تاثیر شیوع ویروس کرونا بر تجارت دریایی

آمارها نشان می‌دهند که روند واردات کالاهای اساسی از جمله گندم، جو،‌ ذرت،‌ شکر و سویا و برنج به بنادر کشورمان بدون وقفه ادامه دارد و تمام این کالاها پس از انجام آزمایشات و کنترل و احیانا با اجرای قرنطینه اجازه ورود به کشور را می‌گیرند.

به گزارش  تین‌نیوز به نقل از ایلنا،‌ با گسترده شدن شیوع ویروس کرونای جدید در ایران همزمان با تعدادی از کشورهای دیگر،‌ کشورمان در حوزه حمل و نقل وارد شرایط شبه قرنطینه شده به طوری که اغلب مرزهای زمینی و هوایی بر روی ایرانی‌ها بسته شده‌است و در بخش دریایی هم اکثر بنادر همسایه برای عبور و مرور کشتی‌ها و شناورهای ایرانی محدودیت‌هایی ایجاد کرده‌اند.

طبق آخرین گزارش‌های رسمی،‌ با بسته شدن مرزهای زمینی مانند آستارا و بازرگان، تعداد زیادی از کامیون‌ها در پشت مرز متوقف و بلاتکلیف مانده‌اند و از سوی دیگر تا کنون کشورهای کویت، عمان و امارات تردد شناورهای باری و مسافری ایرانی را به بنادر خود ممنوع اعلام کرده‌‌اند و برخی از کشورها هم از جمله امارات متحده عربی برای کشتی‌های تجاری ورودی از ایران و چین، معاینات پزشکی خدمه و قرنطینه را اجباری ساخته‌اند.    

البته طبق گفته مسئولان بندری کشورمان تا کنون هیچ مورد قطعی ابتلا به کرونا در بین خدمه کشتی‌های ایرانی و کارکنان بنادر گزارش نشده ‌است، اما به دلیل اینکه آمار انتقال این ویروس از مبدا ایران به سایر کشورها بالا است، کشورهای زیادی اقدامات احتیاطی در برابر ناوگان ایرانی را در دستور کار قرار داده‌اند.

از آنجایی که 90 درصد تجارت جهانی از طریق دریا و بنادر انجام می‌شود، قرنطینه شدن ایران نگرانی‌هایی را از جمله کاهش سطح تجارت کشورمان از طریق دریا به وجود آورده ‌است. از سوی دیگر به دلیل تحریم‌ها بسیاری از خطوط شرکت‌های کشتیرانی امکان اعزام مستقیم کشتی‌هایشان به بنادر ایران را ندارند و محمولات متعلق به کشورمان را در بنادر کشورهای همسایه تخلیه می‌کنند و این بارها به طور غیرمستقیم با کشتی‌های تجاری دیگر یا شناورهای کوچک‌ و سنتی وارد بنادرمان می‌شود.

بنابراین با بروز شرایط اخیر، شاهد افزایش بیکاری در بین لنج‌داران و خدمه اینگونه شناورها همزمان با کاهش واردات و صادرات کالاها از طریق بنادر کوچک هم خواهیم بود که کاهش فعالیت بنادر محلی و کارکنان آنان را نیز به دنبال دارد.  

البته به گفته کارشناسان؛ هرمقدار که از امکان تردد لنج‌ها و شناورهای کوچک کاسته شود و برای جابه‌جایی بارهای خرد از بنادر کشورهای همسایه دچار مشکل می‌شویم، ممکن است تقاضا برای حمل بار به سمت کشتی‌های تجاری بزرگتر با استفاده از کانتینر سوق پیدا ‌کند.  

البته تا این لحظه محدودیتی قابل توجهی برای تردد کشتی‌های تجاری (کشتی‌هایی با ظرفیت بیش از 5 هزارتن) ایجاد نشده‌ است و تردد این کشتی‌ها به بنادر کشورهای همسایه به انجام معاینه پزشکی خدمه منوط شده که در صورت مشاهد مورد مشکوک، احتمال قرنطینه کشتی یا کارکنان آن وجود دارد.  

در این میان نگرانی‌هایی بابت جابه‌جایی مواد خوراکی و کالاهای فاسدشدنی وجود دارد که ممکن است در صورت معطلی این بارها علاوه بر اینکه خسارت‌هایی به صاحب بار و سفارش‌دهنده وارد می‌شود، در بازار هم با کمبود این قبیل کالاها مواجه می‌شویم. اما طبق گفته کارشناسان، اکثر محمولات فاسد شدنی با کشتی‌های کانتینری و کانتینرهای یخچالی جابه‌جا می‌شوند که به رفع نگرانی در این مورد کمک می‌کند و تا این لحظه تصمیمی برای تغییر این رویه اتخاذ نشده و بنادر جنوبی کشورمان نیز از ظرفیت لازم برای پذیرش و خدمات رسانی به کانتینرهای یخچالی برخوردارند.  

اما در هر صورت چالش فعلی می‌تواند برای ورود کالاها به صورت غیرمستقیم از بنادر کشورهای همسایه، برای کشورمان مشکلات، تاخیرات و محدودیت‌هایی را به دنبال داشته باشد.   

یکی دیگر از نگرانی‌ها، تاثیرات اعمال محدودیت و ممنوعیت تردد شناورهای ایرانی به بنادر سایر کشورها برای حمل کالاهای اساسی و همچنین احتمال ورود کشتی‌های چینی یا کشتی‌هایی با خدمه چینی به بنادر ایران است که کالاهایی آلوده از مبدا چین داشته باشند.

با این حال کارشناسان معتقدند بخش عمده‌ای از کالاهای اساسی به صورت فله وارد ایران می‌شوند که مبادی آنها کشور چین نیست و کشتی‌های حامل آنها نیز اغلب از خدمه چینی استفاده نمی‌کنند. آمارها نشان می‌دهند که روند واردات کالاهای اساسی از جمله گندم، جو،‌ ذرت،‌ شکر و سویا و برنج به بنادر کشورمان بدون وقفه ادامه دارد و تمام این کالاها پس از انجام آزمایشات و کنترل و احیانا با اجرای قرنطینه اجازه ورود به کشور را می‌گیرند.

همچنین سایر کالاهای اساسی سردخانه‌ای مانند گوشت و مرغ و ماهی و میوه و سایر مواد فاسد شدنی خوراکی توسط کشتی‌های تجاری با کانتینرهای یخچالی حمل می‌شوند که فعلا محدودیت عمده‌ای برای تردد این کشتی‌ها وجود ندارد. بنابراین به نظر می‌رسد تا حداقل پایان فصل آینده، در بحث تامین کالاهای اساسی هیچ نگرانی و تهدیدی وجود نداشته باشد.

با تمام این اوصاف، همچنان وظیفه سنگینی بر عهده مسئولین بندری و متولیان و مجریان صنعت حمل و نقل کشورمان است تا از آلوده شدن این کالاها پس از ورود به کشور و همچنین آسیب رسیدن به محمولات صادراتی خوراکی ایرانی به سایر کشورها جلوگیری کنند و از سرایت بیماری‌های ویروسی جدید به کارکنان و کارگران بنادر جلوگیری کنند.

البته باید توجه داشت که این وضعیت تنها تجارت دریایی ایران را تحت تاثیر قرار نداده ‌است. طبق گزارش‌های رسمی حجم تجارت دریایی در دنیا از۲۰ ژانویه تا ۱۰ فوریه سال جاری میلادی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته که آن هم به دلیل تقلیل مراودات تجاری از طریق بنادر چینی و کاهش تردد کشتی‌ها در قاره آسیا است.

بر اساس این گزارش، کاهش ۳۰ درصدی فعالیت اقتصادی در کشور چین، تأثیر منفی خود را بر کل تجارت جهانی و حمل و نقل دریایی گذاشته است. بررسی‌ها‌ی موسسه معتبر بین المللی DREWRY حاکی است در صورت تداوم کُندی فعالیت اقتصادی در چین، به تعداد سفر‌های خالی کشتی‌ها و بیکاری انواع شناورها افزوده خواهد شد که این کار ممکن است به ورشکستگی برخی خطوط کشتیرانی و شرکت‌های حمل و نقلی منجر شود.