ابر شهر ایران دیگر تاب ایستادن ندارد / فرونشست زمین به نزدیکی خط راه آهن و گاز رسیده است
منطقه ای که در سراسر خراسان شهری در سلامت هوا و پهناوری و پرعمارتی و تجارت و کثرت مسافر به پای آن نمی رسید، سال هاست که فرونشست زمین، خشکسالی و بی آبی به تهدیدی جدی برای مردمانش تبدیل شده است.
بر اساس آنچه مورخان و سفرنویسان آورده اند نیشابور به دلیل آب و هوای خوب و شرایط مناسب زندگی، از دیرباز مهاجرپذیر بوده است، این شهر میوه ها، باغ ها و آب های فراوان دارد و بسیار زیباست. چهار نهر در آن جاری است و بازارهای خوب و وسیع و مسجد زیبایی دارد که در وسط بازار قرار گرفته و چهار مدرسه در کنار آن واقع شده که آب فراوانی در آن ها جاری است.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، بر اساس آنچه کارشناسان آب و خاک می گویند فرونشست زمین در دشت نیشابور سال هاست آغاز شده و ترک های ناشی از آن بر روی سطح زمین مهم ترین نشانه این نشست هاست. در واقع دشت نیشابور به دلیل خشکسالی های ۳۰ سال گذشته و برداشت های بی رویه از سفره های آب زیرزمینی اکنون شاهد نشست و ایجاد شکاف هایی با طول ۳۰ تا ۴۰ کیلومتر با عمق بعضاً ۵۰ متر در زمین است.
فرونشست زمین به نزدیکی خط راه آهن و گاز رسیده است
کاظم جم، سخنگوی شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی در همین خصوص وضعیت فرونشست در دشت نیشابور را نگران کننده دانست و به ایسنا گفت: اگر به سمت دشت نیشابور برویم، جنوب دشت کاملاً شکاف برداشته و به خط راه آهن و خط گاز می رسد.
وی با اشاره به اینکه در غرب مشهد هم فرونشست ها ایجاد شده است، گفت: وقتی بیشتر از حد توان آب را از بین لایه های خاک بیرون بکشیم موجب فرونشست زمین می شود.
عضو اصلی شورای راهبردی روابط عمومی بخش آب کشور با بیان اینکه برخی دشت های زمین متقارن نشست می کند، گفت: در این وضعیت یک دشت به طور کامل با هم نشست می کند و نشست در برخی مناطق هم نامتقارن است و موجب ایجاد شکاف هایی در دشت نیشابور می شود.
وی با اشاره به اینکه در دشت نیشابور شاهد نشست های غیریکنواخت یا نامتقارن به دلیل اضافه برداشت ها هستیم، افزود: اگر منطقه ای نشست کند هیچ راه برگشتی ندارد و زمین به حالت اولیه بر نمی گردد.
جم با بیان اینکه نمی دانیم توان آبدهی آبخوان های استان چقدر است و عدد واقعی را نداریم، گفت: برنامه ریزی ها برای هر منطقه بر اساس بارش ها باید متفاوت باشد حتی باید دشت به دشت برنامه ریزی شود، اینکه برای کل کشور یک نسخه پیچیده شود کاملاً اشتباه است.
وی گفت: گرچه برای حوزه آب باید ملی فکر کرد اما باید منطقه ای عمل کرد، هر دشت استان یک توان برداشت دارد و نمی توان برای همه یک نسخه پیچید.
۴ میلیمتر فرونشست شرایط را بحرانی می کند
محمد درویش یک فعال محیط زیست در گفت وگو با ایسنا گفت: در حالی که اتحادیه اروپا فرونشست زمین به اندازه ۴ میلیمتر را بحرانی می داند، اما فرونشست ها در سال ۲۰ سانتیمتر اعلام شده است.
وی با بیان اینکه ۵۰ برابر شرایط بحرانی در برخی از مناطق خراسان رضوی به خصوص بین دشت مشهد به چناران با پدید فرونشست زمین مواجه ایم، افزود: از اطراف به سمت مشهد بدترین وضعیت را در کل ایران دارد اما جنوب خراسان رضوی نیز آثار فرونشست و شکاف زیاد دیده می شود.
وی تأکید کرد: باید هوشیار باشیم و آن فرونشست ها که بخش های بزرگی از نیشابور تا مشهد و چناران را فرا گرفته و در دشت طوس به سمت جنوب و تا تربت حیدریه و خواف در حال حرکت است را مهار کنیم. فرونشست ها که بخش های بزرگی از نیشابور تا مشهد و چناران را فرا گرفته و در دشت طوس به سمت جنوب و تا تربت حیدریه و خواف در حال حرکت است.
درویش خاطرنشان کرد: علیرغم اینکه در گذشته بدترین وضعیت را در نیشابور به لحاظ فرونشست داشتیم، ولی اکنون بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی در فاصله بین دشت مشهد تا چناران به عنوان بدترین وضعیت در کل کشور از آن یاد می شود.
فرو چاله ها و افت سطح آب یکی از بحران های جدی در دشت نیشابور
نشست زمین در این شهرستان مشکلات بسیاری را به خصوص برای زیرساخت ها به وجود آورده است، طی چند سال گذشته حرکت آب های شور به سمت جبهه آب های شیرین بسیار شتاب گرفته و رشد بسیاری داشته به گونه ای که حداقل این شوری ۱۰کیلومتر به داخل دشت حرکت کرده است.
میثم مجیدی، کارشناس حوزه آب و خاک در ادامه با بیان اینکه فرونشست زمین در این منطقه به یکی از طولانی ترین شکاف های ثبت شده در کشور تبدیل شده است، افزود: بارها اتفاق افتاده که دام های دامداران درون این شکاف ها افتاده و خسارت های بسیاری وارد شده است.
این کارشناس حوزه آب و خاک بیان کرد: گرچه دشت نیشابور زمانی یکی از قطب های کشاورزی کشور بوده اما آمارها اکنون نشان می دهد که بیلان دشت منفی شده یعنی میزان برداشت ها به مراتب بیشتر از میزان تغذیه است و این می تواند بسیار نگران کننده باشد. مؤلفه های بسیاری در به وجود آمدن چنین شرایطی بحرانی تأثیر داشته که یکی از جدی ترین این مؤلفه ها افزایش شمار محسوس تعداد چاه های حفر شده در منطقه و همچنین به وجود آمدن صنایع انرژی بر و آب بر مانند نیروگاه های حرارتی است که می تواند به شدت تراز آبی منطقه را تغییر دهد.
مجیدی گفت: اگر می خواهیم این شکاف ها بیش از این طولانی نشود، همه با هم متحد عمل کرده و تلاش کنیم تا با کاهش وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک و استقرار صنایعی که خودشان به تشدید وضعیت اقلیمی منطقه کمک نکنند وضعیت را بهبود بخشیم. فرونشست ها و شکاف ها باعث ایجاد خطر برای یکی از شاهراه های اصلی ارتباطی خط آهن بین تهران و مشهد شده، باید تلاش کنیم تا با کاهش وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک و استقرار صنایعی که خودشان به تشدید وضعیت اقلیمی منطقه کمک نکنند وضعیت را بهبود بخشیم.
وی افزود: اگر می خواهیم با بحران کمبود آب به درستی رفتار کنیم باید از خود مردم شروع کرد، اگر میزان مصرف سرانه آب در بخش کشاورزی، شرب و صنعت در حد استانداردهای جهانی باشد بسیاری از مشکلات قابل رفع خواهد بود.
قطعاً برآیند فرونشست زمین به یک باره رخ نمی دهد حداقل ۳۰ تا ۴۰ سال باید نسبت به حفظ محیط زیست کم لطفی و بی توجهی شده باشد تا آخرش به چنین وضعیتی رسیده باشد.
حوضه آبریز نیشابور واقع در شمال خاوری ایران به عنوان یکی از حوزه های آبریز کویر مرکزی است، دشت نیشابور با درازایی حدود ۹۰ کیلومتر و عرض متوسط ۳۶ کیلومتر در جهت شمال باختری، جنوب خاوری در وسط این حوزه آبریز واقع شده است.
نهشته های آبرفتی و بادرفتی تحکیم نیافته جوان که در بخش مرکزی این دشت گسترش دارد شامل تراس رودخانه ای و نهشته های آبرفتی جوان و قدیمی، مخروط افکنه و پهنه های رسی می شوند.
