◄ توسعه سواحل مکران متناسب با سواحل منطقه است؟

طرح ویژه راهبردی توسعه پایدار و یکپارچه جزایر جنوب کشور، سال گذشته توسط کارگروه تخصصی ساماندهی سواحل، بنادر و جزایر کشور در سازمان بنادر تصویب شد.

به گزارش تین نیوز، تاخیر در تصویب چنین طرحی، در رقابت با کشورهای همسایه بیشتر نمودار می شود اما توجه به این ظرفیت های زیست محیطی و اقتصادیِ خدادای در یک سال گذشته به نحوی تسریع یافته که در قسمت های مختلف از جمله توجه به تجهیز بنادر تجاری جنوب، اهتمام در انجام پروژه های بازآفرینی شهری در این مناطق و همچنین بهسازی مبلمان شهری و نمای ساختمان ها و سالم‌سازی بنادر تفریحی، نمودار است.

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی درباره اقدمات سازمان بنادر و دریانوردی در راستای توسعه سواحل مکران می گوید: به جز پروژه بزرگ و کلان توسعه بندر چابهار که در فاز اول توسعه( از زیرساخت تا تجهیز) ، بیش از یک میلیارد دلار سرمایه گذاری شده است، طرح تدقیق مناطق ساحلی استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان، احداث کارخانجات مختلف دریایی و بندری و ساخت بندر بزرگ دیگری در سواحل استان هرمزگان، از دیگر اقدامات در این زمینه محسوب می شود.

محمد راستاد از آغاز مطالعات توسعه جزایر توسط سازمان بنادر به عنوان یکی از مصوبات کارگروه ساماندهی سواحل و جزایر کشور خبر داده و گفته است: اجرای این طرح مطالعاتی، می تواند با شناسایی پتانسیل ها، به استفاده از تمام ظرفیت های مورد غفلت واقع شده در جزایر کمک شایانی کند.

این در حالی است که با توجه به بودجه کم دولت، مانند گذشته نمی توان روی کمک دولت حساب کرد. ضمن اینکه سرمایه‌گذار خارجی هم به دلیل تحریم ها اقدام به سرمایه گذاری در ایران نکرده است. اما می توان امیدوار بود که پای خارجی ها به بنادر جنوبی باز شود. چراکه در حال حاضر ایران در حال عادی سازی روابط با کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای منطقه است.

تصویب موافقتنامه حمل ونقل جاده ای در جلسه دیروز مجلس از جمله این موارد است. این توافق نامه سال 2018 با سفر حسن روحانی به برن، بین ایران و سوییس منعقد شده بود و همکاری دو کشور در بخش حمل ونقل جاده ای را متضمن شده بود.

بنابراین امید به حضور سرمایه گذاران خارجی در کشور در بخش های مختلف حمل ونقل، بویژه حمل ونقل دریایی بعنوان سهامدار 90 درصد از سهم حمل کالا در جهان، پررنگتر شده است اما نوسانات شدید اقتصادی، ممکن است فعلا عطای این کار را به لقایش ببخشد.

اگرچه طبق نظر کارشناسان اقتصادی، سرمایه گذاری در بخش توسعه دریامحور، از کم ریسک ترین نوع سرمایه گذاری های اخیر محسوب می شود.

بنابراین ایجاد جذابیت اقتصادی با ارائه مشوق ها و تقلیل رقم تعرفه ها می تواند به رشد بخش خصوصی دریایی که حاصل همکاری‌اش با سازمان بنادر است، کمک کند.

در این زمینه نیز مدیرعامل سازمان بنادر اخیرا از سرمایه گذاری بخش خصوصی برای احداث پایانه صادراتی کانتینری مخصوص نگهداری کالاهای کانتینری در بندر شهید رجایی نیز خبر داده و گفته است: به غیر از این، با اقدمات مشترکی که با همکاری راه آهن جمهوری اسلامی در بنادر در دست انجام داریم، سهم حمل و نقل ریلی در بنادر کشور به ویژه در بنادر شهید رجایی و امام خمینی( ره) افزایش یافته است.

این در حالی است که علاوه بر اقدامات فوق، توسعه زیرساخت های ساحلی و توجه بیشتر به گردشگری دریایی نیز می تواند به اقتصاد کشور و اقتصاد بنادر کمک شایانی کند. چراکه عدم توجه به زیرساخت های گردشگری به دلیل اتکا به درآمدهای نفتی در سال های گذشته و دورتر، در کشور فراگیر بوده و تنها بخش دریایی را شامل نمی شود.

در بخش بنادر تجاری جنوب، رشد تعامل با بخش خصوصی، می تواند در تسریع رشد این سواحل محروم کمک کند. البته شیوع کرونا در سراسر جهان، عملیات حمل کالا را با مشکلات بسیاری مواجه ساخته است که با ادامه دار شدن ماندگاریِ این ویروس در جهان، فعالیت بنادر با رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی از سرگرفته شده است.

در همین زمینه رییس هیات مدیره انجمن مهندسی دریایی در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: تاثیرات منفی شیوع ویروس کرونا بر تجارت جهانی و همچنین بر روند تخلیه و بارگیری کالا ها در بنادر از جمله بنادر ایران، در خصوص تاثیر آن بر درآمدهای سازمانی و روند سرمایه گذاری در بنادر تاثیرگذار بوده است. اما توسعه و تجهیز بنادر متوقف نمی شود و سعی می شود که از درآمدهای به دست آمده در جهت توسعه بنادر استفاده شود.

حسین فاضل یکی از موانع اصلی در راه تحقق توسعه دریایی کشور را انتصاب نادرست مدیران، نه براساس دانششان می داند و ادامه می دهد: مدیران دریایی در ایران گاها تخصص کافی و لازم در این حوزه ندارند و علاوه بر آن، نهادهایی که به‌منظور توسعه دریایی به وجود آمده‌اند، کارکرد بهینه ندارند.

فاضل افزود: شورای عالی صنایع دریایی به همین دلیل تشکیل شد که بین نهادها هماهنگی ایجاد کند اما متأسفانه به آن‌ توجهی نشد. اما مساله تحریم ها و بیشتر شیوع کرونا ممکن است شرایط را به نفع جامعه دریایی کشور تغییر دهد تا در این بین، شاهد رشد بنادر نیز باشیم.

گفتنی است که به این دلیل که 90 درصد جریان حمل کالا از طریق دریاها و بنادر صورت می گیرد، این تجارت با شیوع کرونا با مشکلات بسیاری در سطح جهان مواجه شده است.

اکثر کشورهای گرفتار کرونا، حوزه تولید و معاملات تجاری خود را در حوزه فرآورده‌های خوراکی، کالاهای پزشکی و بهداشتی متمرکز کرده اند و واردات سایر اقلام را یا به حالت تعلیق درآورده‌اند و یا از میزان آن کم کرده اند که این موضوع به افت شدید صادرات و واردات مواد خام و اولیه، کالاهای نیم ساخته و ساخته شده، خودرو و قطعات یدکی و لاستیک و پلاستیک، کالاهای ساختمانی پروژه ای، البسه، کالاهای لوکس، فولاد، نفت و فرآورده های نفتی و پتروشیمی... شده است.

بنابراین توجه به رشد بنادر در ایران پس از اعمال تحریم ها و در سایه رشد مشارکت با بخش خصوصی و جامعه بزرگ دریایی کشور، در یک سال اخیر قابل توجه بوده است اما همزمانی شیوع کرونا و اعمال تحریم های ظالمانه و همچنین توجه کمتر به سواحل تجاری و گردشگری در سال های گذشته تر، از سرعت اقدامات و همکاری های گسترده سازمان بنادر و بخش خصوصی کاسته است.

گفتنی است که سواحل جنوبی کشور از گذشته های دور، حلقه اتصالِ راه های زمینی در طول جغرافیایی خود بوده و جایگاه سیاسی، نظامی و اقتصادی ویژه ای داشته است.

در حال حاضر نیز این سواحل و بطورکلی سیستان و بلوچستان در مسیر دو کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد که این امر منطقه مکران را به عنوان جاده ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق مطرح می کند. درواقع ویژگی های منحصربه فرد و استراتژیک این سواحل از منظر ژئوپلیتیکی،ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی اهمیت فراوانی برای کشور دارد.

اما به رغم این درجه از اهمیت، این منطقه و استان‌های غنی و پرنعمت جنوبی همچنان جزو استان های محروم کشور محسوب می شوند.