خداحافظی با خودروی دنیا دیده

پس از بحث‌های بسیار، بالاخره نارنجی‌پوشان سایپا رضایت دادند. حالا تصمیم خروج «پراید» از خط تولید عملی شده است. آن‌طور که اعلام شده پنجشنبه گذشته سایپایی‌ها جشن خداحافظی آخرین پراید تولیدی از خط تولیدشان را برگزار کردند تا نشان دهند خود را برای ورود خودروهای تازه‌نفس‌تری آماده کرده‌اند.

به گزارش روزنامه اعتماد، هر چند که این روزها پراید به یکی از بی‌کیفیت‌ترین خودروهای ساخت داخل تبدیل شده است و از ستاره‌های آسمان خودروسازی تنها یک ستاره دارد، اما این خودروی کوچک و پر متقاضی زمانی برای خود به قولی، کیا و بیایی داشت. حتی در دهه ٧٠ زمانی که به ایران آمد به یکی از آرزوهای جوانان ایرانی مبدل شد. جوانانی که روزی خواست‌شان خرید پیکان گوجه‌ای بود با ورود این خودروی چشم‌بادامی‌های کره‌ای توجه‌شان به آن جلب شد و خواهان خرید خودرویی شدند که حداقل دو میلیون تومان باید بیشتر از پیکان برای آن هزینه می‌کردند.

به خصوص که داشتن کولر و شیشه بالابر برقی به قدری در بازار بی‌آپشن روزهای دهه هفتاد جذاب بود که متقاضیان حاضر بودند به جای چهار میلیون تومان برای خرید پیکان، وام هم بگیرند تا پول خرید پراید که آن روزها حدود ٥/٥ میلیون تومان بود، تامین شود. حتی روزگاری پراید ماشین عروس خیلی از جوانانی شد که در فاصله سال‌های دهه ٧٠ ازدواج کردند.
شاید کمتر کسی که آن روزها متقاضی خرید پراید بود می‌دانست که پرایدی که آن روزها خیلی‌ها آرزوی خروجش از خط تولید را داشتند، یکی از معدود خودروهایی است که در کشورهای متعدد تولید شده و در اصل اصالت ژاپنی دارد نه کره‌ای. به اصطلاح پراید از آن ماشین‌های دنیادیده به حساب می‌آید. نام اولیه این ماشین «مزدا ١٢١» بوده است و نخستین‌بار این خودرو در مزدا و به سفارش فورد طراحی و بین سال‌های 1986 تا 1990 تولید شد.

از طرف دیگر در امریکای‌شمالی هم این خودرو توسط شرکت اسم و رسم‌دار فورد با نام «فورد فستیوا» تولید و فروخته می‌شد. بعد از امریکا‌گردی، پراید به آسیا برگشت و از ١٩٨٧ تا ٢٠٠٠ در شرکت کیاموتورز کره‌جنوبی تولید شد. بالاخره هم در سال ٢٠٠١ خط تولید آن به ایران آمد و در سایپا خانه کرد و از آن روز به بعد با نام شناسنامه‌ای پراید متولد شد و توانست به عنوان رقیب بی‌بدیل پیکان این خودروی ٤٠ ساله را بازنشسته کند.
سایپا مونتاژ و تولید پراید را از سال 1372 شروع کرد؛ پراید از یک گیربکس 5 دنده دستی و موتور ٣/١ لیتری 4 سیلندر بهره‌ می‌برد و کم‌کم توانست جایگاه خود را در خلأ جایگزین پیکان ارتقا داده و مسوولان نارنجی‌پوش جاده‌مخصوص این خودرو را با نام‌های جدید و آپشن‌های کم اما دهان‌پرکن تولید کرده و روانه بازار کنند.

پراید تا به امروز در انواع کلاس‌های صندوق‌دار، هاچ‌بک، استیشن و وانت عرضه شده که البته از این بابت مورد انتقاد عام قرار گرفته است که از یک خودرو چند کلاس متفاوت می‌توان طراحی و تولید کرد؟ نکته دیگری که در مورد این خودرو وجود دارد، سطح ایمنی ضعیف آن است که همیشه به باد گلایه و انتقاد مردم در شبکه‌های مجازی گرفته شده است اما بد نیست بدانیم که پراید با تغییراتی که در بدنه و تقویت ستون خود داشته، درکنار افزوده شدن کیسه‌هوا و ترمز ضدقفل، یقینا از قبل ایمن‌تر شده که نباید منکر این بازنگری‌ها به‌منظور افزایش ایمنی این خودرو بود.

در آن سال‌ها اگرچه سایپایی‌ها تلاش کردند پراید را با دو مدل و دو نام نسیم (هاچ‌بک) و صبا (صندوق‌دار) معرفی کنند اما همچنان این محصول را پراید صدا می‌زنند. پراید که خودروی مدرن و خوش‌استایل آن سال‌ها بود و کمپانی سایپا در نخستین نوبت توزیع، تمام تیپ‌های اولیه آن را با نام «پراید کاربراتوری» وارد بازار ایران کرد به سرعت در بین جوان‌ها محبوب و تبدیل شد به خودرو اسپرت خیابان‌ها.

روزگار محبوبیت بین فوتبالیست‌ها

این خودرو که همزمان با موفقیت‌های تیم فوتبال سایپایی‌ها معرفی شده بود محبوب فوتبالیست‌های سایپایی شد و به این ترتیب بر محبوبیتش افزوده شد. البته کار به همین جا ختم نشد و پراید که توانسته بود به راحتی خود را خودرو خاص خیابان‌های ایرانی کند و پیکان ٤٠ ساله را به کناری بزند به راحتی وارد سریال‌ها و بازی‌های ایرانی هم شد. یعنی چنان پر قدرت بر طبل تبلیغاتی خود کوبید که حتی در دهه ٧٠ سر از سریال‌های تلویزیونی هم درآورد و موضوع اصلی سریال «خودرو تهران ١١» شد. در این سریال که سال ١٣٧٨ توسط مرضیه برومند ساخته شد، یک پراید سبز رنگ با پلاک تهران‌١١ در هر قسمت دست یک نفر می‌افتاد تا محملی برای روایت یک قصه باشد. حتی همین سال‌ها هم بازی‌های کامپیوتری مانند سیزده بدر با پراید ساخته شده که باید سه سبزه قرار گرفته روی ماشین را به سلامت به پایان برساند.

زمانی هم سایپا تصمیم گرفت تا با تغییراتی در این خودرو به قولی مردم‌پسندش کند تا با تنوع در محصولات، بازار را بیش از پیش در دست بگیرد. نخستین تغییرات، مربوط به ظاهر خودرو می‌شد و البته آپشن‌هایی که گفته می‌شد در مدل‌های جدید اضافه شده است. از این رو، چند سال بعد از خودروی پراید استیشن رونمایی شد که مشتریانش اغلب خانواده‌های پرجمعیتی بودند که سفرهای متعدد، جزو جدایی‌ناپذیر زندگی‌شان بود. پس از آن پراید ١٤١ بود که وارد بازار ایران شد. ١٤١ با ظاهری متفاوت و آنتن برقی جدیدش بعدها به عنوان یکی از پرفروش‌های سایپا شناخته شد که عدد یک اول، نشانگر سایز خودرو، عدد چهار نشانگر ورژن و عدد یک آخر هم به نسل این خودرو اشاره می‌کرد. در همین سال بود که نخستین اتومبیل‌های پراید با موتور انژکتوری وارد بازار شدند و تحولی در صنعت خودروسازی داخلی ایجاد شد.

در همان سال‌ها هم کم نبودند مشتریانی که فقط به خاطر اضافه شدن یک دکمه جدید در موتور پراید، قصد خرید این ماشین را می‌کردند و کار به جایی رسید که نان سایپایی‌ها با تولید پراید در روغن افتاد و در سال ٨١ این خودروساز جاده مخصوص در اوج قدرت روزی هزار دستگاه پراید تولید می‌کرد؛ بازاری منحصر به فرد.

کار به جایی رسید که پراید در سال ٨٣ توانست گواهینامه صادرکننده نمونه کشور را از آن خود کند. سال بعد پراید نخستین خط تولید اتومبیل دوگانه سوز را راه‌اندازی کرد. در همان سال‌ها بود که بعد از همه تغییرات این‌بار مسوولان سایپایی عزم کردند تا دوباره پراید را به سفری نو بفرستند و پراید در سال ١٣٨٥ خط تولیدش را در ونزوئلا راه‌اندازی کرد که قدم بزرگی در راستای فعالیت‌های صادراتی بود. سال بعد، سال خوش‌یمنی برای سایپا بود که نشان می‌داد مدیران این شرکت، روزهای سخت و پرکاری را پیش رو دارند.

پراید پول روی پول گذاشت

این کمپانی خودروسازی که لقب سودآورترین شرکت بورسی تاریخ بورس ایران را از آن خود کرده بود، در سال ٨٦ با صادرات پراید به ونزوئلا، امریکای لاتین و سوریه، هم فعالیت‌های خارجی‌اش را ادامه می‌داد. البته با تولید تندر ٩٠ و پراید ١٣٢ در داخل برای رقبا خط و نشان کشید. در آن زمان حتی برخی مطلع‌های بازار سود و زیان سایپا اعلام کردند که سود هر دستگاه پراید ٥/٣ میلیون تومان است که با ضرب آن در عددی حدود ٤٠٠ هزار به رقم ١٤٠٠ میلیارد تومان سود سالانه می‌رسید.

خودروی پراید که در دهه 70 جزو یکی از خواسته‌های بزرگ یک خانواده متوسط ایرانی بود، حدود 5 الی ٦ میلیون تومان قیمت داشت. این خودرو با همه پیشرفت‌هایش در دهه هشتاد با رشد قیمتی، به حدود 7 میلیون تومان رسید اما با ورود به دهه نود با یک رشد سرسام‌آوری با قیمت 20 میلیون تومان روبه‌رو شد. پارامتر‌هایی که در گران شدن خودروهای بازار اعم از داخلی و خارجی، سهم کوچک و بزرگی داشتند، باعث شدند که خودروی ارزان‌قیمتی مثل پراید، با چهره ساده‌ خود، صرفا به دلیل بالارفتن قیمتش در این صحنه بتازد و از دسترس بسیاری از خانواده‌های متوسط ایرانی دورتر شود.

پراید حالا قیمتی حدود ٢٠ میلیون تومان دارد و سایپا حدود ٣٠٠ هزار دستگاه از آن را در سال تولید می‌کند؛ اتومبیلی که حالا نه مزدا، نه فورد و نه کیاموتورز دیگر ساختش را دنبال نمی‌کنند، اما هنوز در ایران خواهان دارد و بالاخره بعد از ٢٤ سال این خودروی دنیا دیده از خط تولید خداحافظی کرده است.