◄ انواع کشتی از نظر نوع کالا را بشناسید
کشتی کالای عمومی یا چندمنظوره (General Kargo) برای بارگیری و انبارکردن بسیاری از کالاها در اشکال مختلف از قبیل بشکه، عدل و پالت طراحی و ساخته شده‌اند. کالاها ممکن است محصولات جنگلی، کالاهای تولیدشده، ماشین‌آلات سنگین یا صنعتی، خودرو، کالاهای کیسه‌ای، مواد غذایی و کانتینر را شامل شوند
کشتی‌های حامل کالاهای عمومی؛ کشتی کالای عمومی یا چندمنظوره (General Kargo) برای بارگیری و انبارکردن بسیاری از کالاها در اشکال مختلف از قبیل بشکه، عدل و پالت طراحی و ساخته شده‌اند. کالاها ممکن است محصولات جنگلی، کالاهای تولیدشده، ماشین‌آلات سنگین یا صنعتی، خودرو، کالاهای کیسه‌ای، مواد غذایی و کانتینر را شامل شوند. این قبیل کالاها را در انبارهای عمومی قرار می‌دهند که مخصوص کالای خاصی نیستند.
نقش کشتی‌های جنرال کارگو با ورود شناورهای فله‌بر رو به افول گذاشت و با پیدایش کشتی‌های کانتینری، تنزل جایگاه و نقش آنها شتاب بیشتری یافت. کشتی‌های جنرال کارگو گرچه همچنان از نظر تعداد بیشترین شناورهای کالابر را در ناوگان جهانی شناورهای بازرگانی تشکیل می‌دهند، از نظر سایز به ندرت ظرفیتی بیش از ۵۰ هزار TEU دارند و معمولاً کوچک‌تر از شناورهای تخصصی هستند که در حال جایگزین شدن آنها هستند.
کشتی‌های فله‌بر خشک
کشتی فله‌بر نوعی کشتی تجاری است که برای حمل محموله‌های بدون بسته‌بندی و کاملاً باز نظیر ذغال سنگ، سنگ آهن، سنگ‌های معدنی، کاکائو، گندم، جو و سایر غلات، کود شیمیایی، خوراک دام، آهن قراضه و سایر محموله‌های خشک کالا یا بار فله‌ای به کار می‌رود. کالا در این نوع کشتی‌ها با استفاده از تجهیزات ویژه، به‌آسانی و سریع بارگیری و چیدمان می‌شود.
تجهیزات زیادی برای تخلیه و بارگیری کالای فله وجود دارد که به گستردگی در بنادر استفاده می‌شوند، مانند پمپ‌ها، تسمه‌های نقاله، مکنده‌ها و... . این‌گونه کشتی‌ها از میانه سده نوزدهم کار خود را آغاز کردند. امروزه کشتی‌های فله‌بر یک‌سوم ناوگان تجاری کشتی‌های جهان را تشکیل می‌دهند. ظرفیت آنها از ۱۰ هزار تا ۳۶۴ هزار تن متغیر است. بلندترین کشتی حمل فله خشک ۳۴۳ متر طول دارد. ویژگی بارز حمل‌ونقل کالای فله هزینه بسیار پایینی است که از طریق اقتصاد مقیاس حاصل می‌شود.
کشتی‌های نفتکش
این کشتی‌ها برای حمل نفت و محموله‌های نفتی ساخته شده‌اند و سرعت بارگیری و تخلیه در این کشتی‌ها به دلیل استفاده از پمپ از کشتی‌های دیگر سریع‌تر است. به طور کلی، دو نوع تانکر نفت وجود دارد؛ تانکر نفت خام و تانکر فراورده‌های نفتی. سطح عرشه این کشتی‌ها از لوله‌ها و پمپ‌ها پوشیده شده که مخصوص حمل و انتقال نفت خام هستند. نفتکش‌های جدید پوشش‌های خاص برای جلوگیری از نشت نفت به آب دریا را دارند.
ظرفیت و اندازه این نفتکش‌ها متفاوت است، ولی برای طبقه‌بندی آنها حدودی را تعریف کرده‌اند که بر حسب گنجایش نفت خام تقسیم‌بندی شده است. با استخراج روزافزون نفت و بنا به نیاز مبرم کشورهای صنعتی، پیشرفت صنعتی کشتی‌سازی به جایی رسید که در اوایل دهه هفتاد میلادی کشور ژاپن اقدام به ساختن نفتکش‌هایی به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن کرد و درحال‌حاضر برابر آمار و ارقام ارائه‌شده، نفتکش‌ها بالاترین درصد حمل‌ونقل دریایی را به خود اختصاص داده‌اند.
کشتی‌های رو-رو
نوعی کشتی است که در طراحی آن امکان بارگیری و تخلیه خودرو، وسایل باربری جاده‌ای، چرخ‌بار و قطار از طریق شیب‌راهه در نظر گرفته شده است. این نوع کشتی طبقات مختلف و متحرک دارد که ارتباط این طبقات با بالابرهای مخصوص یا سطح شیب‌دار ممکن است.
کشتی‌های کانتینربر
این کشتی‌ها برای حمل انواع محموله‌های با بسته‌بندی کانتینر ساخته شده‌اند. سهولت بارگیری و حمل کانتینرها امتیاز مهمی به حساب می‌آید.
تعداد زیادی از کشتی‌ها هستند که قابلیت حمل کانتینر را نیز دارند، اما وقتی از کشتی کانتینربر نام می‌بریم، منظورمان کشتی‌هایی است که فقط به کار حمل کانتینر پرداخته و شکل و ساخت انبارهای آنها کاملاً سلول‌بندی شده باشد. ساختمان این کشتی‌ها مانند جعبه‌ای باز است که کانتینرها در آن به صورت ردیف‌ها و ستون‌های منظم چیده می‌شوند.
کشتی‌های مسافربری
با گسترش صنعت گردشگری، در صنعت کشتی‌های مسافری هم پیشرفت چشمگیری ایجاد شده است. ایجاد تغییر در ساختمان کشتی‌ها از قبیل ایجاد استراحتگاه‌های مجهز و مدرن کشتی‌های مسافری با ظرفیت ۴ هزار تا ۶۰ هزار نفر حکایت از توفیق روزافزون این صنعت رو به رشد دارد.
انواع کشتی‌های مسافری:
- کشتی‌های بزرگ لاینر برای سفرهای طولانی
- کشتی‌های فری برای سفرهای کوتاه
- کشتی‌های تفریحی برای سفرهای دور و نزدیک
- کشتی‌های LNG
- کشتی تانکر طراحی‌شده برای حمل LNG یا گاز طبیعی است که با رشد بازار گاز طبیعی مایع در سطح جهان، به سرعت با افزایش تعداد آنها روبه‌رو هستیم.
کشتی‌های یخچالی
این نوع کشتی همان‌طور که از نامش پیداست، برای حمل کالاهایی همچون میوه، گوشت و مواد غذایی فاسدشدنی استفاده می‌شود و دارای انبارها با سردخانه‌های مخصوص و با برودت‌های متفاوت و متناسب با مواد فاسدشدنی است. بنادری که کشتی‌های یخچالی به آنها تردد می‌کنند باید امکانات ساحلی لازم را داشته باشند. با ورود کشتی‌های کانتینری که قابلیت حمل کانتینر یخچالی را نیز دارند تمایل بازار به سمت بازار کشتی‌های یخچالی بسیار کم شده است.
کشتی دوبه‌بر
این کشتی برای حمل سایر شناورها مخصوصا دوبه‌ها طراحی شده و دارای جرثقیل برای بارگیری و تخلیه دوبه است. دوبه شناوری مکعب‌مستطیل شکل با فضای توخالی است که معمولاً موتور یا پیشرانه دیگری ندارد و آن را قایق یا شناوری دیگر روی آب می‌کشد یا به جلو می‌راند. دوبه برای حمل کالا در اسکله‌هایی با عمق کم و رودخانه‌هایی استفاده می‌شود که قابل کشتیرانی نیستند.
سهم ایران از بازار تولید و تأمین تجهیزات انواع کشتی‌های نامبرده
امروزه، چین ۳۴ درصد، کره جنوبی ۳۵ درصد و ژاپن ۱۳ درصد از بازار سفارشات کشتی‌سازی دنیا را در اختیار گرفته‌اند و ترکیه در همسایگی ما چهارمین کشتی‌ساز دنیا محسوب می‌شود؛ اما سهم ایران از ساخت کشتی در جهان کمتر از ۰.۳ است و فقط نیمی از ظرفیت این صنعت استفاده شده است و برای تأمین نیاز داخلی ناگزیر به شرکت‌های چینی و کره‌ای سفارش داده می‌شود. آمارهای به‌دست‌آمده نشان می‌دهد در چند سال گذشته کارخانه‌ها به‌طور متوسط نوزده فروند شناور با سایز متوسط ساخته و آب‌اندازی کرده‌اند که در مقایسه با سایر کشورهای منطقه بسیار ناچیز و اندک است.
این در حالی است که ظرفیت ساخت شناورهای متوسط در شیپ‌یاردهای کشور حدود چهل فروند در سال است. از سوی دیگر، سالانه حدود سی فروند شناور فلزی خارجی از سوی مالکان ایرانی خریداری و ثبت پرچم کشور می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت بر خلاف سرمایه‌گذاری ۲.۲ میلیارد تومانی برای ۳ هزار کیلومتر مرز آبی، به صنعت کشتی‌سازی به طور شایسته توجه نشده و ایران به عنوان کشوری که دارای مرزهای آبی گسترده است و امکان دسترسی آسان به آب‌های آزاد را دارد، در صنعت کشتی‌سازی در هیچ‌کدام از انواع شناورها پیشرفت چشمگیری نداشته است. ایران همواره کارگاه‌های کوچکی برای تعمیرات کشتی در کشور داشته است، اما هنوز سازندگان داخلی به باور درستی برای ساخت کشتی نرسیده‌اند.
