استمرار برجام منوط به برخورداری ایران از مزایای اقتصادی است
معاون اول رییس‌جمهوری در هجدهمین اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای سخنرانی کرد. سیاست خارجی معطوف به کشورهای منطقه پررنگ‌تر شده است.
معاون اول رییس‌جمهوری در هجدهمین اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای سخنرانی کرد. سیاست خارجی معطوف به کشورهای منطقه پررنگ‌تر شده است.
به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، شاید 4 سال ابتدایی دولت یازدهم همه تلاش‌ها در سیاست خارجی معطوف به حل و فصل مشکلات با کشورهای قدرتمند و تاثیرگذار در قالب 1+5 بود، اما تغییر و تحولاتی که انتخابات امریکا رقم زد و روی کار آمدن دونالد ترامپ، از آنجا که منجر به خروج ایالات متحده امریکا از برجام شد؛ اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی را هم در تاکتیک‌ها با تغییراتی مواجه کرد و کشورهای دوست و منطقه در اولویت برقراری ارتباط یا تداوم ارتباط قرار گرفتند.
از این‌رو رییس دولت، معاون اول او، وزیر امور خارجه و معاونانش بعد از فراغت از برجام بیش از پیش با همتایان خود در قالب سازمان‌های بین‌المللی یا اتحادیه‌های منطقهای دیدار و در جمع سران کشورهای منطقه سخنرانی کرده و از این تریبون‌ها برای بیان مواضع ایران بهره جستند.
حضور و سخنرانی حسن روحانی در اجلاس عدم تعهد که اخیرا در باکو برگزار شد یا اتحادیه اقتصادی اوراسیا که آخرین نشست خود را در ارمنستان تشکیل داد، از این دست فعالیت‌های سیاست خارجی معطوف به سازمان‌ها و کشورهای منطقه است.
از همین‌رو، سفر اسحاق جهانگیری به ازبکستان جهت حضور در هجدهمین اجلاس نخست‌وزیران «سازمان همکاری شانگهای» که از روز جمعه دهم آبان انجام شد را باید در همین راستا بررسی کرد. چه آنکه معاون اول رییس‌جمهوری در بدو ورود به فرودگاه «اسلام کریم اف» تاشکند نیز بر «تقویت سازمان‌های منطقهای و چندجانبه‌گرایی» تاکید کرد.
در همین راستا روز جمعه با عبدالله عبدالله، رییس اجرایی دولت افغانستان دیدار کرد. سپس صبح روز شنبه پس از سخنرانی در اجلاس سازمان همکاری شانگهای، در حاشیه آن با نخست‌وزیر قرقیزستان و ازبکستان نیز به گفت‌وگو نشست.
سازمان همکاری شانگهای به عنوان سازمان میان دولتی برای همکاریهای چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شد. در واقع با گسترش «سازمان شانگهای 5» که در سال 1996 تاسیس شده بود و اضافه شدن ازبکستان به چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان از سال 2001 به این سو با عنوان «سازمان همکاری شانگهای» شناخته شد
و 3 سال بعد نیز ایران، پاکستان، هند و افغانستان و سال 2012 بلاروس به عنوان اعضای ناظر به این سازمان پیوستند. این سازمان که چین و روسیه به عنوان هم‌پیمانان قدرتمند جمهوری اسلامی از کشورهای تاثیرگذارآن هستند با هدف ایجاد موازنه قدرت در برابر نفوذ امریکا و جلوگیری از یک‌جانبه‌گرایی تشکیل شده از همین‌رو سخنرانی روز گذشته اسحاق جهانگیری با توجه به شرایط پیچیده بین‌المللی برای ایران نیز در همین راستا و در نقد یک‌جانبه‌گرایی امریکا بود.
معاون اول رییس‌جمهوری در مورد مسائل پیچیده، جدید و خطیری در جهان امروز سخن گفت که «نظام جهانی ناگزیر است در مواجهه با مسائل نوظهور اقلیمی، بین‌المللی و منطقهای بر پایه چندجانبه‌گرایی و همکاریهای مشترک کلیه اعضای جامعه جهانی عمل کند و ضرورت دارد همه کشورها بر اساس مسوولیت خود برای حفظ صلح و امنیت و نظم پایدار بین‌المللی در مقابل هرگونه اقدام یکجانبه‌گرایانه مقاومت کنند.»
بر همین اساس اسحاق جهانگیری در این سخنرانی نیز اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه‌ای برای همکاریهای منطقهای قائل است و از آنجایی که سازمان‌های منطقهای نقش مهمی در پیشبرد رویکرد چند جانبه‌گرایانه در نظام بین الملل دارند، سازمان همکاری شانگهای می‌تواند در این مسیر پیشگام باشد.»
معاون اول رییس‌جمهوری در ادامه به ابتکار «جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری» اشاره کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران همکاریهای منطقهای و بین‌المللی را برای مبارزه با تروریسم و تضمین صلح و امنیت بین‌المللی حایز اهمیت می‌داند و بر مقابله جمعی با این پدیده مجرمانه تاکید دارد و تعهد مبارزه با تروریسم و تلاش برای دستیابی به جهانی عاری از خشونت و افراطی‌گری را محصول خواست ملت خود می‌داند.»
او سپس ابراز تاسف کرد که تحت تاثیر سیاست‌های زورگویانه دولت امریکا برخی سازمان‌های رسمی و موثر در مبارزه با تروریسم در کشورهای مستقل در معرض اتهام ناروای تروریستی بودن قرار می‌گیرند و مشمول معیارهای دوگانه در سیاست‌های مبارزه با تروریسم می‌شوند.
برجام، الگوی موفق دیپلماسی چندجانبه
معاون اول رییس‌جمهوری در ادامه برجام را «یک الگوی کارآمد و موفق دیپلماسی چندجانبه» توصیف کرد که در چارچوب مذاکرات دشوار و طولانی ایران با شش قدرت موثر جهان به نتیجه رسید و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز پشتوانه آن شد، اما دولت فعلی امریکا در اقدامی بی‌سابقه از توافقنامه برجام خارج شد و درصدد برآمد که با اعمال تحریم‌های مالی، بانکی، قوانین داخلی و تکنولوژی خود، راه همکاری اقتصادی تمامی کشورهای جهان از جمله اعضای متعهد به برجام را به روی ایران ببندد.
اسحاق جهانگیری «اقدامات زورمدارانه و یک جانبه امریکا در اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران» را مصداق بارز تروریسم اقتصادی و نقض فاحش اصول حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد دانست و توضیح داد که «جامعه بین‌المللی در این زمینه مسوولیت دارد.
جمهوری اسلامی ایران پس از خروج امریکا از برجام، همواره ضمن اعلام آمادگی خود برای ادامه گفت‌وگوها با طرف‌های دیگر برجام، پس از یک‌سال روند توقف اجرای تعهدات هسته‌ای را طبق برجام آغاز و اعلام داشته است، در صورت عمل طرف‌های مقابل به تعهدات خود، اجرای تعهدات هسته‌ای خود را وفق برجام مجددا از سر خواهد گرفت. بدیهی است استمرار برجام تنها با تعادل در اجرای تعهدات از سوی تمامی طرف‌ها و برخورداری جمهوری اسلامی ایران از مزایای اقتصادی برجام مقدور خواهد بود.»
عبور بی‌ضرر؛ نظام دریانوردی در تنگه هرمز
او در بخش دیگری از این سخنرانی به «امنیت دریانوردی به عنوان اصل شناخته شده حقوق بین‌الملل» اشاره و تاکید کرد: «نظام دریانوردی در تنگه هرمز بر پایه «عبور بی‌ضرر» کلیه شناورها، بدون تبعیض بوده و جمهوری اسلامی ایران هرگونه اقدام لازم جهت حفاظت از امنیت این تنگه و حراست از مرزهای آبی را جزو حقوق حاکمیتی خود می‌داند و هرگونه اقدام در جهت امنیتی‌‌سازی دریانوردی آزاد را نمی‌پذیرد.»
معاون اول رییس‌جمهوری سپس به ابتکار طرح «صلح هرمز» اشاره کرد که رییس‌جمهوری در سخنرانی سالانه خود در مجمع عمومی سازمان ملل از آن سخن گفت. جهانگیری تبیین کرد که صلح هرمز فرصت مناسبی برای دستیابی به صلح پایدار، همکاری و مشارکت جمعی کشورهای منطقه، تضمین امنیت انتقال انرژی و کشتیرانی و تبادلات تجاری جهان با منطقه است و جمهوری اسلامی انتظار دارد جامعه بین‌المللی و سازمان‌های منطقهای از این طرح حمایت کنند.
همکاریهای تجاری-اقتصادی با ابتکارهای منطقهای
همان‌طور که جهانگیری نیز در سخنرانی خود در هجدهمین اجلاس نخست‌وزیران «سازمان همکاری شانگهای» تاکید کرد؛ جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که راه توسعه و رفاه کشورهای منطقه از مسیر همکاریهای اقتصادی و تجاری می‌گذرد و در همین راستا ایران آماده است تا با ابتکارهای منطقهای در این زمینه همکاری لازم را داشته باشد.
از همین‌رو معاون اول رییس‌جمهوری در این سخنرانی توضیح داد: «موقعیت جغرافیایی ایران امکان اتصال ترانزیتی کشورهای مختلف در غرب و شرق و شمال و جنوب را فراهم می‌کند و ما علاقه‌مندیم از این موقعیت راهبردی برای کمک به توسعه پایدار و رشد کشورمان و همگرایی اقتصادی سایر کشورهای منطقه به بهترین نحو استفاده کنیم. در همین راستا با سرمایه‌گذاری‌های عظیم، کریدورهای مختلف حمل و نقل و ترانزیت جاده‌ای و ریلی نظیر کریدور شمال - جنوب، کریدور خلیج‌فارس - دریای سیاه، کریدور شرق ایران با محوریت توسعه بندر چابهار، کریدورهای جاده‌ای و ریلی مصوب اکو و همچنین کریدورهای هوایی برای تسهیل حملونقل ترانزیتی ایجاد شده است.»
جهانگیری به موافقتنامه موقت ترتیبات تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که اخیرا به امضا رسیده است، اشاره کرد و گفت که با اجرایی شدن مرحله اول آن، ترتیبات تجارت ترجیحی بین ایران و اعضای اتحادیه برقرار می‌شود و در آینده‌ای نزدیک به سمت تجارت آزاد منطقهای حرکت خواهیم کرد.
او در پایان سخنرانی نیز یادآور شد: «به یقین تعامل و مشارکت جمهوری اسلامی ایران در چارچوب سازمان همکاری شانگهای موجب تقویت این ائتلاف بین‌المللی برای ارتقای صلح و همزیستی پایدار و کسب و خلق فرصت‌های جدید توسعه و ارتقای سطح آسایش و رضایت مردم کشورهای عضو و جهان می‌شود. موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک جمهوری اسلامی ایران و پتانسیل ممتاز آن در منابع انسانی و مادی به ویژه انرژی عناصری موثر و اعتباربخش به هر گونه همکاری و ائتلاف بین‌المللی و تامین منافع مشترک است.»
گردشگری و حملونقل؛ محور گفت‌وگوها
اسحاق جهانگیری، معان اول رییس‌جمهوری در حاشیه هجدهمین اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای با نخست‌وزیر قرقیزستان و ازبکستان دیدار و در مورد همکاریهای میان جمهوری اسلامی و این کشورها گفت‌وگو کرد.
جهانگیری در دیدار با « ابوالقاضی اف» با اشاره به اینکه اقتصاد دو کشور می‌تواند مکمل یکدیگر باشند، گفت: «امضای توافق اخیر ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا مبنای خوبی برای توسعه روابط با این اتحادیه است.» او بر افزایش همکاریهای بانکی، گردشگری و ارتباطات مردمی میان تهران و بیشکک تاکید کرد و گفت: ایران آمادگی لازم را دارد تا با ارایه تسهیلات روادید به گسترش مناسبات میان دو کشور کمک کند.
معاون اول رییس‌جمهوری با اعلام آمادگی ایران برای اتصال ترانزیتی قرقیزستان با بازارهای جهانی گفت: «جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با توجه به موقعیت جغرافیایی و اتصال به خلیج‌فارس و دریای عمان و امکانات زیرساختی نظیر راه‌آهن در این زمینه به قرقیزستان کمک کند.»
همچنین «عبداله عارف اف»، نخست‌وزیر ازبکستان نیز در هتل محل اقامت معاون اول رییس‌جمهور با او دیدار کرد. این دو مقام عالیرتبه در مورد ترانزیت و حملونقل به عنوان زمینه‌های همکاری مشترک صحبت کردند.
جهانگیری در این دیدار گفت: «ایران علاقه‌مند است برخی اقلام و کالاهای مورد نیاز خود را از کشور دوست و برادر ازبکستان تامین کند که در این زمینه می‌توانیم با استفاده از ارز ملی دو کشور و تهاتر، همکاری و مبادلات تجاری خود را که در حال حاضر ۳۰۰ میلیون دلار است به رقم‌های بالاتر افزایش دهیم.»
اسحاق جهانگیری یکی از پیش‌نیازهای همکاری تجاری و اقتصادی فی‌مابین را تسهیل در صدور روادید برای تجار و گردشگران دو کشور دانست و توضیح داد: «اگر صدور روادید برای اتباع دو کشور تسهیل شود علاوه بر آسان شدن رفت‌و‌آمد متقابل تجار و بخش خصوصی دو کشور، زمینه حضور گردشگران ایرانی برای بازدید از اماکن تاریخی و باستانی ازبکستان نیز فراهم خواهد شد.»
معاون اول رییس‌جمهور گسترش همکاریهای بانکی را از دیگر پیش‌نیازها برای افزایش حجم مبادلات تجاری عنوان کرد و گفت: «با رفع موانع پیش‌رو و اقداماتی نظیر برقراری پرواز مستقیم میان دو کشور می‌توانیم سطح روابط اقتصادی و میزان مبادلات تجاری فی‌مابین را ارتقا دهیم.»
