی‌شده ایران، به خارج از این کشور منتقل شده است. او افزود: «ایران طی ۲۵ سال پیش رو، در معرض موشکافانه‌ترین بررسی‌هایی است که تاکنون مطرح شده است.» محتوای این پیام در سخنان یوکیو آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم تکرار شد. آمانو تصریح کرد: «تمام مفاد مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران اجرا شده است و ایران تمامی تعهدات اتمی خود را عملی کرده است.» او افزود: «فعالیت‌های هسته‌ای ایران در مقایسه با دوره زمانی پیش از اجرایی شدن برجام، محدود‌تر شده است.» اما ترامپ برداشت مشابهی از ماجرا ندارد. پاره کردن برجام، مانور ترامپ در صحنه مبارزات انتخاباتی‌اش بود. گرچه عملیاتی کردن این وعده، مشکل‌تر از آن است که در ابتدا تصور می‌شد. آمریکا یکی از هفت کشوری است که برای حصول این توافق مذاکره کرده است و در قبال آن تعهداتی دارد. مقامات دولتی آمریکا، از جمله رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه، کاستی عمده برجام را در این می‌دانند که به موضوعاتی نظیر برنامه موشکی ایران و تاثیرگذاری در مناقشات منطقه خاورمیانه، نپرداخته است. پایگاه خبری کنگره هم در یادداشتی تصریح می‌کند: «اگرچه این نگرانی‌ها قانونی است؛ اما برداشتن فشار از روی ایران با لغو توافق هسته‌ای باعث نخواهد شد که این مشکلات حل شود. این اقدام تنها باعث دشوار شدن حل مشکلات با ایران خواهد شد؛ چراکه متحدان ما دیگر به آمریکا اعتمادی نخواهند داشت.» در این یادداشت آمده است: «ممکن است این اقدامات نوعی سیاست باشد؛ اما آمریکا و متحدانش را به‌دلیل احتمال حرکت ایران به سمت از سرگیری برنامه هسته‌ای خود در معرض آسیب قرار می‌دهد.»

باز اعمال تحریم‌ها

شیوه کسب تایید کنگره از رئیس‌جمهوری، درخصوص پایبندی ایران، به این سبب طراحی شد که قانون‌گذاران در آمریکا بتوانند تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران را به چشم برهم زدنی بازگردانند. تحریم‌هایی در زمان زمامداری اوباما، و به موجب توافق برجام برداشته شدند. اما یکی از مخالفان سرسخت برجام، تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه، اعلام کرده است حتی در صورت عدم تایید ترامپ به‌دنبال این نیست که بلافاصله تحریم‌ها را بازگرداند. به گفته کاتن، عدم تایید پایبندی ایران، در کنار فهرست انتظارات کنگره از یک توافق سخت‌گیرانه‌تر، دولتمردان آمریکا را با دست پر به مذاکره با هم‌پیمانان اروپایی خواهد فرستاد. هم‌پیمانانی که نمی‌خواهند بیش از این درگیر مسائل ایران بشوند. کاتن روز سوم اکتبر با ترامپ دیدار کرد و پس از آن گفت: «دنیا باید بداند که ما در این مورد جدی هستیم. قصد داریم برجام را ترک کنیم. می‌خواهیم تحریم‌ها را مجددا اعمال کنیم و حتی از این فراتر هم خواهیم رفت.» او افزود: «همگان این را زمانی خواهند دانست که رئیس‌جمهوری تصمیم بگیرد پایبندی ایران را تایید نکند و نه پیش از آن.»

روی دیگر سکه

زیگمار گابریل، پیشنهاد کرده است که سایر ادعاها علیه ایران، خارج از چارچوب برجام بررسی شوند. او گفت: «رئیس‌جمهوری آمریکا به تاثیرگذاری ایران در خاورمیانه انتقاد دارد و ما این انتقادات را موجه می‌دانیم. ما می‌کوشیم برای اعضای سنا و کاخ سفیدروشن کنیم که آماده‌ رویارویی با ایران در قبال مسائل خاورمیانه هستیم. ما هم همچون آمریکا آماده‌ایم که ایران را از طرق دیپلماتیک تحت فشار قرار دهیم.» اما گابریل به دیگر دغدغه اروپا هم اشاره می‌کند. اینکه نقض برجام، کار آمریکا و متحدانش، در ترغیب کره‌شمالی به مذاکره خصوص برنامه‌های تسلیحاتی‌اش را دشوارتر خواهد ساخت. البته ترامپ بارها عنوان کرده است که با اصل مذاکره مستقیم با پیونگ‌یانگ موافق نیست. توییت دوشنبه ترامپ چنین است: «کشور ما ۲۵ سال است که در تعامل با پیونگ‌یانگ ناموفق بوده است. میلیاردها دلار در این راه هزینه شده و چیزی عاید ما نشده است.» او می‌افزاید: «سیاست‌ورزی نتیجه‌ای نداشته است.»